Περί Influencer, του Γιώργου Πένταρη

Την τελευταία δεκαπενταετία με την αλματώδη ανάπτυξη των κοινωνικών δικτύων, εμφανίστηκε στην καθομιλουμένη μια αγγλική λέξη, η «influencer», που σημαίνει αυτόν που με τη γνώμη του ή τις πράξεις του επηρεάζει θετικά ή αρνητικά τις αποφάσεις και πράξεις μιας μεγάλης ομάδας ατόμων. Πριν την εμφάνιση του Internet και των λεγόμενων blog, influencers ήταν κυρίως οι εφημερίδες και τα περιοδικά μαζί με τα ραδιόφωνα και την τηλεόραση. Τότε ήταν ακατόρθωτο για την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών να μπορούν να εκφράσουν μια γνώμη ή να διακινήσουν μια ιδέα. Ακόμη και αυτοί, οι οποίοι είχαν πρόσβαση στον τύπο ή στο ραδιόφωνο, υπόκεινταν σε κάποιας μορφής λογοκρισίας ή και αυτολογοκρισίας.

Η έννοια του influencer έχει ταυτιστεί σήμερα με τα άτομα που προσπαθούν με διάφορους τρόπους να προωθήσουν προϊόντα ή να επιβάλουν μόδες μέσω των κοινωνικών δικτύων, δηλαδή του Facebook, Twitter, Instagram, Tik Tok, Youtube κτλ. Κυρίως με την εμφάνιση του Instagram όπου ο καθένας μπορεί να αναρτήσει στον λογαριασμό του όσες φωτογραφίες θέλει, εμφανίστηκε και ως επάγγελμα η έννοια Influencer. Έτσι βλέπουμε διάφορες …καλλικάμπυλες νεαρές να προσπαθούν να προσελκύσουν κοινό στον λογαριασμό τους βάζοντας ως δόλωμα τα στρογγυλά εμπρόσθια ή οπίσθιά τους όπως κάνει η Καρντάσιαν. Το κοινό αυτό το λέμε Followers από το Αγγλικό ρήμα Follow που σημαίνει ακολουθώ, είναι δηλαδή οι ακόλουθοι του Influencer ή της «Ινφλουένσας».
Όσο περισσότερους ακολούθους έχει ο Influencer τόσο περισσότερο κοινό επηρεάζει, το οποίο μεταφράζεται σε κάποιου είδους κέρδος για αυτόν μέσω των διαφημίσεων που παρουσιάζονται στον λογαριασμό του. Αυτό μεταφράζεται στο ότι όσο περισσότερα οπίσθια δείξει η influencer, τόσο περισσότερους ακολούθους θα έχει άρα περισσότερα έσοδα. Τα έσοδα δηλαδή του Influencer είναι ευθέως ανάλογα με το πόσα μας δείχνει. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τις γυναίκες, αλλά και για τους άνδρες που έχουν κάτι να επιδείξουν. Έτσι φτάσαμε στο σημείο να βλέπουμε στην τηλεόραση πολλές φορές να εμφανίζονται άτομα που ως επάγγελμα λένε influencer, δηλαδή «επηρεαστής» που ψάχνει για κορόιδα.

Οι Influencers της εικόνας, όπως περιέγραψα, έχουν το κοινό τους, δηλαδή τους Followers που ακολουθούν ότι κάνει ο influencer. Αυτοί αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα ανάλογα με το τί βλέπουν και βάσει αυτής της εικόνας ταυτίζονται με τον Influencer αποκτώντας συνήθειες και συμπεριφορές που στην ουσία τους επιβάλλονται χωρίς στην πραγματικότητα να το αντιλαμβάνονται. Επειδή η εικόνα δεν έχει ανάγκη ένα κείμενο για να εκφράσει μια ιδέα, γνώμη ή άποψη, στην κατηγορία αυτή των influencers έχουν συρρεύσει παγκοσμίως εκατομμύρια άτομα που ο δείκτης νοημοσύνης τους είναι αντιστρόφως ανάλογος των καμπύλων τους ή των μυών τους. Κάτι ανάλογο ισχύει βέβαια και για τους ακόλουθους τους.
Εκτός των influencer της εικόνας, υπάρχουν και οι Influencers του γραπτού λόγου που είναι οι λεγόμενοι Blogers. Αυτοί εκφράζουν ιδέες και απόψεις μέσω της γραφής ή των Video (Vlogers) όπου εδώ υπάρχει ο προφορικός λόγος. Επειδή είναι άτομα που δεν χρειάζεται να είναι πολύ διάσημοι ούτε να κατέχουν ιδιαίτερα υψηλή επιχειρηματική ή ακαδημαϊκή θέση, βρίσκονται κατά κάποιο τρόπο πιο κοντά στο μέσο άνθρωπο. Ως αποτέλεσμα, εάν δημιουργήσουν αξιόλογο υλικό και το προωθήσουν σωστά, μπορούν να ασκήσουν πολύ σημαντική επιρροή σε μεγάλο αριθμό ακόλουθων.
Βλέπουμε δηλαδή ότι για να είσαι Bloger θέλει μια ικανότητα στον γραπτό λόγο, αλλά και στον προφορικό αν παρουσιάζουν Video. Επειδή ο γραπτός ή ο προφορικός λόγος έχει μεγαλύτερη επίδραση, όσον αφορά την διάδοση ιδεών εν συγκρίσει με την εικόνα, οι blogers μπορούν εν δυνάμει να επηρεάσουν ένα ιδιαίτερα μεγάλο και σκεπτόμενο κοινό.

Υπάρχουν και οι επαγγελματίες Ιnfluencers, οι οποίοι προϋπήρχαν στων κοινωνικών δικτύων, αλλά τώρα και αυτοί τα χρησιμοποιoύν, παρακινώντας τον κόσμο όχι μέσω του ονόματός τους, αλλά μέσω του κύρους που εμπνέουν τα έργα τους, η εκπαίδευση ή οι πράξεις τους. Άρα η ίδια η φύση της δραστηριότητάς τους ενθαρρύνει την στοιχειώδη επικοινωνία με τους ακόλουθους τους. Μπορούν να είναι δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί, σύμβουλοι κ.λπ., και να έχουν επίδραση σε μεμονωμένα άτομα ή διάφορες εταιρίες και οργανισμούς που έτσι ανεβάζουν τις μετοχές τους. Μπορεί να υπάρχει συνεργασία του influencer με έναν συγκεκριμένο οργανισμό και να προωθούν ο ένας τον άλλον, με αποτέλεσμα να κερδίζουν και οι δύο μεριές, και να τους γνωρίζουν όλο και περισσότερα άτομα. Ένας τέτοιος ακαδημαϊκός influencer είναι ο αστροφυσικός Neil de Grace Tyson, ο οποίος με τα καταπληκτικά video του έχει καταφέρει να μυήσει με απλό τρόπο πολύ κόσμο στα μυστικά της αστροφυσικής. Άλλο είδος influencer είναι ο chef που παρουσιάζει συνταγές μαγειρικής, αλλά με πλάγιο τρόπο μας πασάρει και συγκεκριμένες μάρκες προϊόντων.
Το γνωστό marketing που έκαναν οι επιχειρήσεις για προώθηση των προϊόντων τους γίνεται τώρα μέσω των κοινωνικών δικτύων και των «επηρεαστών» και έχουμε αυτό που λέμε Digital Marketing. Οι New York Times ισχυρίζονται ότι οι influencers είναι μια ψηφιακή φούσκα που θα σκάσει μέσα σε ένα χρόνο για πολλούς και διαφόρους λόγους. Κυρίως είναι οι κακές πρακτικές των influencers και οι πλασματικοί followers, τους οποίους αγοράζει ο influencer από διάφορες εταιρείες. Δεν αποκλείεται να είστε και μερικοί από εσάς φίλοι αναγνώστες σε αυτούς τους followers. Το θέμα είναι ότι εν αγνοία μας πολλοί τριγύρω μας τα οικονομάνε χρησιμοποιώντας τα προσωπικά μας δεδομένα, τα οποία έχουμε παραχωρήσει είτε εν αγνοία μας μέσω των λεγόμενων cookies, είτε με την θέλησή μας ως αντάλλαγμα για μια δωρεάν παροχή υπηρεσίας από το διαδίκτυο.
Ζούμε σήμερα την απόλυτη ελευθερία και την απόλυτη δυνατότητα της έκφρασης και ο καθένας που έχει ή δεν έχει κάτι να πει, μπαίνει στα κοινωνικά δίκτυα και αρχίζει να λέει ότι θέλει. Με την εμφάνιση του κορονοϊού και τα απαγορευτικά, χιλιάδες άτομα άρχισαν να γράφουν για διάφορες ιστορίες συνομωσίας επηρεάζοντας πάρα πολύ κόσμο. Η ιστορίες συνομωσίας έχουν φτάσει σε ένα επικίνδυνο σημείο όπου πάρα πολύς κόσμος αρνείται την ύπαρξη του κορονοϊού παρά τους θανάτους που βλέπει γύρω του. Και δεν είναι μόνο αυτό, είναι και αυτοί που δέχονται την ύπαρξη του κορονοϊού, αλλά είναι αρνητές των εμβολίων. Όλοι αυτοί είναι followers κάποιων influencers, οι οποίοι influencers δεν διστάζουν να πάρουν στον λαιμό του κόσμο αρκεί να αποκτήσουν πρόβατα-followers γιατί έτσι θα βγάλουν χρήμα από την διαφήμιση που θα εμφανιστεί στα video τους λόγου χάρη.
Στο πλαίσιο αυτό, υπάρχουν κι οι πολιτικοί influencers, που με διάφορους τρόπους προσπαθούν και πολλές φορές με το αζημίωτο, να μας περάσουν διάφορες πολιτικές ιδέες και απόψεις. Αν είναι προφανής η προσπάθειά τους είναι λίγο το κακό, αλλά αν η προσπάθεια είναι αριστοτεχνικά συγκεκαλυμένη, τότε είναι επικίνδυνοι. Έκανα μια μικρή έρευνα στο Facebook και στο Twitter για να δω την σχέση του Follower με τoν λόγο και τις ιδέες του Influencer. Αυτό που διαπίστωσα είναι ότι όσο χαμηλότερο είναι το μορφωτικό επίπεδο του follower, τόσο ευάλωτος είναι στο τι του υπαγορεύει ο influencer του.

Προσωπικά για να κλείσω, θεωρώ τον όρο influencer προσβλητικό της προσωπικότητάς μου γιατί δεν μπορώ να δεχτώ ότι θα παρακολουθώ τι κάνει ένα άτομο που εκ προοιμίου προσπαθεί να με επηρεάσει προς ίδιον όφελος και γι’ αυτό είμαι φειδωλός στο να δίνω τα προσωπικά μου δεδομένα και προσπαθώ με κάθε τρόπο να αποκλείω τα λεγόμενα cookies.