Αρνητές της μιζέριας & της ανευθυνότητας, γράφει ο Θανάσης Καμπισιούλης

Αρνητής είναι αυτός που αρνείται κάτι, ο αρνούμενος, απαρνούμενος το φρόνημα, την πίστη, τα αισθήματά του κλπ. Στις μέρες μας μπορείς να αρνηθείς το κάθε τι. Από το εμβόλιο και την απογραφή, μέχρι το σχολείο και ό,τι άλλο μπορείς να φανταστείς. Μια τάση που ξεκίνησε πριν μάλιστα κάποια χρόνια στην Αμερική, αφορούσε την εργασία. Ένα κύμα παραιτήσεων που ξεκίνησε πριν 15 χρόνια και συνεχίζεται έως σήμερα με στόχο την βελτίωση στην καθημερινότητα των εργαζομένων που αναζητούν κάτι διαφορετικό από αυτό που κάνουν. Η άρνηση έγινε η τάση της εποχής μας, σχεδόν έγινε μόδα, αλλά το θέμα είναι αν η τάση αυτή προσθέτει ή αφαιρεί από το αύριο του κόσμου που προκύπτει, μετά τις συνεχιζόμενες αλλαγές που αδιάκοπα συμβαίνουν γύρω μας.

Η άρνηση στη ζωή μας ξεκινάει από πολύ παλιά και όλοι έχουμε υπάρξει αρνητές! Στα πρώτα μας χρόνια της ζωής μας. Όλα τα παιδάκια σταματούν να είναι συνεργάσιμα, δυσφορούν και γκρινιάζουν ενώ λένε πάντα όχι σε ότι τους προτείνεις, αν απλά δεν γίνει το δικό τους. Αν δεν τους κάνεις το χατίρι. Τα μικρά παιδιά αρνούμενα τα πάντα, πιστεύουν πως ο γονιός θα πάει με τα νερά τους και τελικά θα δικαιωθούν για την στάση τους να επιμείνουν. Έτσι, το πρώτο λάθος μήνυμα δίνεται από τους γονείς. Συνηθίζουμε να αρνιόμαστε την πραγματικότητα, όταν αυτή δεν μας αρέσει και όταν η διαχείρισή της μας πληγώνει.
Η άρνηση είναι ο πρώτος αμυντικός μηχανισμός που έχει εντοπιστεί, όπως μας διδάσκει η Ψυχολογία. Μέσω της άρνησης νιώθουμε ότι μειώνεται το άγχος μας για μια σύντομη περίοδο αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης μιας μακροπρόθεσμης κατάστασης. Είναι η μόνη στιγμή που η άρνηση μπορεί να είναι μια υγιής επιλογή για να προστατευτούμε κατά τη διάρκεια δύσκολων καταστάσεων. Αλλά μόνο για αυτό το σύντομο, αρχικό στάδιο. Διότι η κατάσταση δεν θα αλλάξει μόνο και μόνο επειδή εμείς αρνούμαστε να τη δούμε όπως ακριβώς είναι. Δεν αποτελεί λύση η άρνηση.
Δυο κλασικά παραδείγματα άρνησης που συναντάμε συχνά δίπλα μας δεν είναι οι αρνητές του εμβολίου και της απογραφής. Είναι οι αλκοολικοί και οι καπνιστές. Οι πρώτοι ποτέ δεν θα παραδεχτούν ότι πίνουν αρκετά. Ακόμη και αν κάποιος είναι ολοφάνερο ότι έχει κάνει κατάχρηση αλκοόλ ποτέ δεν θα το παραδεχθεί. Στην καλύτερη περίπτωση θα σου πει ότι «ίσως ήπια ένα ποτηράκι παραπάνω!». Οι καπνιστές θα αμφισβητήσουν τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος και θα σου πουν ότι καπνίζουν πολύ λιγότερα τσιγάρα από αυτά που στην πραγματικότητα καπνίζουν. Οι …αισιόδοξοι θα σου εμπιστευθούν ότι σύντομα σκοπεύουν να το «κόψουν».

Το φαινόμενο της άρνησης δεν το συναντάμε μόνο σε ατομικό επίπεδο. Το βλέπουμε και σε επίπεδο ομάδων, αλλά και κοινωνιών ή και χωρών. Έχει επικρατήσει ο όρος «στρουθοκαμηλισμός», επειδή όπως λένε, το ζώο αυτό με την ψηλό λαιμό χώνει το κεφάλι της στην άμμο, όταν νιώθει ότι κάποιο άλλο ζώο την απειλεί! Βέβαια, οι ζωολόγοι μας διαβεβαιώνουν πως αυτό δεν συμβαίνει. Η στρουθοκάμηλος αν βρεθεί μπροστά σε κίνδυνο, εκτός από το να τρέχει πολύ γρήγορα ή να κλωτσάει τον εισβολέα του, χαμηλώνει το σώμα του και προσπαθεί να ακουμπήσει το μακρύ λαιμό του στο έδαφος, δίνοντας την εντύπωση ότι έχει χώσει το κεφάλι του στην άμμο. Έτσι, καταφέρνει να γίνεται λιγότερο ορατό. Αυτό σε συνδυασμό με τα χρώματα του φτερώματός του το κάνει να μοιάζει περισσότερο με αμμόλοφο και με αυτόν τον τρόπο μειώνει τις πιθανότητες να το εντοπίσει π.χ. το λιοντάρι ή η ύαινα που κυνηγάνε τη λεία τους στην περιοχή.
Ας μην δαιμονοποιούμε όμως την άρνηση και τους αρνητές. Αρκεί να μην θεωρήσουμε ότι η άρνηση από μόνη της θα αλλάξει τα πράγματα. Θα μας βοηθήσει, στην αρχή, για να μην μας πνίξει το άγχος, αλλά πρέπει να συντονιστούμε ξανά με την αλήθεια και την πραγματικότητα. Αμέσως μετά, ακόμη κι αν έχουμε μεγάλο θυμό, πρέπει να δούμε καθαρά τι ακριβώς συμβαίνει. Ακόμη κι αν είναι στενάχωρο και δύσκολο οφείλουμε να μείνουμε για λίγο μόνοι. Να κλάψουμε αν το θέλουμε, να σκεφθούμε να αποδεχθούμε αυτό που συμβαίνει. Να δούμε τι ακριβώς απαιτεί η επόμενη μέρα από εμάς. Μια δύσκολη κατάσταση δεν είναι το τέλος και όσο πιο σύντομα περάσουμε την φάση της άρνησης, τόσο πιο γρήγορα θα πάμε παρακάτω. Αν μείνουμε στην άρνηση, μάλλον μένουμε ακίνητοι, είτε έχουμε το κεφάλι στην άμμο, είτε όχι.
Ο χρόνος και ο τρόπος διαφέρει. Άλλοι γρήγορα και άλλοι πιο αργά, καθώς και κάποιοι μόνοι ενώ άλλοι με συντροφιά. Μερικοί με μια βόλτα στο βουνό, ενώ κάποιοι άλλοι με έναν περίπατο δίπλα στη θάλασσα. Είναι πολύ σημαντικό να πάρουμε το χρόνο μας χωρίς να πιέζουμε τον εαυτό μας. Είναι εξίσου σημαντικό να έχουμε δίπλα μας αληθινούς φίλους και ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Μέσα από τη διαδικασία αυτή θα αναγνωρίσουμε σιγά σιγά κομμάτια του εαυτού μας ή ακόμη και της ζωής που θα θέλαμε. Μπορεί αυτή η τάση για άρνηση να ακούγεται ωραία και επαναστατική, αλλά μας κρατάει πίσω και μας εμποδίζει να ζήσουμε τη ζωή που θέλουμε.
Σε κάθε περίπτωση ισχύει αυτό που λένε και για τις συνήθειες. Κάθε συμπεριφορά που γίνεται με τον χρόνο ρουτίνα, είναι μια συμπεριφορά λιγότερη για την οποία πρέπει να δαπανήσουμε χρόνο και ενέργεια συνειδητά για να σκεφτούμε και να αποφασίσουμε. Όπως λένε, το 40% περίπου της καθημερινής μας δραστηριότητας επαναλαμβάνεται με τη μορφή των συνηθειών και αυτές διαμορφώνουν την ίδια την ύπαρξή μας και τελικά το μέλλον μας. Όπως πρέπει να αλλάξουμε τις συνήθειες μας προς το καλύτερο για να αλλάξει και η ζωή μας προς το καλύτερο, έτσι πρέπει να αλλάξουμε και …αρνήσεις!
Μερικοί είναι αρνητές του εμβολίου, της Επιστήμης, της Λογικής και της Προσφοράς στο συνάνθρωπο. Εμείς ας γίνουμε αρνητές της στασιμότητας, της μιζέριας, της κακίας και της ανευθυνότητας.

• Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί μου: eetsi@windowslive.com