Ε, ξύπνα, μέτρα!, του Βαγγέλη Ντάλη

Τον Βασίλη Κικίλια, όταν έπαιζε μπάσκετ στον Πανιώνιο, τον θωρούσαμε αργό παίχτη. Έχανε πολλές φάσεις. Είχε το σώμα, γερό κορμί, αλλά δεν είχε το μυαλό. Με τις φωνές του προπονητή ξύπναγε και ήταν στιγμές που έβγαζε γερές άμυνες.

Στο ίδιο στυλ τον ξαναβλέπω ως υπουργό Υγείας. Όταν πέρυσι το Μάρτιο μπήκαμε σε καραντίνα, δήλωνε ότι μετά τις δύο εβδομάδες εγκλεισμού θα είχαμε περιορίσει πολύ τον κορωνοϊό και θα μπορούσαμε να κυκλοφορούμε με περισσότερη ασφάλεια. Μετά από εκείνους τους δύο ολόκληρους μήνες εγκλεισμού, δήλωνε ότι η κυβέρνηση είχε πλέον την εμπειρία αλλά είχε καταστρώσει και σχέδιο θωράκισης της δημόσιας υγείας. Ένα χρόνο μετά είμαστε στην ίδια κατάσταση και λέμε τα ίδια.
Λίγο αργά, μετά από έναν ολόκληρο χρόνο περιοριστικών μέτρων κατάλαβε, για παράδειγμα, ότι δεν είναι ασφαλές στους ίδιους χώρους υποδοχής ασθενών να περιμένουν οι ύποπτοι για Covid-19 με τους πάσχοντες από άλλες παθήσεις. Κατάλαβε ότι πρέπει να υπάρχουν ξεχωριστά νοσοκομεία μόνο με ΜΕΘ ώστε να περιορίζεται η διάδοση του ιού. Κατάλαβε ότι πρέπει να αναγκάσει και τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια να συνδράμουν στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Το να τα επιτάξει δεν θα το διανοηθεί ποτέ, είναι αντίθετο στα πολιτικά του πιστεύω. Γι’ αυτό και τη χρησιμοποίηση ενός πολύ μικρού μέρους τους τα ονομάζει «συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα». Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τόλμησε να κρατικοποιήσει την κραταιά Ολυμπιακή Αεροπορία του Αριστοτέλη Ωνάση. Οι πολιτικοί του επίγονοι ούτε ένα κρεβάτι νοσοκομείου!
Αυτή τη μετατροπή, μαζί με άλλες κινήσεις τα ονόμασαν «έξυπνα μέτρα». Μέτρα τώρα εσύ. Απαγόρευσαν τη βραδινή κυκλοφορία και ανάγκασαν τα super-markets να κλείνουν τα Σάββατα από τις έξι. Μάλλον κάτι έχουν αρχίσει να καταλαβαίνουν και το έξι έγινε επτά. Στο δημοτικό υπάρχουν κάτι έξυπνα προβλήματα για «άριστους» μαθητές. Δέκα (10) εργάτες ολοκληρώνουν ένα έργο σε 5 μέρες αν δουλεύουν επί 6 ώρες την ημέρα. Αν 8 εργάτες δουλεύουν επί 8 ώρες την ημέρα, σε πόσες μέρες ολοκληρώνουν το έργο;
Με το «περισσότερες ώρες τη μέρα» δεν θέλω να δίνω ιδέες σε όσους έχουν δει την πανδημία ως «ευκαιρία». Καλή ιδέα είναι μόνο αν συνδυαστεί με αυστηρή τήρηση των εργασιακών δικαιωμάτων των εργαζομένων. Αν γίνει και αυτό ευκαιρία για καταπάτηση δικαιωμάτων και κατακτήσεων, όπως είναι η προσφιλής τακτική πολλών κυβερνήσεων σε αυτή την πανδημία, τότε θα έχουμε μία ακόμα εργαλειοποίησή της. Θα καταστεί μία ακόμα ευκαιρία εκμετάλλευσης και θα αποδειχθεί ότι την πανδημία την χρησιμοποιούν και δεν είναι το πρώτο τους μέλημα πώς να την αντιμετωπίσουν. Αν μάλιστα γίνουν και νέες προσλήψεις, ακόμα καλύτερα.
Στο δημοτικό αρχίζουν επίσης να καταλαβαίνουν τα παιδιά ότι αν περιορίσεις τις ώρες λειτουργίας ενός καταστήματος, γραφείου, υπηρεσίας, θα συρρέει περισσότερος κόσμος ανά ώρα. Αν αντίθετα διευρύνεις το ωράριο λειτουργίας του θα περιοριστούν οι ουρές και μειωθεί ο κίνδυνος εξάπλωσης του ιού. Αν για παράδειγμα τα super-markets λειτουργούσαν από τις 6 το πρωί ως τις 12 τα μεσάνυχτα, θα υπήρχαν λιγότεροι πελάτες σε αναμονή και λιγότερες ουρές στα ταμεία. Θα μπορούσαν οι ομάδες υψηλού κινδύνου, ηλικιωμένοι, έχοντες υποκείμενα νοσήματα να πηγαίνουν πρωί-πρωί, την ώρα που οι νεότεροι κοιμούνται ακόμα, αν δεν εργάζονται. Θα μπορούσε η νεολαία, φοιτητές κλπ., να ψωνίζει το βράδυ σα να κάνει βραδινή έξοδο. Μήπως και δεν θα ήταν «έξοδος»; Σε μέρες εγκλεισμού ακόμα και το να πας στο περίπτερο «έξοδος» θεωρείται! Δεν γράφω κάτι έξυπνο, τα αυτονόητα γράφω!
Όποιος έκανε βόλτα στις γειτονιές της Αθήνας το περασμένο Σαββατοκύριακο, θα έβλεπε πάντως να γίνεται ακριβώς αυτό που συνιστούν οι λοιμωξιολόγοι να αποφεύγουμε. Γονείς μικρών παιδιών να συνωστίζονται στα πάρκα της γειτονιάς τους ή έξω από σχολεία που έχουν επαρκή περιβάλλοντα χώρο, στα αστικά άλση γίνονταν μάλλον πρόβα για την Πρωτομαγιά, στα παγκάκια συνωστισμός με καφέδες και κουβεντούλα. Στα δε μπαλκόνια γίνονταν της … Ικαρίας! Η κυρία Παπαευαγγέλου μάλλον θα πάθαινε εγκεφαλικό αν τα έβλεπε.
Ανεύθυνοι συμπολίτες μας; Πιθανόν και τέτοιοι αλλά σίγουρα όχι έξυπνα τα μέτρα. Όταν απαγορεύεις στους πολίτες να πάνε στα βουνά ή τη θάλασσα, να ξεχυθούν γενικά στην Αττική ώστε να απλωθούν και να περιοριστούν οι συνωστισμοί, τέτοια θα είναι τα αποτελέσματα. Όλοι στις γειτονιές τους και περιορισμένοι σε πολύ συγκεκριμένους ελεύθερους δημόσιους χώρους. Ακόμα χειρότερα, σε πιο περιορισμένους ιδιωτικούς, οι συνεπείς με τα μέτρα. Κρίμα, γιατί με τέτοιο καλό καιρό θα μπορούσαμε και να κυκλοφορούμε και πιο ελεύθερα και με μεγαλύτερη ασφάλεια. Οι Ελβετοί πάντως, μετά από ένα μήνα σκληρού εγκλεισμού, επέτρεψαν στους πολίτες τους να ξεχυθούν σε βουνά και λίμνες. Σε όσο το δυνατόν πιο ανοιχτούς χώρους δηλαδή. Τί συνιστούν οι ειδικοί; Καλούς εξαερισμούς. Υπάρχει καλύτερος εξαερισμός από αυτόν της φύσης, του αέρα της πλαγιάς ή της αύρας της θάλασσας; Κι αν σε κάποια σημεία υπάρχει μεγαλύτερη πυκνότητα κόσμου από την επιτρεπτή, ε, ας υπάρξει και μια καλύτερη αστυνόμευση. Μόνο για να καταστέλλει διαδηλώσεις, να δέρνει σε πλατείες και να μπουκάρει σε πανεπιστήμια υπάρχει η αστυνομία;
Και οι Εκκλησίες; Δεν αστυνομεύονται που δεν αστυνομεύονται, παρά μόνο συμβολικά. Γιατί δεν κάνουν στους εξωτερικούς τους χώρους τις Θείες Λειτουργίες; Ας κλείνουν και τους γύρω δρόμους τα Κυριακάτικα πρωϊνά, με τη συνδρομή της Τροχαίας. Όσο πιο αραιά τόσο ασφαλέστερα. Γιορτινά και Αναστάσιμα θα είναι!
Μετά από ένα χρόνο καραντίνας ας μην το λένε μόνο, ας δείξουν ότι καταλαβαίνουν ότι οι πολίτες έχουν κουραστεί ψυχολογικά. Κι όταν έρχεται η κούραση λιγοστεύει η υπομονή. Έχουμε φτάσει στο σημείο που ο καθένας τηρεί τα μέτρα όπως και όσο καταλαβαίνει. Ήταν αναμενόμενο. Οι άνθρωποι δεν είναι στρατιωτάκια να υπακούουν πιστά σε εντολές. Όταν τους απαγορεύεις κάτι θα βρουν έναν άλλο τρόπο να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Εάν δεν έχουν ασφαλείς διεξόδους θα επιλέξουν τρόπους χειρότερους κι από τη μη ύπαρξη μέτρων. Απλή κοινωνική ψυχολογία.
Όταν τα λαμβανόμενα μέτρα είναι ασαφή, αλλάζουν κάθε τρεις και λίγο (έμμεση παραδοχή αποτυχίας τους) ή είναι ατυχή, τότε προκαλούν τους πολίτες στην καταστρατήγησή τους. Κι αυτό γίνεται συνήθεια πλέον. Μετά καταπατούνται κι εκείνα τα μέτρα που είναι σωστά.
Μια τελευταία υπενθύμιση. Μέτρα ασφάλειας υπάρχουν: μάσκες, αποστάσεις, εξαερισμός χώρων και αντισηπτικά. Αυτά, μπορεί να μην είναι ιδιαίτερα έξυπνα αλλά είναι αξιόπιστα και πρέπει να τα τηρούμε. Χωρίς εξυπνάδες!