Συλλογική απειλή & Συλλογική ευθύνη, του Νέστορα Χατζούδη

«Η πολύ δύσκολη άνοιξη της Ευρώπης. Αυτό είναι σήμερα το βασικό μήνυμα στη “Γηραιά Ήπειρο”. Με αυτόν τον τίτλο σε δημοσίευμα τους οι Financial Times (Protagon 5-4-2021) καταλήγουν στο συμπέρασμα «…το 3ο κύμα της πανδημίας εξαπλώνεται γρήγορα και παντού… Το lock dawn δεν αποτελεί λύση και τα εμβόλια είναι ανεπαρκή. Η Ευρώπη πρέπει να βασιστεί στη τήρηση των μέτρων. Αυτό συνεπάγεται αυξημένη υπευθυνότητα των πολιτών».

Κοινή διαπίστωση που, με επί μέρους διαφοροποιήσεις, αποδίδει την ενιαία εικόνα της πανδημίας στις χώρες της Ευρώπης, ανεξάρτητα από το επίπεδο ανάπτυξης, την οικονομική ισχύ, την οργάνωση του Κοινωνικού τους Κράτους και τις πρακτικές αντιμετώπισής της που υπoδεικνύουν οι ειδικοί επιστήμονες και τα μέτρα που παίρνουν οι κυβερνήσεις τους. Την καταλυτική σημασία του συμπεράσματος, της παραπάνω δημοσιογραφικής έρευνας, οι Έλληνες τη γνωρίζουμε καλύτερα από τους άλλους λαούς της Ευρώπης γιατί η υπευθυνότητα που επιδείξαμε, κατά το πρώτο κύμα της πανδημίας, είχε ως αποτέλεσμα τον έλεγχο της εξάπλωσής της και τον περιορισμό των θανατηφόρων συνεπειών της. Η χώρα μας τότε ξεχώρισε ως παράδειγμα προς μίμηση. Πολύ περισσότερο που βρέθηκε μπροστά στην καταιγίδα του COVID-19 με τα γνωστά χρόνια προβλήματα στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας και την προκλητική επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας, πριν ακόμη ξεμυτίσει από τη χρεοκοπία και συνέλθει από τον παραλογισμό των πολιτικών αναστατώσεων της περασμένης δεκαετίας.
Όπως αποδείχθηκε, ο κορωνοϊός δεν κάνει διακρίσεις. Τα πνευμόνια των ανθρώπων είναι ο βιότοπός του. Αυτά τον ενδιαφέρουν… Δεν τον απασχολεί το χρώμα του δέρματος, η εθνικότητα, το φύλο, η ηλικία, το γεμάτο ή άδειο πορτοφόλι, η ιδεολογία, οι πολιτικές προτιμήσεις, το πολιτιστικό επίπεδο, σε ποιόν θεό πιστεύουν ή αν είναι άθεοι, το επάγγελμά τους, η κοινωνική τους θέση και οι διάφοροι κοινωνικοί, πολιτικοί και επαγγελματικοί τους τίτλοι, αν μένουν στα «βόρεια προάστια» ή σε εργατογειτονιές, αν είναι αντιεξουσιαστές, μπαχαλάκηδες, δικαιωματιστές, ψεκασμένοι, κλπ, κλπ. Μια καθολική θανατηφόρα απειλή λοιπόν ο κορωνοϊός, που επικρέμεται πάνω από τις ανθρώπινες κοινωνίες με όλα τα μέλη τους δυνητικοί ξενιστές του. Είναι σαφές ότι αυτός ο απόλυτα συλλογικός χαρακτήρας της απειλής μόνο με ανάλογη, συλλογικού χαρακτήρα, αντιμετώπιση μπορεί να ελεγχθεί και να τιθασευτεί.
Πώς όμως; Πώς, μέσα σε μια δημοκρατική κοινωνία με κατοχυρωμένα τα ατομικά δικαιώματα, την ελευθερία της έκφρασης, την πολιτισμική ποικιλότητα, τη διαφορετική ικανότητα πρόσληψης της πραγματικότητας, τις ποικίλες πηγές πληροφόρησης, την άνιση πρόσβαση σ’ αυτές και μάλιστα μέσα σε ένα νέφος fake news και ανεύθυνων αναρτήσεων στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και βέβαια την συνήθως κομματικά «νοθευμένη» κυβερνητική και αντιπολιτευτική πληροφόρηση, θα πειστεί και θα συμπέσει το κοινωνικό σώμα σε μια κοινή κατά το δυνατό συμπεριφορά, τηρώντας τις υποδείξεις της αρμόδιας Επιστημονικής Επιτροπής;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό προκύπτει κατά τη γνώμη μου αβίαστα: ο θανάσιμος Συλλογικός Κίνδυνος, που απειλεί μια Κοινότητα, αντιμετωπίζεται, με τις λιγότερες κατά το δυνατό απώλειες σε ζωές και αρνητικές συνέπειες, μόνο όταν συνειδητοποιείται ως συλλογικό χρέος. Ως Συλλογική Ευθύνη απέναντι στα μέλη της. Αυτό βέβαια προϋποθέτει την ατομική υπευθυνότητα από την πλειοψηφία των πολιτών. Όμως πόσο εφικτή είναι στο περιβάλλον της κοινωνικής ποικιλότητας, που περιγράφεται ποιο πάνω, χωρίς να θιγούν τα βασικά ατομικά δικαιώματά τους;
Σ’ αυτό απαντά η «κοινή λογική».
α. Ο τρόπος προστασίας από τον ιό, το πώς θα ελεγχθεί και θα περιοριστεί η διασπορά του καθώς και τα αναγκαία μέσα θεραπείας είναι αρμοδιότητα και ευθύνη των γιατρών και της Επιτροπής των ειδικών επιστημόνων να τα προσδιορίσουν και να τα υποδείξουν.
β. Η θεσμική ευθύνη για τον εξοπλισμό και την οργάνωση των υποδομών, την επάρκεια των θεραπευτικών μέσων κλπ, καθώς και η τήρηση των μέτρων ελέγχου και περιορισμού της πανδημίας, παράλληλα με την ευρεία επικοινώνηση των επιστημονικών υποδείξεων προστασίας, είναι της κυβέρνησης.
γ. Θεσμική ευθύνη των κομμάτων είναι ο έλεγχος της κυβερνητικής πολιτικής, η κατάθεση πειστικών βελτιωτικών προτάσεων και βέβαια η συνεχής, ενεργός συμβολή τους, όπως και όλων των θεσμικών κοινωνικών Φορέων (Εκκλησία, επαγγελματικοί, πολιτιστικοί Σύλλογοι κ.ά.) στην ενημέρωση των μελών τους και συνολικά των πολιτών για την αναγκαιότητα τήρησης των υποδεικνυόμενων από τους ειδικούς μέτρων ατομικής προστασίας και αποτροπής της διασποράς του ιού στην κοινωνία.
Υπάρχει αμφιβολία ότι μια παρέμβαση αυτού του χαρακτήρα, από τους φορείς του Πολιτικού Συστήματος, με στόχευση τα δικά τους άμεσης επιρροής, δεκτικά ακροατήρια και παράλληλα το ευάλωτο, δύσπιστο ευρύ κοινωνικό Σώμα με τις θεμιτές και μη αμφιβολίες ότι η τήρηση των υποδείξεων των γιατρών θα εύρισκε την αβίαστη ανταπόκριση της συντριπτικής πλειοψηφίας των πολιτών; Ότι στην περίπτωση αυτή οι περιορισμοί στην κοινωνική, οικονομική, πολιτιστική κλπ. δραστηριότητες θα ήταν αισθητά ηπιότεροι, άρα χωρίς τις γνωστές βαριές οικονομικές συνέπειες και συνεπώς αποδεκτοί; Ότι θα είχαμε τιθασεύσει τον ιό;
Αποδείχθηκε ότι χωρίς την οικειοθελή τήρηση των μέτρων προστασίας (ατομικών και κοινωνικής διασποράς) από την πλειοψηφία των πολιτών, τα απαγορευτικά μέτρα δεν αποδίδουν. Εκλαμβάνονται, από διάφορες κοινωνικές ομάδες, ενστικτωδώς ή από σκοπιμότητα ως επίθεση στα ατομικά τους δικαιώματα και παρεμβαίνουν για να απαξιώσουν τη σημασία και να ακυρώσουν την εφαρμογή τους. Ωστόσο οι ηγεσίες των κομμάτων προσομοιάζουν την κατάσταση που βιώνουμε με πόλεμο. «Έχουμε πόλεμο!» δηλώνουν. Και…!!! Η συνέχεια γνωστή… Δυστυχώς, το πολιτικό μας σύστημα, αποδείχθηκε κατώτερο των απαιτήσεων του β΄ κύματος της πανδημίας. Ο εγωιστικός πολιτικός, επαγγελματικός και ατομικός ωφελιμισμός κυριάρχησε του συλλογικού συμφέροντος.
Έτσι, με τα εμβόλια σε ανεπάρκεια και την αδιαφορία ανησυχητικά αυξανόμενη, η αντιπανδημική προσπάθεια υπονομεύεται, η πορεία προς την έξοδο επιμηκύνεται, το σύστημα υγείας ταλαντεύεται, το νοσηλευτικό δυναμικό στα όρια της αντοχής του και οι κατά δεκάδες θάνατοι συνανθρώπων μας, ο καθημερινός φόρος στο βωμό του ιού μέχρι να ορθωθεί το τείχος της ανοσίας που με βεβαιότητα μπορούσαμε να το είχαμε ήδη οικοδομήσει. Στο μεταξύ χάνονται ζωές, πολύτιμοι πόροι αναγκαίοι για την ανάπτυξη και πολυτιμότατος χρόνος για τις ατυχείς γενιές που η «στραβή» της πανδημίας έλαχε στη κρίσιμη για την ηλικία τους περίοδο. Ας μην ψάχνονται λοιπόν τα κόμματα ποιό θα βγει χαμένο και ποιό κερδισμένο. Το Υποζύγιο είναι γνωστό. Κουβαλά και τα βάρη της περασμένης δεκαετίας και έχει όνομα…!