Ένας τεμπέλης ή ένας κορυφαίος Έλληνας;, γράφει ο Θανάσης Καμπισιούλης

Όταν λέμε ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν προκαταλήψεις για τους άλλους, σημαίνει ότι πιστεύουν πως όλοι όσοι εντάσσονται σε μια συγκεκριμένη ομάδα είναι «όλοι ίδιοι». Δίνουν έμφαση σε συγκεκριμένα κοινά χαρακτηριστικά και «μεγεθύνουν» τις ομοιότητες, παραβλέποντας τις όποιες διαφορές. Έτσι, διαμορφώνουν την αντίληψη ότι δεν υπάρχει μοναδικότητα, διαφοροποίηση από άτομο σε άτομο. Συνήθως μιλάμε για μια αβάσιμη και αρνητική στάση απέναντι σε μια ομάδα με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που επηρεάζει το πώς οι άνθρωποι συμπεριφέρονται και αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους.

Όπως – σχεδόν – όλα τα θέματα, έτσι και οι προκαταλήψεις έχουν τη θετική και την αρνητική πλευρά τους… Είναι αλήθεια πως οι προκαταλήψεις φαίνεται να κάνουν τον κόσμο απλούστερο. Όταν συναντάμε ανθρώπους με κάποια κοινά χαρακτηριστικά ή ενδιαφέροντα, αμέσως νιώθουμε μια οικειότητα. Για παράδειγμα, άνθρωποι με κοινή καταγωγή, συμμαθητές, συνάδελφοι κλπ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι προκαταλήψεις επιτρέπουν στους ανθρώπους να κρύψουν την ανησυχία τους, την περιέργειά τους και δείχνουν να γνωρίζουν καλά τον άλλον. Βέβαια και σε αυτή την περίπτωση δεν μιλάμε για ουσιαστική επαφή και πραγματική κατανόηση.
Αν όμως οι άνθρωποι συναντούν άλλους ανθρώπους που μοιάζουν παράξενοι, δημιουργείται μια αίσθηση ανησυχίας. Έτσι, οι αρνητικές επιπτώσεις των προκαταλήψεων είναι για όλους δυσάρεστες. Για εμάς, για τους άλλους αλλά και για την κοινωνία μας. Κι επειδή οι προκαταλήψεις είναι πολύ ανθεκτικές, χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια. Αν σκεφθούμε ότι κανένας δεν γεννιέται με προκαταλήψεις τότε όπως μάθαμε, έτσι μπορούμε και να ξεμάθουμε. Πριν βγάλουμε συμπεράσματα για κάποιον, πριν τον κρίνουμε, ας τον αφήσουμε να μας εξηγήσει. Ύστερα ας κρίνουμε τον ίδιο και τις πράξεις του και όχι την ομάδα που ανήκει, το φύλο ή την εθνικότητα κλπ. Όλοι μας θέλουμε να μας κρίνουν για αυτό που πραγματικά είμαστε.

Κι επειδή δύσκολα κάποιος παραδέχεται ότι είναι προκατειλημμένος θα κάνουμε ένα τεστ. Θα σας περιγράψω ένα νεαρό να δούμε αν θα σχηματίσετε θετική άποψη ή αρνητική. Ο νεαρός είναι γιος βουλευτή που αποφασίζει να σπουδάσει Ιατρική. Παράλληλα, ασχολείται παθιασμένα με τη Μουσική και την Φιλοσοφία. Όταν φτάνει σε ηλικία να εργαστεί, διαφωνεί με τον πάτερα του που του πρότεινε να εργαστεί ως Ιατρός. Του είπε μάλιστα: «Όχι δεν θέλω να γίνω στρατιωτικός γιατρός. Θέλω να μείνω ελεύθερος, να αισθανθώ την χαρά που δίνει ο αγών της ζωής. Εμένα δεν με τρομάζει το πέλαγος. Θέλω την ελευθερία μου, την γλυκιά μου ελευθερία». Έτσι, ταξιδεύει στη Γερμανία για να συνεχίσει τις σπουδές του και όταν το κάνει, επιστέφει στην Ελλάδα. Παντρεύεται την εντυπωσιακή Μυκονιάτισσα φίλη του και αποφασίζουν να πάνε στην Αμερική. Μαζί με τη σύζυγό του εργάζονται σε εμπορικό κέντρο πουλώντας χαλιά και ράβοντας κουμπιά!
Ποια γνώμη θα σχηματίζατε για αυτόν το νεαρό; Θα σκεφτόσασταν ότι μιλάμε για έναν ώριμο, προσγειωμένο και εργατικό νεαρό ή για έναν απερίσκεπτo, επιπόλαιο τύπο; Δεν σας κρύβω πως κι εγώ θα σκεφτόμουν πως μιλάμε για έναν κακομαθημένο τεμπέλη. Κι όμως αυτός ο «νεαρός» είναι ο Γεώργιος Παπανικολάου! Σαν σήμερα, το 1883, γεννήθηκε στην Κύμη Ευβοίας. Ο πατέρας του, Νικόλαος Παπανικολάου, πράγματι ήταν γιατρός, Δήμαρχος Κύμης και βουλευτής Ευβοίας. Τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε στην Κύμη, όπου και τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο. Ύστερα οι γονείς του τον έστειλαν στην Αθήνα για να ολοκληρώσει τις εγκύκλιες σπουδές του. Γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία αποφοίτησε το 1904 με άριστα. Ανήσυχο πνεύμα, μελέτησε φιλοσοφία (Νίτσε, Σοπενχάουερ), μυήθηκε στη μουσική και την ποίηση, έμαθε Γαλλικά και Γερμανικά, και γενικά απέκτησε μια πολύπλευρη μόρφωση και εσωτερική καλλιέργεια.
Το 1907 μετέβη στη Γερμανία για μετεκπαίδευση, παρά την επιθυμία του πατέρα του, που ήθελε να ασκήσει μαζί του την ιατρική στην Ελλάδα. Τρία χρόνια αργότερα ανακηρύχθηκε διδάκτωρ Φυσικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Αμέσως μετά επέστρεψε στην Ελλάδα, όπου νυμφεύτηκε τη Μυκονιάτισσα Μαρία-Ανδρομάχη Μαυρογένους, απόγονο της ηρωίδας του ‘21. Το 1913 μεταναστεύει στις Ηνωμένες Πολιτείες και αρχικά ασχολείται με εξωιατρικές εργασίες μαζί με τη σύζυγό του για τα προς το ζην. Εκεί τον ανακαλύπτει ο διάσημος εκείνη την εποχή γενετιστής Τ. Μόργκαν και μεσολαβεί για την πρόσληψή του στο Νοσοκομείο της Νέας Υόρκης. Από εκεί βρέθηκε στο ανατομικό εργαστήριο του Πανεπιστημίου Κορνέλ και επιδόθηκε απερίσπαστος στο ερευνητικό του έργο.
Μελέτησε το κολπικό επίχρισμα των κατώτερων θηλαστικών. Πραγματοποίησε κλινικές και εργαστηριακές μελέτες για τη διαγνωστική αξία της εξέτασης των κυττάρων του κολπικού επιχρίσματος στον άνθρωπο, με πρώτο «πειραματόζωο» τη γυναίκα του. Η έρευνά του επεκτάθηκε και αποτέλεσε τη βάση για τη θεμελίωση της μεθόδου του για την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου. Το 1928 έκανε την πρώτη του ανακοίνωση με τίτλο «Νέα διάγνωση του καρκίνου», η οποία αρχικά αντιμετώπισε τη δυσπιστία του ιατρικού κόσμου των ΗΠΑ. Ο ίδιος, όμως, ήταν απολύτως βέβαιος για την αξία της μεθόδου του για την κυτταρολογική διάγνωση του καρκίνου της μήτρας και συνέχισε με μεγαλύτερο ζήλο τις έρευνές του. Παρότι δεν τιμήθηκε με βραβείο Νόμπελ, για το οποίο είχε προταθεί δύο φορές, του απονεμήθηκαν πολλά αμερικάνικα ιατρικά βραβεία και μετά το θάνατό του το Βραβείο του ΟΗΕ. Σήμερα το «Τεστ Παπ» χρησιμοποιείται παγκοσμίως για τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και άλλων κυτταρολογικών ασθενειών του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος.

Τις πιο ισχυρές προκαταλήψεις τις έχουν τα αδύναμα μυαλά και οι ανασφαλείς άνθρωποι. «H προκατάληψη είναι ένα βαρύ φορτίο που θολώνει το παρελθόν, απειλεί το μέλλον και κάνει το παρόν απρόσιτο». Είναι τα λάθος γυαλιά μυωπίας που φοράμε και δεν μας επιτρέπουν να δούμε την πραγματικότητα.
Κάθε φορά που κρίνουμε κάποιον, ας σκεφτόμαστε τον νεαρό που γεννήθηκε πριν 139 χρόνια. Με τις προκαταλήψεις μας θα ήταν ένας τεμπέλης και κακομαθημένος καλοπερασάκιας. Στην πραγματικότητα είναι ο γιατρός που επιβραβεύεται καθημερινά από χιλιάδες γυναίκες σε όλο τον κόσμο, που με ασήμαντο κόστος πραγματοποιούν την εξέταση που έχει σώσει και συνεχίζει να σώζει εκατομμύρια ζωές…

• Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί μου: eetsi@windowslive.com