Χολολιθίαση: Τί είναι, ποιά τα συμπτώματα, ποιά η θεραπεία

Γράφει η ΑΛΕΞΙΑ ΣΑΡΙΔΑΚΗ,
Γενική Χειρουργός MD, MSc

Μία από τις λειτουργίες του ήπατος είναι η παραγωγή της χολής, ενός βαθυπράσινου παχύρευστου εκκρίματος, κύριος σκοπός του οποίου είναι η πέψη και απορρόφηση των λιπών της τροφής. Η χολή που παράγεται σε όλο το ήπαρ διοχετεύεται στο πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου, το δωδεκαδάκτυλο, μέσω ενός συστήματος «σωλήνων», τα χοληφόρα αγγεία. Τα μικρά χοληφόρα αγγεία συνενώνονται σε συνεχώς μεγαλύτερα, ώστε τελικά καταλήγουν στον χοληδόχο πόρο που «αδειάζει» τη χολή στο έντερο, σε ένα σημείο που λέγεται φύμα του Vater.

Δίπλα στο χοληδόχο πόρο βρίσκεται η χοληδόχος κύστη, η οποία είναι στην ουσία μια αποθήκη χολής που συσπάται και διοχετεύει μέσω ενός μικρού «σωλήνα», τον κυστικό πόρο, παραπάνω χολή στο έντερο, όταν πρέπει να γίνει πέψη μεγαλύτερης ποσότητας λίπους. Στον σύγχρονο άνθρωπο η χοληδόχος κύστη θεωρείται μάλλον υπολειμματικό όργανο, καθώς η χολή που παράγεται στο ήπαρ και διοχετεύεται στο έντερο αρκεί για την πέψη των λιπών του σημερινού τρόπου διατροφής.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
Πολλές φορές η χολολιθίαση παραμένει ασυμπτωματική. Μερικά από τα συμπτώματα που προκαλεί είναι μετεωρισμός (φούσκωμα), πόνος στην κοιλιά κάτω από το στέρνο με χαρακτήρα κωλικού (αυξάνει σταδιακά σε ένταση και υποχωρεί μόνος του), πόνος στην ράχη ανάμεσα στις ωμοπλάτες ή στον δεξιό ώμο, ναυτία, τάση προς έμετο, ρεψίματα, δυσπεπτικά ενοχλήματα και δυσανεξία στις λιπαρές τροφές.
Τα περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται μόνο στη χολολιθίαση, αλλά μπορεί να οφείλονται σε άλλες καταστάσεις όπως έλκη στομάχου, έμφραγμα του μυοκαρδίου, σκωληκοειδίτιδα, ευερέθιστο έντερο, διαφραγματοκήλη, ηπατίτιδα και παγκρεατίτιδα. Γι αυτό η έγκαιρη διάγνωση είναι σημαντική.
Η συνηθέστερη επιπλοκή της χολολιθίασης είναι η χολοκυστίτιδα, η φλεγμονή δηλαδή της χοληδόχου κύστης. Αυτή, συνήθως, οφείλεται σε μετακίνηση κάποιου χολόλιθου και καθήλωσή του σε σημείο που φράσσει τον κυστικό πόρο. Αυτό έχει ως συνέπεια συσσώρευση χολής μέσα στην κύστη και ανάπτυξη μικροβίων. Αν χολόλιθοι περάσουν από τον κυστικό πόρο μπορεί να συσσωρευτούν μέσα στο χοληδόχο πόρο με αποτέλεσμα την ανάπτυξη μικροβίων και φλεγμονή στα χοληφόρα αγγεία (χολαγγείτιδα). Αν οι πέτρες αποφράξουν το φύμα του Vater, με τον ίδιο μηχανισμό μπορεί να προκληθεί παγκρεατίτιδα, καθώς εκεί εκβάλλει και ο παγκρεατικός πόρος που διοχετεύει τα παγκρεατικά υγρά στο έντερο. Ο ίκτερος, η κίτρινη χροιά του δέρματος και των ματιών, είναι συνέπεια της μη αποβολής των χρωστικών ουσιών της χολής εξαιτίας της απόφραξης με συνέπεια την αύξησή τους στο αίμα.
Η χολοκυστίτιδα, η χολαγγειίτιδα και περισσότερο η παγκρεατίτιδα μπορεί να εξελιχθούν σε καταστάσεις απειλητικές για τη ζωή, ιδίως σε ασθενείς με επιβαρυμένη γενική κατάσταση της υγείας τους. Όσο νωρίτερα τεθεί η διάγνωση τόσο αποτελεσματικότερη και ασφαλέστερη είναι η αντιμετώπισή τους.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ;
Μόλις διαγνωστεί η χολολιθίαση, ιδίως σε συμπτωματικούς ασθενείς μικρότερης ηλικίας, πρέπει να προγραμματιστεί η χειρουργική αντιμετώπιση της νόσου, που αποτελεί και την μοναδική θεραπεία.
Μέχρι το χειρουργείο ο Ιατρός θα συστήσει ειδική δίαιτα πτωχή σε λιπαρά. Η χειρουργική επέμβαση είναι η χολοκυστεκτομή, η αφαίρεση, δηλαδή ολόκληρης της χοληδόχου κύστης με τις πέτρες που περιέχει. Αν οι χολόλιθοι έχουν περάσει και στον χοληδόχο πόρο, αφαιρούνται είτε στο ίδιο χειρουργεί, ή λίγες μέρες αργότερα με ειδική ενδοσκοπική τεχνική που μοιάζει με την γαστροσκόπηση (ERCP).
Η επέμβαση γίνεται με γενική αναισθησία, στην πλειοψηφία των ασθενών λαπαροσκοπικά (με 3-4 οπές στην κοιλιά αντί κλασσικής χειρουργικής τομής) και είναι από τις πιο συχνές επεμβάσεις παγκοσμίως με άριστη αποτελεσματικότητα, ασφάλεια και άμεση επιστροφή του ασθενούς στην καθημερινή του δραστηριότητα.