Ζητούμενο η συλλογική άμυνα στην πανδημία, του Νέστορα Χατζούδη

Οι συνθήκες της ζωής μας, όπως διαμορφώθηκαν μετά τη 12μηνης διάρκειας πανδημία και τη συνεχή τουρκική απειλή, προσιδιάζουν σε ανάλογες πολεμικής περιόδου. Χιλιάδες συνάνθρωποι μας χάθηκαν και εξακολουθούν να χάνονται κάθε μέρα κατά δεκάδες. Οι αντοχές του Δημόσιου Συστήματος Υγείας σε συνεχή δοκιμασία. Η φύλαξη των συνόρων σε υψηλή επαγρύπνηση. Η κοινωνική καθημερινότητα σε ολοκληρωτική ανατροπή – εργασία, παιδεία, μετακινήσεις, ψυχαγωγία, συναλλαγές, επαφές, ταξίδια, κλπ, κλπ. Οι οικονομικές επιπτώσεις βαριές και επώδυνες σε νοικοκυριά, επιχειρήσεις και δημόσιο Ταμείο με μακροχρόνιες συνέπειες συνολικά για το λαό και τη χώρα.

Και βέβαια τα προβλήματα: προσωπικά, οικογενειακά, κοινωνικά – συλλογικά ως συνέπεια της οριοθέτησης ή και αναστολής του συνόλου σχεδόν των κοινωνικών λειτουργιών που δίνουν νόημα και περιεχόμενο, ποικίλουν και ομορφαίνουν τη ζωή, ορίζουν τη συνέχισή της με τα όνειρα, τις ελπίδες, τα σχέδια, τις προοπτικές μας ατομικά αλλά και συλλογικά ως πολιτισμική κοινότητα.
Αυτή είναι η πραγματικότητα. Μια πρωτόγνωρη πολυμέτωπη κρίση. Ό,τι και αν πρεσβεύουμε, όποιες κι αν είναι οι πολιτικές και ιδεολογικές πεποιθήσεις και οι προσλαμβάνουσες του καθενός μας ως απόρροια του μορφωτικού, κοινωνικού, οικονομικού, κλπ. επιπέδου μας. Και αυτή η πραγματικότητα, όπως και αν την συνειδητοποιούμε και την ερμηνεύουμε, συνιστά πρωτόγνωρη θανάσιμη απειλή, ατομική και συλλογική. Εξ αυτού και η ανάδειξη της συλλογικής και ατομικής υπευθυνότητας ως «εκ των ων ουκ άνευ» προϋποθέσεων για τη γρήγορη αντιμετώπισή της και την επούλωση των αναπόφευκτων τραυμάτων που αφήνει πίσω της. Η βιολογική απειλή πρέπει να περιχαρακωθεί, να ελαχιστοποιηθεί, οι θάνατοι να μηδενιστούν. Οι βασικές λειτουργίες της κοινωνίας να πάρουν το δρόμο της σταδιακής αποκατάστασης μέχρι την πλήρη απελευθέρωσή τους. Η οικονομική ζωή να ανεβάζει βήμα βήμα ρυθμούς για να εξασφαλίζονται τα απαραίτητα της επιβίωσης, να ανακτώνται σταδιακά χαμένες βαθμίδες βιοτικού επιπέδου και να αξιοποιούνται δημιουργικά και παραγωγικά όλα τα διαθέσιμα μέσα για να μπορεί η χώρα να ανταποκριθεί σταδιακά στις παλιές και νεοδημιουργηθείσες υποχρεώσεις της και να κατοχυρώνει το κύρος και την αξιοπιστία της μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών. Με άλλα λόγια απαιτείται συντονισμένη συλλογική προσπάθεια για να ενσωματώνονται δημιουργικά υπέρ του συλλογικού συμφέροντος τα διδάγματα της πολύπλευρης κρίσης της τελευταίας δεκαετίας σε συνδυασμό με τα τεράστια τεχνολογικά άλματα της εποχής.
Αυτό το δύσκολο έργο δεν μπορεί παρά να είναι ευθύνη του συνόλου του πολιτικού συστήματος, όλων των πολιτικών κομμάτων, όλων των κοινωνικών φορέων. Με θεσμικά υπεύθυνη βέβαια την εκάστοτε κυβέρνηση, που, στο πλαίσιο των υφισταμένων δυνατοτήτων, οφείλει να φροντίζει για την εξασφάλιση και επάρκεια των αναγκαίων μέσων, το συντονισμό και τη λειτουργική οργάνωσή τους, γενικά για τη διαχείριση της κατάστασης.
Η κινητοποίηση των πολιτών όμως είναι ευθύνη όλων. Διότι η μαζική συμμετοχή αποθαρρύνει και περιθωριοποιεί τις όποιες αρνητικές αντιδράσεις, αποτρέπει φαινόμενα απογοήτευσης και παραίτησης στο κοινωνικό σώμα, διασφαλίζει τον επιδιωκόμενο συλλογικό σκοπό.
Στην περίπτωση της πανδημίας που βιώνουμε αποδείχθηκε ότι, ανεξάρτητα από το πολιτικό σύστημα, το επίπεδο ανάπτυξης, την οικονομική ισχύ και την επάρκεια του Δημόσιου Συστήματος Υγείας των χωρών, η πάνδημη κινητοποίηση και η υπευθυνότητα ατομική και συλλογική είναι το μόνο 100/100 αποτελεσματικό αμυντικό μέσο κατά του ιού. Πώς όμως διασφαλίζεται η αποδοχή και τήρηση, από τους πολίτες, αυτού του αποδεδειγμένα αποτελεσματικού μέτρου; Στην Κίνα π.χ. επιβάλλεται ακόμα και με τη χρήση βίας. Στα καθ΄ημάς όμως, που το πλαίσιο της πολιτικής λειτουργίας ορίζεται θεσμικά από το δημοκρατικό μας πολίτευμα, νοείται ως δημοκρατικό καθήκον προς την Κοινότητα. Και επειδή το δημοκρατικό καθήκον συνειδητοποιείται ως ατομικό δικαίωμα και εκδηλώνεται ποικιλοτρόπως και τα προβλεπόμενα μέσα επιβολής είναι, και καλώς είναι, αυστηρά οριοθετημένα, η μαζική προβολή της σημασίας του από κόμματα και θεσμικούς κοινωνικούς φορείς συνιστά κρίσιμη παράμετρο. Συμβάλει στη συνειδητοποίηση της συλλογικής απειλής και ανάγει τη συμμετοχή στην αντιμετώπισή της σε βασικό δημοκρατικό καθήκον στην υπηρεσία του συλλογικού συμφέροντος.
Και βέβαια το συλλογικό συμφέρον σε περιπτώσεις πανδημικών απειλών ορίζεται μονοδιάστατα: να συνεχίσουμε να υπάρχουμε ως υγιής, εύρωστος, αισιόδοξος και ελεύθερος λαός. Χωρίς αυτή την προϋπόθεση κόμματα, ιδεολογίες, προγράμματα, συλλογικοί στόχοι κλπ. κλπ. είναι χωρίς αντικείμενο. Πολύ περισσότερο που παράλληλα με την επέλαση της πανδημίας εκδηλώθηκε και συνεχίζεται και η επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας που, εκτός των άλλων, συνεπάγεται και πρόσθετες ιδιαίτερα υψηλές οικονομικές δαπάνες. Και επιπλέον, αυτή η πρωτόγνωρη υγειονομική και εθνική απειλή εκδηλώθηκε σε μια φάση που η χώρα καταχρεωμένη και καθημαγμένη από τη δεκαετή οικονομική κρίση δεν πρόλαβε να βρει το βηματισμό της σε μια στοιχειώδη κανονικότητα και το ενδεχόμενο μιας νέας οικονομικής κατάρρευσης δεν μπορεί να αποκλειστεί.
Τα ευρήματα των δημοσκοπήσεων επιβεβαιώνουν ότι τα παραπάνω απασχολούν τον προβληματισμό της πλειοψηφίας των πολιτών που, ένα χρόνο τώρα, υφίστανται τη συνεχή βιολογική απειλή, το τρόμο της διασωλήνωσης, τους ασφυκτικούς όρους διαβίωσης, την αβεβαιότητα για την εργασία, τους κινδύνους για το βιοτικό τους επίπεδο και το μέλλον των παιδιών τους. Γενικά για τη μετα-KOVID-19 εποχή με την αβεβαιότητα να μεγεθύνεται ως αποτέλεσμα: της άδηλης διάρκειας της πανδημίας, της ευάλωτης οικονομίας και χρόνιας καχεκτικής ανάπτυξης της χώρας των συνεπειών της επιθετικής συμπεριφοράς της Τουρκίας και όλ’ αυτά βέβαια σε συνδυασμό με τις απρόβλεπτες εξελίξεις σε ευρωπαϊκό, ευρύτερα περιφερειακό και παγκόσμιο γίγνεσθαι. Και ο προβληματισμός αυτός συμπυκνώνεται στο ερώτημα: Το πολιτικό μας σύστημα ανταποκρίθηκε ως όφειλε σ’ αυτή την περίπλοκη έκτακτη κατάσταση! Κόμματα, θεσμικοί κοινωνικοί φορείς κλπ. ενημέρωσαν αντικειμενικά το λαό για την κρισιμότητα της; Συνέβαλαν ως όφειλαν στη διαμόρφωση της αναγκαίας συλλογικής ασπίδας κατά της πανδημίας; Επικοινώνησαν την ανάγκη για τήρηση των μέτρων προστασίας όπως εξειδικεύονται από τους ειδικούς, πρόβαλαν την αναγκαιότητα του μαζικού εμβολιασμού; Μίλησαν για τους κινδύνους της οργανωμένης συστηματικής παραπληροφόρησης, για τις παγίδες των συνομοσιολογιών και του ανορθολογισμού;
Αλλά και η ασκούμενη αντιπολίτευση, ιδιαίτερα του κόμματος της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, πέραν των ασκήσεων εντυπωσιασμού, ανταποκρίνεται στα αντικειμενικά δεδομένα και στις απαιτήσεις της συγκυρίας; Καταθέτει πειστικές, υλοποιήσιμες προτάσεις; Συνιστά εναλλακτική πολιτική; Απαντάει στον παραπάνω προβληματισμό των πολιτών; Τα κόμματα δυστυχώς με το να διεμβολίζουν, «δημοκρατικώ δικαιώματι», τα απαγορευτικά μέτρα της Πολιτείας, την Εκκλησία να τα παραβιάζει επικαλούμενη τη «θεία ανοσία» και την κυβέρνηση να αλληθωρίζει, «ελέω πολιτικού κόστους», μπροστά στη καταστρατήγησή τους, λιπαίνουν αρκούντως το κοινωνικό έδαφος για να βλασταίνουν οι παντός είδους αρνητές, δικαιωματιστές, αντιρρησίες, ψεκασμένοι, συνωμοσιολόγοι, ανορθολογιστές…