Τα λύματα λένε την αλήθεια, του Βαγγέλη Ντάλη

Ξέρουμε τον πραγματικό αριθμό κρουσμάτων κορωνοϊού που υπάρχουν κάθε μέρα ή κάθε εβδομάδα στην Ελλάδα; Όχι απαντούν πολλοί επιστήμονες. Ούτε καν τον ακριβή αριθμό των νεκρών αφού αρκετοί εκπνέουν στο σπίτι τους κι όχι σε κάποιο νοσοκομείο.

Μια ανακρίβεια σε ό,τι αφορά στα κρούσματα κορωνοϊού στην Ελλάδα έκανε λόγο η καθηγήτρια Επιδημιολογίας, Αθηνά Λινού. «Ανακρίβεια διότι όταν μετράμε μόνο κρούσματα σε μία κοινωνικοοικονομική ομάδα και για τους υπόλοιπους δεν ξέρουμε απολύτως τίποτα – δεν με πείθει εμένα το αν είχαν ή δεν είχαν προβλήματα σε ένα ή δύο αρχεία – σημασία είναι ότι δεν έχουμε στοιχεία», δήλωσε η κα Λινού στον ΑΝΤ1. Όπως επισήμανε, δεν έχουν γίνει μελέτες που να εκφράζουν όλο τον πληθυσμό, με αντιπροσωπευτικό δείγμα».
Αναφερόταν στη διαμάχη μεταξύ κυβέρνησης και κάποιων εφημερίδων για τον τρόπο με τον οποίο καταγράφονται τα κρούσματα. Για «διπλά βιβλία» έκανε λόγο η εφημερίδα Δημοκρατία. Για διαμάχη μεταξύ του Σωτήρη Τσιόδρα και του Παναγιώτη Αρκουμανέα. Σύμφωνα με δημοσίευμα «ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Π. Αρκουμανέας, έστησε παράλληλο σύστημα καταγραφής με ιδιωτική εταιρία» με συνέπεια η Επιτροπή των λοιμωξιολόγων να ενημερώνεται με καθυστέρηση τουλάχιστον μιας εβδομάδας για τον πραγματικό και συνολικό αριθμό των νοσούντων.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Βήματος της Κυριακής, ιδιοκτησίας Β. Μαρινάκη κι όχι κάποιου αντιπολιτευόμενου την κυβέρνηση – έχει σημασία αυτό – όταν καταγράφεται κρούσμα σε ιδιωτικό νοσοκομείο ή σε δημόσιο μπαίνει απευθείας στο μητρώο, αν όμως το κρούσμα εντοπιστεί από κινητή μονάδα του ΕΟΔΥ, τότε δηλώνεται πρώτα στον Οργανισμό, ο οποίος τα καταχωρεί με «άλλη λογική και με άλλο ρυθμό, καθώς στοχεύει στο να δημιουργήσει το δικό του νέο αυτόματο σύστημα Μητρώου ασθενών.»
Ο ΕΟΔΥ απαντά πως υπάρχει ένα και μόνο ένα σύστημα καταγραφής κρουσμάτων, το Εθνικό Μητρώο COVID-19. «Τα περί παράλληλων συστημάτων και διπλού τρόπου καταγραφής διαψεύδονται κατηγορηματικά. Κάποιοι είτε σκοπίμως είτε από άγνοια μπερδεύουν τα ευφάνταστα σενάρια τους με την αναγκαία επιδημιολογική επαλήθευση στοιχείων.»
Υπάρχουν, όμως, κάποιοι επιστήμονες οι οποίοι καταγράφουν καθημερινά το ιικό φορτίο κι ενημερώνουν την επιτροπή των λοιμωξιολόγων με στοιχεία αδιάσειστα. Δεν είναι γιατροί. Είναι ερευνητικές ομάδες των πανεπιστημίων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης οι οποίες μελετούν τα λύματα των δύο πόλεων και το ιικό φορτίο (και όχι μόνο) που παρουσιάζεται σε αυτά.
Επικεφαλής για το Πανεπιστήμιο της Αθήνας είναι ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας στο Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας, Νικόλαος Θωμαΐδης. «Βρίσκουμε τρομερά στοιχεία στα λύματα της Αττικής» λέει ο καθηγητής. «Μπορώ να σας πω ότι η αύξηση του ιού φαινόταν στα λύματα μερικά 24ωρα πριν από τα τεστ που γίνονται για Covid-19. Η αύξηση ήταν σταδιακή, αλλά από τις 19 Οκτώβρη και μετά είδαμε μία σημαντική αύξηση και είπαμε ότι είμαστε μπροστά σε επερχόμενο μεγάλο κύμα.» Αυτό λοιπόν που για άλλους είναι αντικείμενο επιστημονικής ή πολιτικής διαμάχης, για τους χημικούς είναι αντικείμενο έρευνας και οι μετρήσεις είναι από τις πλέον αξιόπιστες αφού αφορούν το σύνολο του πληθυσμού μιάς πόλης κι όχι τυχαία τεστ που γίνονται σε μη επεξεργασμένο δείγμα κοινού.
«Από μέτρηση σε μέτρηση και μετά τον εξορθολογισμό των μετρήσεων, με βάση περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά των λυμάτων, διαπιστώνεται συνεχής μείωση του ρυθμού έκκρισης ιικού φορτίου», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο πρύτανης του ΑΠΘ και επιστημονικά υπεύθυνος του ερευνητικού έργου, καθ. Νίκος Παπαϊωάννου. Για παράδειγμα, «η τιμή του ρυθμού έκκρισης ιικού φορτίου της Τετάρτης 25 Νοεμβρίου ήταν κατά περίπου 30% μικρότερη από την τιμή της Δευτέρας 23 Νοεμβρίου. Όλα αυτά δείχνουν ότι πάμε καλύτερα, όμως σε καμία περίπτωση δεν εφησυχάζουμε, καθώς η βελτίωση αναμένουμε πως θα παγιωθεί έπειτα από τουλάχιστον μία εβδομάδα έως δέκα ημέρες», πρόσθεσε ο πρύτανης του ΑΠΘ. Το πανεπιστήμιο δηλαδή ήξερε εδώ και 15 μέρες τουλάχιστον πόσα περίπου θα είναι τα σημερινά καταγεγραμμένα κρούσματα. Δεν είναι μάντεις, επιστήμονες είναι, μελετούν, επεξεργάζονται δεδομένα και μπορούν να κάνουν προβλέψεις με μια σχετικά μεγάλη ακρίβεια.
Για τους δύσπιστους ή αυτούς που έχουν τη λογική απορία «μα είναι δυνατόν να βρίσκουμε στα λύματα πόσοι άνθρωποι νοσούν;», ας δώσουμε μερικά επιπλέον στοιχεία για τη δουλειά που κάνει το εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας. Είναι στην Ψυττάλεια όπου γίνεται ο βιολογικός καθαρισμός του συνόλου σχεδόν των λυμάτων της Αττικής εδώ και 20 χρόνια και συστηματικά από το 2010. Έχουν βρει, για παράδειγμα, εκτεταμένη χρήση ψυχοφαρμάκων και αντικαταθλιπτικών των κατοίκων στην πρωτεύουσα με κορυφή το 2014! Από το 2010 έως το 2014 σημειώθηκε όχι απλώς αύξηση αλλά τρομακτική αύξηση σε κάποιες δραστικές ουσίες, μιλάμε για αύξηση σε κάποια ψυχοφάρμακα πάνω από 1.000%! Κάποια αντικαταθλιπτικά και κάποια αγχολυτικά. Μετά το 2014 και έως το 2019 υπήρχε κάποια ύφεση στην κατανάλωση ψυχοφαρμάκων της τάξεως του 30%. Όμως δεν επιστρέψαμε ποτέ στα προ οικονομικής κρίσης επίπεδα!
Τώρα τι γίνεται με τις καραντίνες; Το 2020 παρατηρείται έντονη αύξηση πάλι σε κάποιες δραστικές ουσίες, σε σχέση με το 2019. Η χρήση κοκαΐνης αυξάνεται σιγά σιγά στην Ελλάδα από το 2010 και μετά. Όμως φέτος είναι η μεγαλύτερη αύξηση που έχει παρατηρηθεί ποτέ στην Ελλάδα, είναι αύξηση γύρω στο 60% σε σχέση με το 2019!
Αυτά και άλλα πολλά ανιχνεύονται στα λύματα. Όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη, όπως δήλωσε η αρμόδια επίτροπος Gabriel: «Η Επιτροπή αναγνωρίζει την επιδημιολογία των λυμάτων ως σημαντικό εργαλείο για τη βελτίωση της έγκαιρης ανίχνευσης του ιού SARS-CoV-2 σε κοινότητες. Στο πλαίσιο της παρακολούθησης της δημόσιας υγείας, συμπεριλήφθηκε η ανάγκη διεξαγωγής δειγματοληπτικής εκστρατείας σε αστικά λύματα για την παρακολούθηση καταλοίπων COVID-19.»
Έχει αποδειχθεί από πολλές μελέτες σε διεθνές επίπεδο ότι ο ιός εμφανίζεται στα λύματα πολλές μέρες (συνήθως από 7 έως 10 μέρες) πιο νωρίς από την εμφάνιση συμπτωμάτων και κρουσμάτων στον πληθυσμό και αποτυπώνει τόσο τους ασυμπτωματικούς όσο και τους συμπτωματικούς φορείς στην κοινότητα, ενώ έχουν υπάρξει επιστημονικές αναφορές από Ολλανδία, Ιταλία και Ισπανία με την εμφάνιση του ιού στα λύματα από 21-64 μέρες πριν να εμφανιστούν κρούσματα στον πληθυσμό.
Ό,τι «βρωμάει», λοιπόν, δεν είναι προς αποστροφή. Και τα λύματα είναι πιο αληθινά από τη «βρώμικη» παραπληροφόρηση!