Tα γελαστά παιδιά, γράφει ο Νέστορας Χατζούδης

«Ανάθεμα την ώρα / κατάρα στη στιγμή
σκοτώσαν οι Εγγλέζοι / το γελαστό παιδί»

Το ποίημα του Ιρλανδού ποιητή Brendan Behan «Το γελαστό παιδί», αναφερόταν σε έναν νεαρό Ιρλανδό αγωνιστή που σκοτώθηκε κατά τις πολυετείς ένοπλες αγγλοϊρλανδικές συγκρούσεις και εμφύλιες ενδοϊρλανδικές διαμάχες, που ξέσπασαν από τις αρχές του 20ου αιώνα, όταν οι Ιρλανδοί αποφάσισαν να απαλλάξουν τη χώρα τους από τη μακρόχρονη βρετανική κατοχή. Ο θάνατος του Ιρλανδού αγωνιστή από σφαίρα, είτε αγγλική είτε ιρλανδική, οφειλόταν αποκλειστικά στις ένοπλες συγκρούσεις που προκαλούσε η βρετανική αποικιοκρατική πολιτική. Γι’ αυτό και η αρχική διατύπωση «σκοτώσαν οι δικοί μας το γελαστό παιδί», δεν άργησε να γίνει «σκοτώσαν οι εχθροί μας (…)» και στη συνέχεια «σκοτώσαν οι φασίστες (…)» και τελικά «σκοτώσαν οι Εγγλέζοι το γελαστό παιδί». Το ποίημα, με τις δύο τελευταίες παραλλαγές και τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη, τραγουδιόταν, μετά το 1960, από το παγκόσμιο αντιαποικιακό κοινωνικό κίνημα και φυσικά και στις ανεπανάληπτες κινητοποιήσεις του λαού μας την περίοδο αυτή.

Βέβαια, οι Έλληνες είχαμε και δικούς μας, και μάλιστα πολλούς, λόγους να ενοχοποιούμε τους Βρετανούς. Οι σφαίρες των αγγλικών στρατευμάτων κατοχής έστειλαν πολλά «γελαστά παιδιά» της Κύπρου στον άλλο κόσμο και στην αποικιοκρατική πολιτική της Αγγλίας οφείλονται η κατοχή του βόρειου τμήματος του νησιού και γενικότερα οι απειλητικές βλέψεις της Τουρκίας στην περιοχή. Και βέβαια να μην ξεχνάμε και την παρουσία των βρετανικών στρατευμάτων στην Αθήνα και το ρόλο τους το Δεκέμβρη του 1944 κατά τις κρίσιμες ημέρες της απελευθέρωσης της χώρας μας από τους Γερμανούς.
Όπως είναι γνωστό, κατά τη διάρκεια του 2ου μισού του 20ου αιώνα την παγκόσμια πολιτική σκηνή συντάραξαν δεκάδες αυτονομιστικά, αντιαποικιοκρατικά κινήματα που, μετά από πολύχρονες αιματηρές συγκρούσεις, οδήγησαν στην αυτοδιάθεση δεκάδες λαούς. Στις συγκρούσεις αυτές οι σφαίρες των ισχυρότερων πάντοτε και αδίστακτων αποικιοκρατικών στρατευμάτων έστειλαν στον άλλο κόσμο χιλιάδες «γελαστά παιδιά» που αγωνίζονταν για την ελευθερία της πατρίδας τους.
Στη χώρα μας το κοινωνικό δημοκρατικό-αριστερό Κίνημα σε όλες τις περιπτώσεις στήριξε, πάντοτε ανεπιφύλακτα, τον αγώνα τους για ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση. Βρέθηκε στο πλευρό του παγκόσμιου, αντιαποικιακού, αντιϊμπεριαλιστικού κινήματος και συνέβαλε ηθικά και υλικά στην καταδίκη και κατάργηση του συστήματος του αποικιακού ζυγού, της εξάρτησης και εκμετάλλευσης δηλαδή ενός λαού από άλλον ισχυρότερο. Και βέβαια πάντοτε, σε όλες τις περιπτώσεις, υπήρχε από τη μια μεριά, ο ιμπεριαλιστής, ο αποικιοκράτης, ο επιτιθέμενος. Με άλλα λόγια ο θύτης. Από την άλλη ο υπόδουλος που ήθελε να διώξει, να απαλλαγεί από τον αποικιοκράτη εκμεταλλευτή και διεκδικούσε την αυτοδιάθεσή του ή απειλούμενος αμυνότανε να μην χάσει την ελευθερία του. Με άλλα λόγια, το θύμα. Και βέβαια θύτες και θύματα πάντοτε είχαν και πάντα θα έχουν ονόματα που δηλώνουν την εθνικότητα και ορίζουν την ιστορία τους. Με αυτά τους γνωρίζαμε και τους ξεχωρίζαμε. Με τα ονόματά τους πάντοτε καταγγέλλαμε και καταδικάζαμε τους θύτες για τις εγκληματικές πράξεις τους. Με τα ονόματά τους δηλώναμε και τη στήριξή μας στα θύματα και διαδηλώναμε τραγουδώντας υπέρ του αγώνα τους για αυτοδιάθεση, για να μείνουν ελεύθεροι. Τα ονόματά τους γράφαμε στα πανό, στις αφίσες και τα διαλαλούσαμε από τα μεγάφωνα. Ευθαρσώς τασσόμασταν με το μέρος τους ως άτομα και κοινωνικές συλλογικότητες ανεξάρτητα από τη στάση κυβερνήσεων και κομμάτων.
Και βέβαια με τα εθνικά τους ονόματα δηλώναμε και τα «γελαστά παιδιά» που αγωνίζονταν και θυσιάζονταν για την αυτοδιάθεση της πατρίδας τους ή για να κρατήσουν έξω από τα σύνορα της όσους επιβουλεύονταν την ελευθερία τους. Πολλά γελαστά παιδιά από τις χώρες θύματα: της Κύπρου, της Ινδίας, της Αιγύπτου, της Αλγερίας, της Αγκόλα, του Κογκό, του Βιετνάμ, της Σερβίας, της Μοζαμβίκης, των χωρών της νότιας Αμερικής κλπ, κλπ… και σήμερα της Ουκρανίας. Και πολλές και οι χώρες θύτες, όλες γνωστές του πολιτισμένου, λεγόμενου, κόσμου: Αγγλία Γαλλία, ΗΠΑ, Γερμανία, Ισπανία, Πορτογαλία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ιταλία κλπ, κλπ… και στις μέρες μας η Ρωσία.
Και βέβαια να μην ξεχνάμε και τα πολλά «γελαστά παιδιά» από τις χώρες θύτες, τις αποικιοκρατικές που τα έστελναν να υποτάξουν γελαστούς συνομηλίκους τους σε ξένες άγνωστες σ’ αυτά χώρες και τα επέστρεφαν – αν τα επέστρεφαν – στις πατρίδες και τις μάνες τους μέσα στα φέρετρα. Έτσι έφεραν πίσω και παρέδωσαν στις μάνες τους μερικές δεκάδες γελαστά Ελληνόπουλα που είχαν σταλεί στον πόλεμο της άγνωστής τους Κορέας.

ΕΠΙΒΙΩΣΗ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Αφότου άρχισε η στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία, φαντάζομαι τον ουκρανικό λαό, που αμύνεται απεγνωσμένα να αποκρούσει τον εισβολέα, να κρατά ένα τεράστιο πανό πάνω από την επικράτεια της χώρας του και να κραυγάζει προς τον πολιτισμένο κόσμο το τρίπτυχο αίτημα – δικαίωμα: Επιβίωση – Πολιτισμός – Ελευθερία. Μπροστά σ’ αυτή τη συλλογική αυτοθυσιαστική στάση των Ουκρανών για τα στοιχειώδη δικαιώματα του ανθρώπου, τα ίδια που, σε ανάλογη περίπτωση, είναι βέβαιο, θα διεκδικούσαν και θα υπερασπίζονταν με θυσιαστική ανυποχωριτικότητα και οι Ρώσοι, η όποια απεμπλοκή και το σταμάτημα του παραλογισμού της αιματοχυσίας και της καταστροφής, με τις λιγότερες κατά το δυνατόν συνέπειες, δεν μπορεί παρά να προέλθει μόνο από τον ίδιο τον ιστορικό, μεγάλο λαό της Ρωσίας. Αποτελεί τη μοναδική και πλέον ανώδυνη και για τον ίδιο και την αξιοπρέπεια του υπέρβαση του στρατιωτικού αδιέξοδου που προκάλεσε η πολική του ηγεσία, αλλά και για την αποφυγή ευρύτερης στρατιωτικής εμπλοκής.
Εμείς, οι πολίτες, εδώ, από την ασφάλεια (!) της εν ειρήνη περιοχής μας και τη σιγουριά (!) της όποιας επάρκειας και προσιτότητας των μέσων επιβίωσης, το λιγότερο που οφείλουμε να κάνουμε για την άρση του αδιεξόδου, είναι να εκφέρουμε και να αναγράφουμε το θύμα και το θύτη με τα ονόματά τους. Το έχει ανάγκη ο Ουκρανικός λαός ως αναγνώριση της θυσίας του για την αξιοπρέπειά του για να αντλεί δύναμη να συνεχίσει την αντίστασή του. Πολύ περισσότερο όμως είναι αναγκαίο στο Ρωσικό λαό για να συνειδητοποιήσει ότι το ιστορικό έγκλημα μπορεί να το διαπράττει η πολιτική ηγεσία της χώρας του, βαρύνει όμως τον ίδιο και τον στιγματίζει!
Καλό Πάσχα σε όλους, ελληνικό και ειρηνικό! 12-4-2002