Οδηγός αντηλιακής προστασίας: Τί μας συμβουλεύουν οι δερματολόγοι του ΕΔΟΕΑΠ

Το καλοκαίρι είναι πάλι εδώ και παρά τις ιδιαίτερες συνθήκες που ζούμε, λόγω κορωνοϊού, όλοι νιώθουμε την ανάγκη να χαλαρώσουμε και έστω για λίγες μέρες να βρεθούμε σε κάποια παραλία που η όμορφη χώρα μας διαθέτει. Για αυτό πρέπει να γνωρίζουμε πώς μπορούμε να προστατευτούμε από τις αρνητικές επιπτώσεις και να λαμβάνουμε τα κατάλληλα μέτρα έναντι του, κατά τα άλλα, ζωογόνου ήλιου.

Από την αυτοπροστασία στο αντηλιακό
Το δέρμα μας διαθέτει μηχανισμούς προστασίας, όταν εκτίθεται έντονα στις ακτίνες UVB ( 290-320nm) και UVA (320-400nm). Το φυσικό λοιπόν αντηλιακό του δέρματος είναι η μελανίνη. Πρόκειται για τη χρωστική ουσία που προσδιορίζει το χρώμα του δέρματός μας, αλλά και μας προστατεύει από την ακτινοβολία.
Η παραγωγή της μελανίνης διεγείρεται από τον ήλιο και με τη σειρά της απορροφά ακτινοβολία. Εάν όμως εκτιθέμεθα αλόγιστα στον ήλιο χωρίς προστασία, η παραγωγή μελανίνης δεν αρκεί, ώστε να ασκήσει τον προστατευτικό ρόλο της, δηλαδή την επαρκή αντηλιακή προστασία.
Για αυτό χρειαζόμαστε τη βοήθεια των αντηλιακών, που διατίθενται με χημικά και φυσικά φίλτρα.
Η βασική διαφορά τους είναι ο τρόπος λειτουργίας τους.
Τα χημικά φίλτρα, με βάση τον άνθρακα, απορροφούν την υπεριώδη ακτινοβολία· τη μετατρέπουν σε υπέρυθρη και στη συνέχεια την απελευθερώνουν ως θερμότητα.
Σημαντικό ρόλο παίζει ο φωτότυπος, δηλαδή το χρώμα δέρματος κάθε ανθρώπου.
Συμβολίζεται με αριθμούς από το 1 (για το πολύ ανοιχτό χρώμα) έως το 6 (μαύρο χρώμα).
Τα πιο ανοιχτόχρωμα δέρματα είναι περισσότερο ευάλωτα στην ηλιακή ακτινοβολία. Αυτό έχει και τη θετική του πλευρά. Καθώς δεν αντέχουν τον ήλιο, καίγονται πολύ εύκολα και αναζητούν τρόπους προστασίας (αποφυγή έκθεσης στον ήλιο, καλή χρήση αντηλιακών, σκιά, καπέλα, κατάλληλο ρουχισμό).
Τα πιο σκούρα δέρματα, λόγω της καλύτερης φυσικής προστασίας τους (μελανίνη), δεν αισθάνονται τόσο έντονη την ανάγκη προστασίας από τις βλαβερές ακτίνες του ήλιου και ξεχνούν ή αρνούνται τη χρήση μέτρων προστασίας.
Οι κακές όμως επιπτώσεις δε σέβονται το χρώμα του δέρματος. Η ηλιακή ακτινοβολία αθροίζεται και συσσωρεύεται στο δέρμα μας από νηπιακή ηλικία και, δυστυχώς, στην ενήλικη πια ζωή πιθανώς να εμφανιστούν οι κακές έως κάκιστες συνέπειες της αλόγιστης έκθεσης στον ήλιο.
Οι λεγόμενοι άνθρωποι των πόλεων, που σχεδόν όλο το χρόνο είναι κλεισμένοι σε ένα γραφείο και το καλοκαίρι για λίγες μέρες πηγαίνουν διακοπές, κυρίως σε παραθαλάσσια μέρη, επίσης πρέπει να προσέχουν. Το δέρμα τους ξαφνικά βομβαρδίζεται από τις δυνατές ακτίνες του ήλιου, χωρίς να έχει προηγηθεί ο απαιτούμενος χρόνος προσαρμογής. Ιδιαίτερα τα πιο ανοιχτόχρωμα δέρματα, εάν δε λάβουν τα κατάλληλα μέτρα, μπορεί να υποστούν ολέθριες επιπτώσεις.
Πέραν του ηλιακού εγκαύματος, υπάρχει πιθανότητα αλλοίωσης του DNA των δερματικών κυττάρων, παράγων προδιάθεσης μέχρι και για πρόκληση κακοήθους μελανώματος!
Βρέφη και παιδιά έως δύο ετών πρέπει να αποφεύγουν την άμεση έκθεση στον ήλιο και σίγουρα να λαμβάνουμε όλα τα κατάλληλα μέτρα προστασίας από τη UV.

Πότε και πώς βάζουμε αντηλιακό
Αντηλιακό βάζουμε όλον το χρόνο, όταν πρόκειται να εκτεθούμε στον ήλιο.
Το αντηλιακό μπαίνει 20 με 30 λεπτά πριν από την έκθεση στον ήλιο, έτσι ώστε να έχει τον χρόνο να αποδώσει τον προστατευτικό του ρόλο.
Φυσικά δεν το βάζουμε μόνον όταν πάμε στην παραλία, αλλά για οποιοδήποτε λόγο βγαίνουμε από το σπίτι μας. Το 80% της ηλιακής ακτινοβολίας διαπερνά τα σύννεφα, οπότε πρέπει να το βάζουμε ακόμα και υπό σκιά, κάτω από την ομπρέλα, ακόμη και στη συννεφιά.
Ανανέωση του αντηλιακού μας γίνεται περίπου ανά δύο ώρες.
Αν όμως ιδρώσουμε ή κολυμπήσουμε αρκετή ώρα, πρέπει να το ανανεώσουμε νωρίτερα. Μην ξεχνάμε ιδιαιτέρως τις ευαίσθητες περιοχές (αφτιά, μύτη, πέλματα -όταν είμαστε ξαπλωμένοι- και φυσικά το κεφάλι, ειδικά σε άνδρες που έχουν πέσει τα μαλλιά τους).

Καλοκαιρινές δερματοπάθειες
Φωτογήρανση: Η πρόωρη γήρανση του δέρματος, το οποίο χάνει τη σφριγηλότητά του και γίνεται τραχύ με βαθιές, έντονες ρυτίδες λόγω της αλόγιστης και χρόνιας έκθεσης στον ήλιο χωρίς την κατάλληλη προστασία.
Πανάδες (χλόασμα- μέλασμα): Κηλίδες μικρότερου ή μεγαλύτερου μεγέθους, ανοιχτού έως πολύ σκούρου καφέ χρώματος. Εμφανίζονται πιο συχνά σε γυναίκες, καθώς μπορεί να εμπλέκονται και ορμονικά αίτια και εντοπίζονται κυρίως στο πρόσωπο.
Ηλιακό έγκαυμα: Παρουσιάζεται συχνότερα στα ανοιχτόχρωμα δέρματα. Αρχικά εμφανίζεται με κοκκίνισμα, στη συνέχεια γίνεται πιο έντονο εξάνθημα με παρουσία φυσαλίδων. Σε νεαρές ηλικίες, θεωρείται παράγων προδιάθεσης πρόκλησης κακοήθους μελανώματος στην ενήλικη ζωή.
Φωτοδερματίτιδα: Έντονο κνησμώδες εξάνθημα, προκληθέν από χημικές ουσίες που περιέχονται σε διάφορα καλλυντικά ή χρήση αρωμάτων στο δέρμα που στη συνέχεια εκτίθεται στον ήλιο.
Ύποπτες ελιές (σπίλοι): Νέες ελιές ή μετάλλαξη ήδη υπαρχουσών λόγω της ασύδοτης έκθεσης στην ηλιακή ακτινοβολία. Ο κανόνας ABCDE μάς καθοδηγεί, ώστε να υποπτευόμαστε σοβαρές βλάβες. «Α» asymmetry – ασύμμετρο σχήμα, «Β» border – ασαφή όρια, «C» color – περισσότερα από ένα χρώμα, «D» diameter – διάμετρος πάνω από 5-6 χιλιοστά, «Ε» evolving – γρήγορη εξέλιξη – αλλαγή της ελιάς. Καλό είναι, επίσης, να προχωρούμε σε συχνό αυτοέλεγχο του δέρματός μας με τη βοήθεια του καθρέφτη.
Ακτινικές υπερκερατώσεις: Κοκκινωπές βλάβες με κεντρικό λέπι. Εμφανίζονται στις φωτοεκτεθειμένες περιοχές, όπως στο κεφάλι και πρόσωπο, κυρίως σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Θεωρούνται προκαρκινικές βλάβες και δεν πρέπει να αμελούνται.
Μυκητιάσεις: Ποικιλόχρους πιτυρίαση είναι διάσπαρτες κηλίδες, συνήθως ανοιχτού καφέ χρώματος, που εντοπίζονται περισσότερο στη ράχη, τους ώμους και το θώρακα. Εύκολα μπορεί να μεταδοθεί διά μέσου της άμμου, από πετσέτες, ρούχα ή ξαπλώστρες παραλίας που έχουν επιμολυνθεί από άτομα που πάσχουν ήδη. Για αυτό πάντοτε πρέπει να χρησιμοποιούμε τη δική μας πετσέτα και στις παραλίες το δέρμα μας να ακουμπά σε συγκεκριμένη πλευρά της. Πόδι του αθλητή είναι το ξεφλούδισμα ανάμεσα στα δάκτυλα των ποδιών και από εκεί μπορεί να εξαπλωθεί. Εάν πάσχον άτομο περπατά ξυπόλυτο στην άμμο, σε κάθε βήμα του μπορεί να αφήνει σπόρια μυκήτων και ο επόμενος που θα περάσει με γυμνά πόδια, υπάρχει πιθανότητα να μολυνθεί. Ονυχομυκητίαση είναι η μόλυνση από μύκητες στα νύχια που αυξάνεται ιδιαιτέρως το καλοκαίρι, λόγω των συνθηκών (γυμνά πόδια). Παράτριμμα είναι η μυκητίαση επί των πτυχώσεων του δέρματος (ανάμεσα στα γεννητικά όργανα, τις μασχάλες και κάτω από το στήθος στις γυναίκες) που εντοπίζεται κυρίως το καλοκαίρι, εξαιτίας της ζέστης και της υγρασίας, σε περιοχές όπου δεν υπάρχει καλός αερισμός.
Ιογενείς λοιμώξεις: Μυρμηκιές είναι μικρά εξογκώματα που μπορεί να εξαπλωθούν στα χέρια, το πρόσωπο αλλά και σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Στα πέλματα μπορεί να λάβουν μεγάλες διαστάσεις, προκαλώντας πόνο. Αυξανόμενες προς τα μέσα, πιέζουν νευρικές απολήξεις, ιδιαίτερα στη βάδιση, αφού όλο το βάρος του σώματος πέφτει στα πέλματα. Ιδιαίτερα σε παιδάκια, μετά το καλοκαίρι, συχνά παρατηρούμε την εμφάνιση μυρμηκιών, κυρίως στα πέλματα, επειδή κυκλοφορούν με γυμνά πόδια στην άμμο ή στις πισίνες.
Μολυσματική τέρμινθος είναι μικρά σπυράκια που πολλαπλασιάζονται και μεγαλώνουν και μοιάζουν με αυτά του σταφυλόκοκκου (θυλακίτιδα). Πρόκειται για ιογενές νόσημα, κυρίως σεξουαλικώς μεταδιδόμενο, αλλά μπορεί να μεταδοθεί, πιο συχνά σε παιδιά μέσω της άμμου και σε πισίνες από χρήση κοινών αντικειμένων ή ρούχων.
Βακτηριακή μόλυνση από σταφυλόκοκκο με πιο ανθεκτικό στέλεχος το χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, που -υπό ιδιαίτερες συνθήκες- μπορεί να βρίσκεται στις παραλίες.