«Οι χτύποι της καρδιάς, μαζί με τη δράση, χρωματίζουν τον καμβά της ζωής μας» – Χρύσα Χαραλαμπίδου, Ζωγράφος

Στα μέσα του περασμένου Μαΐου, η Χρύσα Χαραλαμπίδου μας παρουσίασε την καλλιτεχνική πλευρά της, στην πρώτη της ατομική έκθεση με έργα ζωγραφικής στο «Καμίνι» με θέμα «Προσεγγίσεις και Αποτυπώματα ενός Ονείρου». Γνωστή και ιδιαιτέρως αγαπητή στο Γαλάτσι, η Χρύσα Χαραλαμπίδου δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Δραστήρια και πολυσχιδής προσωπικότητα με μαχητική δράση της στα κοινά της πόλης και συνάμα μια φύση «ανήσυχη» και καλλιτεχνική. Η ίδια μας συστήνεται έτσι:
«Γεννήθηκα στην Αθήνα το 1963. Διέξοδος από την πραγματικότητα, που φυλακίζει όσα ο νους απελευθερώνει, τρόπος για τη διαχείριση των δαιμονίων μου αποτέλεσε, από μικρή ηλικία, η γραφή ποιημάτων και διηγημάτων καθώς και η ζωγραφική.
»Είμαι δίπλα και μαζί με όσες κι όσους ονειρεύονται έναν κόσμο δίκαιο και ειρηνικό για όλους τους ανθρώπους. Θεωρώντας ότι έχουμε χρέος να διασφαλίσουμε το χαμόγελο, την αθωότητα κάθε παιδιού, συμμετείχα σε συνεχείς αποστολές ανθρωπιστικής βοήθειας στον πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας, σε συνέργεια με τον Δήμο Γαλατσίου όπου, εκτός της υλικής βοήθειας, υιοθετήσαμε πάνω από 220 προσφυγόπουλα. Αργότερα, πήρα μέρος στις “αλλυσίδες αλληλεγγύης” στις γέφυρες του Βελιγραδίου ως αντίδραση – διαμαρτυρία κατά τον βομβαρδισμό του. Συμμετείχα και σε ομάδες βοήθειας στις πρόσφατες ροές προσφύγων στη χώρα μου. Ο πρόσφυγας, ο κατατρεγμένος όπου γης, απορροφά μεγάλο μέρος της σκέψης και της εκφραστικής μου δημιουργίας.
»Είμαι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λόγου και Τέχνης – ΠΕΛΤ, μέλος της ομάδας ζωγραφικής της Unesco και της ομάδας ART TEAM AFTER, του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Πανοράματος Γαλατσίου, όπου παρακολουθώ τα τελευταία χρόνια μαθήματα ζωγραφικής με δάσκαλο τον Alessandro De Martino. Έχω συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής – πρόσφατα ατομική, ποιητικές δράσεις, επίσης έχουν εκδοθεί ποιήματα και διηγήματά μου σε ομαδικές εκδόσεις και σε περιοδικά πολιτιστικού χαρακτήρα.»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΜΑΙΡΗ ΓΚΙΩΝΗ – ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ

«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιο περιβάλλον μεγαλώσατε; Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
ΧΡΥΣΑ ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΟΥ: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Γαλάτσι, με τους χωμάτινους δρόμους, τις γειτονιές και τα αρώματα των κήπων. Η οικογένειά μου είχε συναισθηματικό πλούτο, δοτικότητα, πολλή αγάπη και νοιάξιμο για τον διπλανό, τον συνάνθρωπο.
Διαβάζοντας συχνά το ποίημα «Αν θέλεις να λέγεσαι Άνθρωπος» του Λειβαδίτη, ξεπηδούν φιγούρες ανθρώπων αγαπημένων της ευρύτερης οικογένειας. Αυτών που γέμιζαν την αυλή μας κάθε βράδυ κι άφηναν το άρωμα της ψυχής τους, μέσα από μια γεναία απόφαση, προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, ένα στίχο, ένα τραγούδι, μια ανυπέρβλητη πράξη. Παρά τα δύσκολα χρόνια, δεν στερήθηκα το παραμικρό, όμως μεγάλωσα με μια πίκρα αδικίας πως κάποιο παιδί δίπλα μου δεν έχει αυτά που μπορούσα να έχω, πως τα πρωινά του Αυγούστου που χανόταν το κάθε γελαστό παιδί, ένα γεράνι μαραινόταν στην αυλή της Δραπετσώνας, καθώς ένα χέρι έσφιγγε ένα άλλο κάτω από τον αστερισμό της φτώχειας και της προσφυγιάς.

«Π»: Πότε ξεκινήσατε να ζωγραφίζετε;
ΧΡ.Χ.: Όλοι μας ζωγραφίζαμε στα παιδικά μας χρόνια, θα ήταν περιττό να πω από παιδί. Ξεφυλλίζω κάποια σχολικά βιβλία και τετράδια της εφηβείας, που έχουν γλυτώσει, όπου αποτυπώνουν με μελάνι την τότε προτίμησή μου στη σύνθεση γεωμετρικών σκιαζόμενων σχημάτων όπου ξεπηδούν περίεργα λουλούδια. Στα 17 μου χρόνια μια θεία μου αρχιτεκτόνισσα, είδε μια ζωγραφιά μου, ενθουσιάστηκε και πρώτη φορά άκουσα ότι έχω ταλέντο στη ζωγραφική. Έκανα κάποια μαθήματα μαζί της, δυστυχώς έφυγε νωρίς από τη ζωή. Συνέχισα την προσπάθεια να αποτυπώνω με μολύβι κι ακουαρέλα ό,τι με συγκινούσε. Πριν πέντε περίπου χρόνια είχα την ευλογία να συναντηθώ με τον Δάσκαλό μου, τον Alessandro de Martino, όπου άρχισε ουσιαστικά ένα άλλου τύπου ταξίδι στα αχαρτογράφητα νερά της τέχνης, όπως αγαπά να λέει.

«Π»: Τί είναι για εσάς η ζωγραφική;
ΧΡ.Χ.: Ένα δρόμος φυγής από μια δύσπεπτη πραγματικότητα, μια δυνατότητα επικοινωνίας, προσπάθειας συναισθηματικής εγγύτητας με το βλέμμα του άλλου.

«Π»: 32.000 χρόνια πριν οι άνθρωποι ζωγράφιζαν στις σπηλιές με κόκκινη ώχρα και μαύρο. Ποιό το αγαπημένο σας χρώμα;
ΧΡ.Χ.: Δεν αγαπώ ένα χρώμα αλλά τη σύνθεση, τη συνομιλία των χρωμάτων. Είναι αλήθεια ότι με εξιτάρει, χρωματίζοντας, να δίνω φως στον μαύρο καμβά.

«Π»: Ποιό είδος ζωγραφικής αγαπάτε και ποιά υλικά χρησιμοποιείτε;
ΧΡ.Χ.: Αυτό που τη δεδομένη στιγμή με βοηθά να εκφράσω το ποθούμενο. Τα υλικά, μολύβια, κάρβουνα, κύρια ακρυλικά, κάποιες φορές σκόνες αγιογραφίας, παστέλ, νερομπογιά.

«Π»: Τί ρόλο παίζει ο χρόνος στην ζωγραφική;
ΧΡ.Χ.: Από την στιγμή που ένα ρολόι μας υπενθυμίζει τη φθαρτή μας φύση, δεν μπορεί παρά η έννοια του χρόνου να υποδαυλίζει την επινοητικότητα και τη φαντασία ενός καλλιτέχνη.
Ένα από τα πολλά παραδείγματα είναι ο πίνακας του Νταλί όπου τα ρολόγια ρέουν. Ρολόγια με ή χωρίς δείκτες, ρέοντα ή αιωρούμενα, που προσπαθούν να εκφράσουν την αγωνία του καλλιτέχνη στο μεγάλο φιλοσοφικό ερώτημα του τι είναι χρόνος και την αναμέτρησή του με αυτόν. Σε ό,τι με αφορά, μέσα στα όρια ενός χρόνου που δεν ξέρω πότε θα σταματήσει, προσπαθώ να δημιουργήσω το χώρο μου.

«Π»: Τα έργα σας τί αφορούν; Τί σας εμπνέει;
ΧΡ.Χ.: Αφορούν κύρια στο Ανθρώπινο Δράμα, τον Έρωτα και τον Θάνατο. Μπορεί να εμπνευστώ από ένα σύννεφο, από μια νότα, από το παράπονο στο βλέμμα ενός παιδιού, τον κατατρεγμό του πρόσφυγα – αυτό με κυριεύει…

«Π»: Ποιοί οι αγαπημένοι σας ζωγράφοι;
ΧΡ.Χ.: Αγαπώ ιδιαίτερα ζωγράφους, που με τις καινοτομίες τους άλλαξαν την παγκόσμια κουλτούρα, άνοιξαν άλλους δρόμους, άλλες δυνατότητες έκφρασης: Πικάσσο, Νταλί, Βαν Γκονγκ, Σεζάν, Ματίς, Μουνκ, Κλιμτ, Κάλο, Καντίνσκι, Γκόγια…

«Π»: Πρόσφατα παρουσιάσατε στο «Καμίνι» τα έργα σας. Τί περιελάμβανε αυτή η έκθεση και ποιά τα συναισθήματά σας; Ποιά η απήχηση στο κοινό;
ΧΡ.Χ.: Περιελάμβανε τη χρωματική έκφραση των σκέψεων, των προβληματισμών και ανησυχιών μου, την κραυγή μου απέναντι σε μια ζοφερή πραγματικότητα. Τη συνομιλία με τα δαιμόνιά μου.
Πιάνοντας τα πινέλα μιλάς με τον εαυτό σου, με λόγο βαθύ και ειλικρινή και με αυτόν απευθύνεσαι στη ματιά και στην ψυχή του άλλου, του συνανθρώπου σου. Αν καταφέρεις και κερδίσεις τη ματιά του, εισπράττεις τη χαρά της επικοινωνίας, της εγγύτητας. Στην έκθεση υπήρξε μεγάλη προσέλευση, είχα τη χαρά να ανταμώσω με πολύ κόσμο και εισέπραξα τη ζεστασιά αυτής της επικοινωνίας. Μεταξύ αυτών υπήρξαν αρκετοί ζωγράφοι και ιστορικοί τέχνης, όπου τα λόγια και οι συμβουλές τους μού έδωσαν ιδιαίτερη δύναμη.

«Π»: Ποιά καλλιτεχνικά κινήματα ενστερνίζεστε;
ΧΡ.Χ.: Κάθε ένα ήταν τομή αλλά κι αποτέλεσμα της εποχής του. Για μένα σημαντική είναι η μελέτη και η μετουσίωση της κοινωνικής πραγματικότητας και η προσπάθεια έκφρασής της με ένα προσωπικό τρόπο.

«Π»: Στην εποχή της παρατεταμένης κρίσης, σε πολλαπλά επίπεδα, πώς επηρεάζεται ο ζωγράφος;
ΧΡ.Χ.: Πολλαπλά, όπως το λέτε! Ο πόνος, η αδυναμία, η πίκρα, ο πόλεμος, η καταστροφή, ο κατατρεγμός, η ανημπόρια, η άνιση μάχη, ο φόβος, η αλληλεγγύη, το μαζί, σφιγμομετρούν τους χτύπους της καρδιάς όποιου ανθρώπου. Οι χτύποι της καρδιάς δεν ακούγονται αλλά αισθάνονται και μοιράζονται, έχει πει ένας φίλος. Αυτοί οι χτύποι, μαζί με τη δράση, χρωματίζουν τον καμβά της ζωής μας.

«Π»: Ο ζωγράφος με τα έργα του καταγγέλει;
ΧΡ.Χ.: Κάθε μορφή εμπεριέχει ένα περιεχόμενο. Το περιεχόμενο μπορεί και να καταγγέλει και να εξυμνεί. Άρα, η κουβέντα πρέπει να εστιάζεται στην αξία αυτού που καταγγέλεται ή εξυμνείται και πόσους κοινωνικούς αποδέκτες έχει. Έτσι, επιστρέφουμε στην πρόσληψη της κοινωνικής πραγματικότητας και τη διύλισή της μέσα από τα φίλτρα της προσωπικότητας του δημιουργού.

«Π»: Ποιά είναι η συμβολή και η δύναμη της ενσυναίσθησης στον καλλιτέχνη και στις δημιουργίες του;
ΧΡ.Χ.: Καταλυτική. Ειδικά για κάποιον που θέλει να λέγεται δημιουργός. Όσο περισσότερο την κατακτάς, τόσο περισσότερο άνθρωπος γίνεσαι, τόσο καλύτερα μπορείς να εκφράσεις την ανθρώπινη τραγωδία, με όποιον τομέα της τέχνης κι αν ασχολείσαι.

«Π»: Υπάρχει αξιοκρατία και ίσες ευκαιρίες μπορει να βιοποριστεί ο καλλιτεχνης με τα έργα του;
ΧΡ.Χ.: Αξιοκρατία ίσως να μπορούσε να υπάρξει σε ένα άλλο σύστημα, με ένα άλλο περιεχόμενο, γιατί στο σημερινό χρησιμοποιείται ρατσιστικά απέναντι στον αδύναμο με κάθε έννοια. Οποιοσδήποτε δεν παράγει κέρδος, πετάγεται στον Καιάδα. Όπως είχε πει και ο Ραφαηλίδης, είμαστε η χώρα των αξιοποιημένων αναξιοτήτων και των αναξιοποίητων αξιών.
Σε συνθήκες πολλαπλής κρίσης, πολύ δύσκολο να βιοποριστεί ένας ζωγράφος. Παρόλο που το ερώτημα δεν με είχε απασχολήσει, αφού στόχος μου ήταν η έκφραση και η επικοινωνία του έσω μου, στην έκθεσή μου είχα τη χαρά να αναρωτηθώ σχετικά.

«Π»: Είστε ενεργός πολίτης, γράφετε, συμμετέχετε στα κοινά όπου χρειάζεται βοήθεια… Είστε πολιτικοποιημένο άτομο;
ΧΡ.Χ.: Μια «νίκη», δυστυχώς, της κοινωνίας, που βασίζεται στην οικονομική καταξίωση, είναι ότι έχει καταφέρει ένα μεγάλο μέρος του κόσμου να πιστεύει ότι η πολιτική και η ενασχόληση με αυτήν είναι «βρώμικη» και δεν χρειάζεται να ασχολούμαστε. Έτσι, αυτοί που κυβερνούν δρουν ανεξέλεγκτα, παίρνοντας αποφάσεις για τις ζωές μας κι εμείς τους κοιτάμε και τους αναθεματίζουμε από τον καναπέ μας, νομίζοντας ότι κάνουμε το σωστό, ότι μένουμε «καθαροί», όντας μόνοι μας. Αυτό θέλουν, να μην ασχολούμαστε, να μην ελπίζουμε. Για πόσο ακόμα θα τους κάνουμε τη χάρη;
Προσπάθησα να μην κάνω αυτή τη χάρη, να πορευτώ στη ζωή ως ενεργός πολίτης, με αξιοπρέπεια, αλληλεγγύη, διεκδικώντας το δικαίωμά μας στη ζωή, το δικαίωμα του κάθε παιδιού, όπου γης, στο χαμόγελο.
Είναι γεγονός ότι και η γραφή διηγημάτων – ποιημάτων βοηθά στην έκφραση της αγωνίας μου και στην αποφόρτιση.

«Π»: Ο ζωγράφος πώς μπαίνει στην ουσία των πραγμάτων;
ΧΡ.Χ.: Αντιλαμβανόμενος την πραγματικότητα… ως τέτοια. Αν το καταφέρνει, τότε προσπαθεί ως καλλιτέχνης να την αποτυπώσει με έναν τρόπο που δεν έχει ειπωθεί. Αυτό είναι πολύ δύσκολο, γι’ αυτό και η προσπάθεια δεν έχει τέλος. Είναι άλλωστε γνωστό ότι οι μεγάλοι καλλιτέχνες περιστρέφονται γύρω από ένα θέμα που τους απασχολεί όλη τους τη ζωή, προσεγγίζοντάς το από διαφορετικές γωνίες.

«Π»: Ο Πικάσο είπε πως «η Τέχνη ξεπλένει από την ψυχή την σκόνη της καθημερινότητας». Πώς την σχολιάζετε την καθημερινότητα;
ΧΡ.Χ.: Δεν θα σχολιάσω την οδυνηρότητά της, θα πω ότι απλά προσπαθώ να τη χρωματίσω, να της αφαιρέσω τον επιθανάτιο ρόγχο.

«Π»: Η φαντασία εξελίσσει τον καλλιτέχνη;
ΧΡ.Χ.: Ο ορισμός του καλλιτέχνη προϋποθέτει τη φαντασία.

«Π»: Τί σας στενοχωρεί;
ΧΡ.Χ.: Η αδικία, η ανελευθερία, ο πόλεμος, η προσφυγιά, ο πόνος, η αδιαφορία, ο ωχαδελφισμός, ο φόβος ή η απόγνωση στο βλέμμα ενός παιδιού, η πεζή καθημερινότητα…

«Π»: Τί ετοιμάζετε;
ΧΡ.Χ.: Σε επίπεδο προθέσεων έναν άλλον κόσμο. Σε επίπεδο πραγματικότητας ό,τι με αφήσει η ζωή. Σε επίπεδο ζωγραφικής, συζητάω μια πρόταση για έκθεση ζωγραφικής σε αγαπημένο νησί.