Εθνικό Σύστημα Υγείας, του Γιώργου Πένταρη

Πριν μπω στο θέμα μου, θέλω να μοιραστώ με τους φίλους του «Παλμού» ότι σήμερα (που γράφονται οι γραμμές αυτές) 2 Ιουνίου 2021, είναι μεγάλη μέρα για το χωριό μου το Λαμπέτι επειδή μετά από τα δεκάδες πανεπιστημιακά και μεταπτυχιακά πτυχία έχουμε και το πρώτο διδακτορικό ή Ph.D., όπως λένε οι Άγγλοι. Η κόρη του φίλου μας, του Σάκη του Τερζόπουλου, η Ζωή, μετά το πτυχίο της με Άριστα από το Μαθηματικό του Πανεπιστημίου Αθηνών, πήρε σήμερα το διδακτορικό της από το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Η «Thesis» της ήταν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ ομάδων ή μεταξύ των μελών μιας ομάδας και στο πώς θα προβλέψουμε ή καθοδηγήσουμε μια απόφαση. Έχει εφαρμογές στις διαπραγματεύσεις κάθε είδους, στην διπλωματία και σε άλλους τομείς που εμπλέκονται ομάδες ατόμων. Εύχομαι ολόψυχα από αυτή τη στήλη καλή επιτυχία και στην μεταδιδακτορική της διατριβή σε πανεπιστήμιο του Παρισιού.

Τώρα, για το ζήτημα του ΕΣΥ, σκέφτομαι εδώ και πολύ καιρό να γράψω, αν και στα χρόνια της κρίσης είχα γράψει ένα ή δύο άρθρα. Με αφορμή όμως από το προχθεσινό συνέδριο με θέμα «Το Σύστημα Υγείας στην COVID-19 και στη μετά-COVID-19 εποχή» που οργανώθηκε από το ιατρικό site «ygeiamou» και την εφημερίδα «Πρώτο Θέμα», στο οποίο μίλησε και ο Πρωθυπουργός, αποφάσισα να γράψω αυτό το άρθρο.
Θα ήθελα να γυρίσω λίγο το χρόνο πίσω και να πάμε στην αρχή της δεκαετίας του ‘80 τότε που το ΠΑΣΟΚ ερχόταν ακάθεκτο στην εξουσία. Ένα από τα μεγάλα προβλήματα εκείνης της εποχής ήταν η υγεία. Για να μπεις σε νοσοκομείο, έπρεπε να έχεις μέσον βουλευτή. Νοσοκομεία σοβαρά υπήρχαν μόνο στην Αθήνα και δη στην Ανατολική της πλευρά όπως γνωρίζουμε. Αιγάλεω, Ελευσίνα Περιστέρι κτλ δεν υπήρχε τίποτα. Τότε λοιπόν το ΠΑΣΟΚ, υπό την φωτισμένη ηγεσία του Παρασκευά Αυγερινού και μετά του Γιώργου Γεννηματά, άρχισαν να δίνουν σάρκα και οστά στο ΕΣΥ που γνωρίζουμε σήμερα. Τότε κάποιοι μαθηματικοί (Δημήτρης Παπούλιας, Άρης Σισούρας και Ν. Παναγιωτόπουλος) επεξεργάστηκαν με μεθόδους της επιστήμης που λέγεται «Επιχειρησιακή έρευνα» την ορθολογική κατανομή των κέντρων υγείας για την πρωτοβάθμια φροντίδα, για το που θα χτιστούν νέα νοσοκομεία για τις νέες κλινικές που θα οργανωθούν μέσα στα νοσοκομεία κτλ. Ήταν τόσο σωστή η δομή του ΕΣΥ που και σήμερα μετά από 40 χρόνια ακόμη διατηρείται και με αρκετά καλή αποτελεσματικότητα.
Παρ’ όλη την αποτελεσματικότητά του, το ΕΣΥ μετά από τόσα χρόνια χρειάζεται κατά την γνώμη μου πλήρη αναδιάρθρωση. Όταν έγινε το ΕΣΥ, ο ιδιωτικός τομέας υγείας δεν υπήρχε στην έκταση και ποιότητα που υπάρχει σήμερα, ούτε ο τομέας των διαγνωστικών κέντρων που και αυτά παρέχουν πρωτοβάθμιες υπηρεσίες υγείας υπήρχε. Τότε ήταν όλα κρατικά και ο εργάτης για μια γενική αίματος στο ΙΚΑ έπρεπε να περιμένει ένα μήνα και να χάσει μεροκάματο γιατί το ΙΚΑ δούλευε μόνο πρωί. Σήμερα με την εν μέρει ένταξη στο σύστημα του ιδιωτικού τομέα κάνω την γενική αίματος όχι αυθημερόν, αλλά «αυθ’ωρών».
Θυμάμαι τις δηλώσεις της υπουργού υγείας της Αυστραλίας που είχε πει πριν ένα χρόνο στην Κοινοπολιτειακή Βουλή ότι: «θέλουμε ένα δυνατό δημόσιο σύστημα υγείας παράλληλα με έναν εύρωστο ιδιωτικό τομέα υγείας». Επειδή έχω γνώση του συστήματος υγείας της Αυστραλίας θεωρώ ότι είναι ένα από τα καλύτερα παγκοσμίως, ίσως το τρίτο μετά την πρωτιά της Σιγκαπούρης. Αυτή την διπλή υπόσταση του συστήματος υγείας στην Ελλάδα θα πρέπει να εφαρμόσουμε για να παρέχεται σωστή περίθαλψη στον λαό.

Σήμερα το ΕΣΥ, μετά από τόσα χρόνια λειτουργίας, έχει πολλές παθογένειες και στοιχίζει υπερβολικά στον κρατικό προϋπολογισμό. Είναι ανάγκη να γίνουν πολύ σοβαρές και δομικές αλλαγές. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει στα νοσοκομεία διπλογραφικό λογιστικό σύστημα και δεν γνωρίζει κανείς πώς κατανέμονται τα έξοδα από τον προϋπολογισμό του κάθε νοσοκομείου. Κανείς δεν γνωρίζει πώς γίνονται οι προμήθειες υγειονομικού υλικού. Για παράδειγμα δεν έχω δει ποτέ διακήρυξη προμήθειας υγειονομικού υλικού στα ΜΜΕ ή επισκευής ιατρικών μηχανημάτων, προμηθειών σίτισης και άλλων υλικών που χρειάζεται ένα νοσοκομείο. Δεν έχω δει δημοσιευμένο ισολογισμό νοσοκομείου και ούτε υπάρχει κατανομή κόστους νοσηλείας ανά ασθενή όπως κάνει ο ιδιωτικός τομέας. Δεν υπάρχει βιβλίο αποθήκης προμηθειών και αναλωσίμων, δεν δημοσιεύονται οικονομικές καταστάσεις σύμφωνα με τα Ελληνικά λογιστικά πρότυπα, δεν γίνεται έλεγχος ορκωτών λογιστών, δεν διατηρούνται διαχρονικά αρχεία κόστους υλικών και συγκρίσεις με άλλα ομοειδή νοσοκομεία του δημόσιου ή ιδιωτικού τομέα υγείας, ούτε και διατηρούνται καταγραφές για κακή χρήση υλικού ή αστοχίες υλικών.
Στον ιδιωτικό τομέα κοστολογείται και η χαρτοπετσέτα, ενώ στον δημόσιο τομέα, όπως έχω διαπιστώσει, υπάρχει αλόγιστη σπατάλη υγειονομικού υλικού. Αν χαλάσει ένα μηχάνημα σε ένα νοσοκομείο μέχρι να επισκευαστεί μπορεί να περάσει και ένας χρόνος. Ο ασθενής περιμένει το ραντεβού του για μήνες ή πάει στον ιδιωτικό τομέα ή τρέχει σε άλλο νοσοκομείο. Δεν θα ήταν καλλίτερα να δοθεί στον ιδιωτικό τομέα η λειτουργία των μηχανημάτων ώστε να συντηρούνται σωστά και να επισκευάζονται γρήγορα ώστε να έχουμε υψηλή παροχή υπηρεσιών υγείας και να μην ταλαιπωρείται ο λαός;
Αν συγκρίνουμε το δικό μας ΕΣΥ με αυτό της Αγγλίας (NHS), θα διαπιστώσουμε ότι το δικό μας είναι ανώτερο γιατί σε ελάχιστο, συγκριτικά με το Αγγλικό σύστημα, χρόνο κάποιος ασθενής θα τύχει υγειονομικής περίθαλψης σε αντίθεση με την Αγγλία που μπορεί κάποιος να περιμένει μήνες. Το θέμα είναι ότι το δικό μας σύστημα είναι κοστοβόρο που στην ουσία αυτό είναι υπονόμευση των θεμελίων του. Το θέμα είναι ότι το υπερβολικό κόστος λειτουργίας του νοσοκομείου δεν πάει στις αμοιβές του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού που θα ήταν και θεμιτό, αλλά πάει στον καιάδα των προμηθειών και της κακής οργάνωσης και ελέγχου. Δεν μπορεί να έχουμε ένα καρδιοχειρουργό, για παράδειγμα, που με 1.800 ευρώ το μήνα να σώζει ζωές και να βγάζει πολύ λιγότερα από ένα μανάβη συνοικιακού μανάβικου. Αυτά τα φακελάκια που βλέπουμε και εξευτελίζουν γιατρούς θα πρέπει να λείψουν. Όλα αυτά θα γίνουν αν αλλάξει η δομή των νοσοκομείων και γίνει συνεργασία τους με τον ιδιωτικό τομέα. Θα αναλύσω λίγο αυτή την ιδέα.

Το πρόβλημα του πολίτη είναι να έχει ποιοτική και άμεση υγειονομική περίθαλψη. Δεν ενδιαφέρει τον πολίτη ποια θα είναι η οντότητα που θα του προσφέρει αυτές τις υπηρεσίες, αλλά να τις έχει στην ώρα τους και με κόστος που θα καλύπτει ο ασφαλιστικός του φορέας. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να γίνει σοβαρός έλεγχος δαπανών και προμηθειών όπως γίνεται στον ιδιωτικό τομέα της υγείας. Αυτή η πρόταση συνεπάγεται ότι η διαχείριση των νοσοκομείων θα πρέπει να περάσει σε φορείς υγείας του ιδιωτικού τομέα που έχουν την σχετική τεχνογνωσία και θα είναι ανεξάρτητοι από πολιτικές παρεμβάσεις. Μόνο από αυτή την παρέμβαση θα εξοικονομηθούν πόροι και χωρίς να αυξηθεί διόλου ο προϋπολογισμός των νοσοκομείων θα έχουμε βελτίωση ποιότητας παρεχόμενων νοσηλευτικών υπηρεσιών.
Επειδή στο ΕΣΥ υπηρετούν σπουδαίοι, αλλά με ντροπιαστικούς μισθούς γιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό, θα πρότεινα αυτός ο θεσμός των ιδιωτικών ιατρείων μέσα στα νοσοκομεία να επεκταθεί. Δηλαδή θα μπορούσε για παράδειγμα στο Ευαγγελισμό να διατεθεί ο 9ος όροφος για ιδιωτικούς ασθενείς, οι οποίοι τώρα πάνε σε μεγάλα ιδιωτικά νοσοκομεία. Αν υπήρχαν οι ποιοτικές παροχές ξενοδοχειακού τύπου, ο κόσμος θα επέλεγε το δημόσιο σύστημα γιατί ομολογουμένως η ποιότητα των ιατρικών υπηρεσιών είναι άριστη. Με τον τρόπο αυτό το νοσοκομείο θα μπορούσε να έχει μεγάλα έσοδα απ’ όπου θα αμείβονταν το ιατρικό προσωπικό με τις μεθόδους του ιδιωτικού τομέα και να έχει και το νοσοκομείο έσοδα ώστε να παρέχει καλύτερες υπηρεσίες στον λαό. Θα είχαμε δηλαδή μεταφορά πλούτου από τους πλούσιους προς τους φτωχούς όπως διακαώς θέλει το ΚΕΕ και ο ΣΥΡΙΖΑ. Το θέμα της διαχείρισης κανένα κόμμα δεν το αγγίζει γιατί καίει και το μοναδικό τους αίτημα είναι οι προσλήψεις. Το αίτημα των προσλήψεων είναι απλό και με ξεκάθαρο νόημα απέναντι στο λαό, δηλαδή πρωτοστατούμε για να κάνει η κυβέρνηση προσλήψεις ώστε να εξαργυρώσουμε αυτές με ψήφους στις εκλογές. Κανείς δεν είπε αν υπάρχει υπεράριθμο προσωπικό άσχετων ειδικοτήτων στα νοσοκομεία, ούτε ζήτησε κανείς να γίνει ορθολογική οργάνωση της λειτουργίας των νοσοκομείων. Δεν μπορεί π.χ. να έχουμε στην Ηλεία τρία νοσοκομεία και στο ένα να υπάρχουν γιατροί χωρίς ασθενείς και στα άλλα δύο να υπάρχουν ειδικότητες στο ένα και όχι στο άλλο. Η μόνη λύση είναι η συγχώνευση.

Για να κλείσω και επειδή δεν είμαι ειδικός της υγείας, αυτά που έγραψα είναι λίγο πολύ γνωστά, θέλω να πω ότι χρειάζεται μια μεθοδική αναδιοργάνωση του ΕΣΥ σε πόρους πρώτα, οργάνωση δεύτερον και σε προσωπικό αν υπάρχει ανάγκη τρίτον. Μόνο με την αναδιοργάνωση και με την σύμπραξη του ιδιωτικού τομέα θα σώσουμε το ΕΣΥ από την σπατάλη για να παρέχει ποιοτικές υπηρεσίες υγείας στον λαό.