Το τελευταίο exit poll, γράφει ο Βαγγέλης Ντάλης

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Το τελευταίο exit poll, γράφει ο Βαγγέλης Ντάλης

Κάθε φορά που έχουμε εκλογές και περιμένουμε την πρόβλεψη στις 7 το απόγευμα ακριβώς (τα λεγόμενα exit-polls) ένα όνομα μας έρχεται πάντα στο μυαλό: Ηλίας Νικολακόπουλος. Ο άνθρωπος που αν κάνει πρόβλεψη με βεβαιότητα, είμαστε και οι υπόλοιποι βέβαιοι για το αποτέλεσμα. Εάν δηλώσει «είναι νωρίς ακόμα για να κρίνουμε, θα αργήσουμε…» τότε μπορεί και να πέσουμε για ύπνο: το πρωί θα ξέρουμε με σιγουριά!

Από την περασμένη εβδομάδα ο Ηλίας έπαψε να κάνει προβλέψεις. Έφυγε από τη ζωή. Στα 75 του χρόνια κι ενώ κολυμπούσε στη θάλασσα. Όπως έκανε πάντα και παντού. Κολύμπησε στα αχαρτογράφητα, κάποτε, νερά των δημοσκοπήσεων. Κολύμπησε στα άγνωστα νερά των exit-polls αφού ήταν ο άνθρωπος που τα έφερε στην Ελλάδα και τα καθιέρωσε με τη σοβαρότητα και τον επιστημονικό του λόγο. Κολύμπησε στα θολά νερά των εταιρειών δημοσκοπήσεων όπου η σκοπιμότητα καιροφυλακτούσε και οι «στημένες» δημοσκοπήσεις ήταν συνηθισμένο μέσο προπαγάνδας. Ο Ηλίας υπήρξε στυλοβάτης στην καθιέρωση Ελεγκτικής των δημοσκοπήσεων και προσπάθησε να τις καθιερώσει ως εργαλείο πολιτικής ανάλυσης κι όχι ως μοχλό που μετατοπίζει το εκλογικό σώμα προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση.
Ποτέ δεν περηφανεύτηκε για κανένα από τα «έργα» του. Η σεμνότητά του ήταν παροιμιώδης. Εγγενής, όπως και η ευγένειά του κι ο σεβασμός κάθε άποψης. Δεν τον άκουσα να μιλάει ποτέ υποτιμητικά για τίποτα και για κανέναν. Κι ενώ η πολιτική του τοποθέτηση ήταν γνωστή τόσο με τα γραπτά του όσο και με τις απόψεις που με θάρρος εξέφραζε δημοσίως, η αντικειμενικότητά του ήταν εντυπωσιακή. Κάθε φορά που ανέλυε αποτελέσματα τον θαύμαζα για έναν ακόμα λόγο: εάν κάποιος δεν ήξερε την πολιτική του ένταξη, δεν θα καταλάβαινε ποτέ πού ανήκε ο Ηλίας. Μιλούσε για όλα τα κόμματα, έκρινε, διερευνούσε αλλά ποτέ δεν μεροληπτούσε. Λες και δεν ψήφιζε σε αυτή τη χώρα κι ο ίδιος, λες και δεν είχε την αγωνιστική στράτευση που όλοι ξέρουμε. Ακριβώς το αντίθετο από τους «επιτήδειους ουδέτερους» παρουσιαστές – δημοσιογράφους. Πάντα έβρισκαν δικαιολογίες για την ήττα της δικιάς του παράταξης, πάντα θριαμβολογούσαν (δήθεν παρουσιάζοντας) την εκλογική «τους» νίκη, πάντα ήταν υποτιμητικοί για τα μικρά κόμματα, ακόμα κι αυτά που είχαν εκλογική άνοδο. Ψήφο διαμαρτυρίας εισέπρατταν κατ’ αυτούς. Ο Ηλίας, αν του το ζητούσαν, μπορούσε ακούραστα να κάνει την πιο σοβαρή ανάλυση ακόμα και για σχηματισμούς του 0,18%. Ο σεβασμός αξίζει όταν δείχνεται στους αδυνάτους, όχι ως προς τους ισχυρούς. Εκεί μάλλον σε υποτέλεια και δουλοπρέπεια φέρνει!

Τον γνώρισα κάποια χρονιά – δεν θυμάμαι ακριβώς – της δεκαετίας του ’90. Κι ενώ μπαινόβγαινα επί μήνες, κάθε εβδομάδα στο σπίτι του, κάποια στιγμή του ζήτησα να μου κάνει μία πρόβλεψη για κάποιο συγκεκριμένο εκλογικό αποτέλεσμα, μην κρύβοντας την αγωνία μου αλλά και το επιθυμητό αυτής της πρόβλεψης. Δεν του άρεσε που τον ρώτησα, δεν ήθελε να ανοίξουμε τέτοια συζήτηση αλλά πολύ ευγενικά μπήκε στον κόπο να μου θέσει πρώτα την επιστημονική βάση της απάντησης. Πώς εκείνη την εποχή δεν υπήρχε ακόμα σαφής πρόθεση ψήφου, το μεγάλο ποσοστό των αναποφάσιστων και τον άγνωστο αριθμό όσων τελικά θα προσέλθουν στις κάλπες κλπ. Κατάλαβε τι θα ήθελε να ακούσω αλλά δεν μου έδωσε ψεύτικες ελπίδες. Κατέληξε με το κλασικό «είναι νωρίς ακόμη…». Το βράδυ των εκλογών κατάλαβα το γιατί…
Ήταν η πρώτη και τελευταία φορά που του ζήτησα πρόβλεψη. Δεν το έκανα ούτε όταν είχε φτάσει η τελευταία προεκλογική εβδομάδα. Είχα καταλάβει κι εγώ πώς ένιωθε. Στον Ηλία δεν άρεσε να τον αποκαλούν ούτε εκλογολόγο ούτε δημοσκόπο. Όλα αυτά ήταν γι’ αυτόν ένα πολύ μικρό μέρος, όχι το σημαντικότερο, της επιστήμης του. Αποφοίτησε από το Βαρβάκειο και σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη Λωζάνη. Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη Θεωρία Πιθανοτήτων στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού και το 1984 αναγορεύθηκε διδάκτωρ του Τμήματος Νομικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Επίσης, το 1986 εξελέγη λέκτορας στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών και το 2003 τακτικός καθηγητής. Δεν ήταν μια απλή περίπτωση πανεπιστημιακού, ενός γνώστη των αριθμών. Άνοιξε νέους δρόμους στη σκέψη αλλά και στην επιστήμη της εκλογικής κοινωνιολογίας. Έδωσε νέο περιεχόμενο στα Αρχεία Κοινωνικής Ιστορίας ως πρόεδρός τους. Πάντρεψε τα Μαθηματικά με την Ιστορία!

Η γνωριμία μας υπήρξε καθαρά επαγγελματική. Ο Ηλίας έψαχνε καθηγητή για να κάνει ιδιαίτερα στην κόρη του, την Αδριανή. Αδριανή κι όχι Ανδριανή όπως μου διευκρίνισε η ίδια. Έμενε κοντά στη γνωστή Πύλη του Αδριανού και μου ήταν εύκολο να το θυμάμαι. Με σύστησε μία κοινή μας φίλη, εξαιρετική φιλόλογος και νυν πανεπιστημιακός. Ο Ηλίας της είχε εμπιστοσύνη, είχα ήδη ένα καλό βιογραφικό, εμπειρίες και επιτυχίες και δεν κλονίστηκε από το «νεαρό» της ηλικίας μου. Η Αδριανή στόχευε στο νεοσύστατο, τότε, τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικής του Πολυτεχνείου το οποίο απαιτούσε πολύ υψηλή βαθμολογία.
Φοβόμουν ότι θα ήθελε έναν πιο έμπειρο καθηγητή γιατί η Αδριανή ήταν αριστούχος μαθήτρια και με υψηλές βλέψεις. Τριαντάρης εγώ χμ… Αγνοούσα ότι κι ο Ηλίας είχε από μικρός πετύχει πολλά πράγματα. Αγνοούσα ότι είχε μια κόρη η οποία είχε πάρει την ωριμότητα του μπαμπά της. Η Αδριανή ήταν ευχαριστημένη με τα μαθήματα κι ο Ηλίας είχε εμπιστοσύνη στην κρίση του παιδιού του. Όλα πήγαν καλά τελικά.
Τον Ηλία τον αγάπησα ως άνθρωπο. Ζεστός, ανθρώπινος πάντα με ένα ελαφρύ χαμόγελο που σε έκανε να νιώθεις άνετα. Τα μεγάλα του έργα μπορείτε να τα βρείτε στα βιογραφικά του στο διαδίκτυο αλλά και μόνο τους επικήδειους που εκφωνήθηκαν από πολλούς σημαντικούς ανθρώπους αν διαβάσετε, θα καταλάβετε. Ήταν όμως μεγάλος ως άνθρωπος. Δεν θα ξεχάσω ότι ενώ ήταν πανεπιστημιακός και δυο-τρεις δεκαετίες μεγαλύτερός μου, μου μιλούσε από την αρχή έως το τέλος της «συνεργασίας» μας στον πληθυντικό. Γιατί ο Ηλίας δίδασκε και σεβασμό.
Στην πρώτη μου επίσκεψη με ρώτησε πώς θέλω να με πληρώνει. Τού είπα στο τέλος του μήνα κι όταν αυτό ήρθε με ρώτησε τί μου οφείλει. Του ζήτησα ένα μεγάλο, για την εποχή, ποσό κι απλά έβγαλε τα χρήματα και μου τα έδωσε. Δεν μου έκανε ποτέ έλεγχο, παρότι ήξερε και μπορούσε στο τι διδάσκω, πότε και πώς. Τον συγκρίνω με απαίδευτους γονείς που το κάνουν και με πιάνει θλίψη. Με ρώτησε στη μέση της χρονιάς πώς πάμε, του είπα με ειλικρίνεια κάποια προβλήματα που αντιμετωπίζαμε κι αντί να «υπερασπιστεί» το «καμάρι» του, όπως άλλοι, μου είπε: «Εσείς με την Αδριανή ξέρετε τι πρέπει να κάνετε, θα τα καταφέρετε»!

Ηλία, ακόμα και για μένα, το δάσκαλο της κόρης σου, υπήρξες ΔΑΣΚΑΛΟΣ.
Καλό σου ταξίδι.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή