Οι Έλληνες στη Βρετανία, του Γιώργου Πένταρη

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Οι Έλληνες στη Βρετανία, του Γιώργου Πένταρη

Τα τελευταία 3 με 4 χρόνια αυτές τις μέρες επιχειρηματολογούσα για την κατάργηση της «γιορτής» του Πολυτεχνείου, όπου έβρισκαν ευκαιρία να βγουν από τον λήθαργο κόμματα τύπου ΚΚΕ (μλ), (μλ) ΚΚΕ, διάφοροι άλλοι αναρχοαυτόνομοι και βέβαια και οι λεγόμενοι παραδοσιακοί του Πολυτεχνείου, όπως ο θεματοφύλακας το ΚΚΕ, ο ΣΥΡΙΖΑ που θυμάται τα νιάτα του ως Ρήγας Φεραίος, το ΠΑΣΟΚ που θυμάται το ΠΑΚ και από κοντά η ΝΔ που δεν υφίστατο τότε. Τώρα εμφανίστηκε και ο Μπαρουφάκης να επιμένει και αυτός για πορείες εναντίον των Αμερικάνων. Σοβαρά επεισόδια δεν έγιναν γιατί δεν μαζεύτηκαν πολλοί λόγω του φόβου του κορωνοϊού και όχι επειδή το ζήτησε η κυβέρνηση. Οπότε αν έγραφα πάλι για το Πολυτεχνείο θα γινόμουν πολύ βαρετός, όπως θα γινόμουν αν έγραφα για το απαγορευτικό, lockdown στα Ελληνικά…, ή αν έγραφα για την Τουρκία που έχουμε γράψει πολλές φορές. Έψαχνα λοιπόν να βρω κάτι άλλο να γράψω, πιο ευχάριστο, για να ξεχάσουμε την κλεισούρα της (ποτ)απαγόρευσης και τυχαία έπεσα σε μια φωτογραφία από ένα άγαλμα ενός αρχαίου Έλληνα εξερευνητή του Πυθέα, ο οποίος έφτασε μέχρι την Βρετανία. Έτσι λοιπόν μου γεννήθηκε η ιδέα για να γράψω για την πορεία των Ελλήνων στην Αγγλία από την αρχαία εποχή μέχρι τους νεότερους χρόνους.

Από κάτι αρχαία κύπελλα λοιπόν που έχουν βρεθεί στην Αγγλία, στην Κορνουάλη και στο Wessex, τα οποία ταυτοποιήθηκαν ως Μυκηναϊκά, φαίνεται ότι οι Έλληνες ήρθαν για πρώτη φορά γύρω στο 1300 π.Χ., οπότε μπορούμε να πούμε ότι τότε ξεκίνησαν και πρώτες επαφές των Ελλήνων και των τότε κατοίκων της Βρετανίας. Δύο από αυτά τα κύπελλα από ατόφιο χρυσάφι που έχουν βρεθεί, βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο με την ονομασία «Rillaton Cup» και «Ringlemere Cup». Ο πρώτος λοιπόν Έλληνας από γραπτές πηγές ήταν ο Πυθέας, ο οποίος ονόμασε την Βρετανία Pretannia, Pretani και τελικά έγινε Britannia.
Οι περισσότεροι Έλληνες έφτασαν στην Βρετανία ως στρατιώτες των Ρωμαϊκών λεγεώνων και αυτό αποδεικνύεται από επιγραφές σε μαρμάρινες ή πέτρινες στήλες που είναι γραμμένες στα αρχαία Ελληνικά και Λατινικά. Θα σας αναφέρω μερικά παραδείγματα σε ελεύθερη μετάφραση: «Aulus Alfidius Pompolussa, όπως δηλώνεται στην διαθήκη του, οι κληρονόμοι του τοποθέτησαν αυτήν την πλάκα. Ήταν 70 ετών, γνήσιος Αθηναίος πολίτης και είναι θαμμένος εδώ». Μια άλλη επιγραφή μας λέει «Αυτός ο ναός του Διός, του καλλίτερου και μεγαλύτερου των θεών, που κατέρρευσε λόγω πολυκαιρίας , ανακατασκευάστηκε από τον ελεύθερο, τον έμπορο, τον άνδρα με κουράγιο, τον Έλληνα Aquilinus». Αξίζει να αναφερθεί άλλη μια επιγραφή που ανασκάφτηκε και βρίσκεται στον σιδηροδρομικό σταθμό του York που μας λέει: «ΩΚΕΑΝΟΙ ΚΑΙ ΤΗΘΥΙ ΔΕΜΗΤΡΙΟΣ = Στον Ωκεανό και στην Τηθύ το αφιερώνει ο Δημήτριος».
Από άλλες επιγραφές στην πόλη Carlisle, επί Ρωμαϊκής κατάκτησης, φαίνεται η λατρεία του Ερμή, αλλά και ότι υπήρχε μια μεγάλη Ελληνική κοινότητα. Από όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα και τις γραπτές πηγές φαίνεται ότι τα Ελληνικά μιλιόντουσαν στην Βρετανία εκατοντάδες χρόνια πριν και πολύ πριν έλθουν οι Αγγλοσάξονες.
Τον 7ο αιώνα μετά Χριστού ο Έλληνας Θεόδωρος από την Ταρσό της Κιλικίας διορίστηκε αρχιεπίσκοπος στο Canterbury και έθεσε τέλος σε διάφορες θρησκευτικές διαμάχες των χριστιανών της Βρετανίας εκείνη την εποχή. Το 1400 μ.Χ. ο αυτοκράτωρ του Βυζαντίου Εμμανουήλ Β’ έγινε δεκτός στο παλάτι του Eltham από τον βασιλιά Ερρίκο τον τέταρτο.
Το 1440 τα αδέρφια Ανδρόνικος και Αλέξιος Εφορμάτος, Κεφαλλονίτικης καταγωγής, έφτασαν και εγκαταστάθηκαν στην Αγγλία από την Κωνσταντινούπολη, βλέποντας προφανώς την επικείμενη κατάρρευση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ακόμη και σήμερα υπάρχουν επώνυμα στην Αγγλία που λήγουν σε «ατος» και λένε ότι έχουν καταγωγή από αυτά τα αδέλφια. Το 1445 ο βασιλιάς Ερρίκος VI τους έδωσε μόνιμη άδεια παραμονής και έζησαν αρχικά στην περιοχή Cripplegate του Λονδίνου και αργότερα στην Broad Street, πριν εγκατασταθούν μόνιμα στην Ιταλική συνοικία.
Στα επόμενα 200 χρόνια όλο και περισσότεροι Έλληνες έφταναν στην Αγγλία όπως το 1545 ο Νίκανδρος Νούκιος από την Κέρκυρα. Από τα ημερολόγια του Νίκανδρου γνωρίζουμε ότι είχε ακολουθήσει τις δυνάμεις των Άγγλων που εισέβαλαν στην Σκωτία, όπου ανάμεσα στις τάξεις του Αγγλικού στρατού ήταν και Έλληνες από το Άργος με αρχηγό τον Θωμά του Άργους. Την εποχή του Ερρίκου του VIII, ακόμη περισσότεροι Έλληνες έφθασαν από την Ρόδο ακολουθώντας τους Ιωαννίτες ιππότες μετά την κατάκτηση της νήσου από τους Οθωμανούς. Απόγονοι της δυναστείας των Παλαιολόγων έφτασαν στην Αγγλία ως μισθοφόροι και σήμερα τάφους αυτών μπορούμε να δούμε στο Αββαείο του Westminster και στην εκκλησία Landulph Parish Church της Κορνουάλης. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι Παλαιολόγοι χωρίστηκαν στα δύο κατά την διάρκεια του Αγγλικού εμφυλίου πολέμου και αλληλοσκοτώθηκαν. Πολλοί Έλληνες έφτασαν στην Αγγλία στο τέλος του 17ου αιώνα ως πρόσφυγες λόγω των διώξεων των Οθωμανών. Πολλοί από αυτούς κατάφεραν να προοδεύσουν και να ανέλθουν στην κοινωνία της εποχής. Για παράδειγμα έχουμε τον Κωνσταντίνο Ροδοκανάκη από την Χίο που έγινε γιατρός του βασιλιά Καρόλου του 2ου.
Ο Γιώργος Κωνσταντίνου από την Σκόπελο άνοιξε το «Grecian Coffee House» στην περιοχή Devereaux του Λονδίνου όπου σύχναζε και ο Μέγας επιστήμων Νεύτωνας. Αυτή την εποχή, δηλαδή προς το τέλος του 17ου αιώνα, όλα τα εμπορικά πλοία που έφταναν μέσω του Τάμεση στο λιμάνι του Λονδίνου είχαν πλοηγούς Έλληνες. Το 1670, λόγω του ότι μαζεύτηκαν πολλοί Έλληνες, ίδρυσαν την πρώτη «Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα» του Λονδίνου και άρχισαν να χτίζουν και εκκλησία. Η εκκλησία εγκαινιάστηκε στο Soho του Λονδίνου το 1677 και αφιερώθηκε στην «Κοίμηση της Θεοτόκου». Το 1676 περίπου 100 οικογένειες από τα νησιά Σάμος και Μήλος με τον επίσκοπο Γερογαρίνη Ιωσήφ έγιναν ευπρόσδεκτοι από τον Δούκα της Υόρκης Ιάκωβο που μετά έγινε ο βασιλιάς Ιάκωβος ο δεύτερος. Ο βασιλιάς παραχώρησε μια περιοχή στην οδό Crown Street στο Σόχο που μετονομάστηκε σε Greek Street και υπάρχει μέχρι και σήμερα με το όνομα Greek Street WI και είναι γεμάτη από τα καλλίτερα Αγγλικά εστιατόρια.
Μετά την ήττα του Ναπολέοντα και κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης νέο κύμα μεταναστών έφτασε στην Αγγλία. Πολλές οικογένειες από Χίο και Κωνσταντινούπολη και αργότερα από άλλα νησιά του Αιγαίου, την Σμύρνη, από τα άλλα παράλια της Ιωνίας και από Αθήνα εγκαταστάθηκαν στην περιοχή Finsbury στην καρδιά της ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης. Πολλοί άλλοι εγκαταστάθηκαν στο Liverpool, στο Manchester και αργότερα στο Cardiff και στην Γλασκώβη και αργότερα, αφού προόδευσαν, εγκαταστάθηκαν σε πλουσιότερες περιοχές όπως το Bayswater.
Το 1842 ιδρύθηκε το πρώτο σχολείο και το πρώτο νεκροταφείο, ενώ το 1877 εγκαινιάστηκε η δεύτερη εκκλησία η Αγία Σοφία. Ενώ το 1850 ο πληθυσμός των Ελλήνων ήταν μερικές εκατοντάδες, σε 20 χρόνια έφτασε κοντά στις 10 χιλιάδες. Η απογραφή του 2001 δείχνει 35.169 Έλληνες και 77.673 Κυπρίους να ζουν μόνιμα στο Λονδίνο. Τελευταίες εκτιμήσεις λένε ότι περίπου 300.000 άτομα Ελληνικής καταγωγής ζουν στην Βρετανία εκ των οποίων 12.000 γύρω από το Hyde Park, Regents Park, Chelsea και Kensington. Πολυπληθείς Ελληνικές κοινότητες υπάρχουν στις πόλεις Sunderland, Manchester, Birmingham και Colchester. Και κάτι που έχω ζήσει προσωπικά. Στο Brighton, που βρέχεται από την θάλασσα της Μάγχης, το 2001 ήταν περίπου 10 Έλληνες και 60 Κύπριοι, ενώ τα Χριστούγεννα του 2016 που ήμουν εκεί ήταν 450 Έλληνες και πάνω από 500 Κύπριοι. Έχουν εκκλησία, σχολείο Ελληνικών, Ελληνικούς χορούς, γιατρούς και οδοντογιατρούς, σουβλατζήδες και μηχανικούς και δικηγόρους. Η κρίση είδατε τι έκανε;

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή