Και τώρα; του Νέστορα Χατζούδη

Μέχρι τώρα καλά τα πήγαμε. Κρατήσαμε χαμηλά τον αριθμό των προσβληθέντων από την πανδημία και ιδιαίτερα χαμηλά τον αριθμό των συνανθρώπων μας που χάθηκαν. Κερδίσαμε χρόνο και μπορέσαμε να ενισχύσουμε σε τεχνικό εξοπλισμό, νοσηλευτικό και ιατρικό προσωπικό το παραμελημένο και προβληματικό Σύστημα Υγείας ώστε να βρίσκεται σε σχετική ετοιμότητα για κάθε ενδεχόμενο νέας έξαρσης του CVID-19 ή επίθεσης άλλου θανατηφόρου ιού στο μέλλον. Ανακαλύψαμε για άλλη μια φορά την ισχύ και την αποτελεσματικότητα της συλλογικής υπευθυνότητας και δράσης στην αντιμετώπιση έκτακτων και ασύμμετρων συλλογικών απειλών. Πεισθήκαμε ότι η συνεργασία εξουσίας και ορθολογικής επιστημονικής γνώσης δεν αφαιρεί ισχύ από την Πολιτική, αντίθετα αναδεικνύει τον αναντικατάστατο ρόλο της, την καθιστά παραγωγική και αξιόπιστη και ενισχύει το κύρος της. Παράλληλα συνειδητοποιήσαμε την ιδιαίτερη σημασία και αναγκαιότητα ενός καλά οργανωμένου κοινωνικού κράτους όπως και της προσέγγισης και συνεργασίας της διεθνούς κοινότητος για μια σειρά προβλήματα που απειλούν την ανθρώπινη ζωή στο πλανήτη. Ως χώρα ξεχωρίσαμε για την έγκαιρη, αποφασιστική και αποτελεσματική παρέμβαση για την ανάσχεση της πανδημίας και αφειδώλευτα εκφράστηκαν έπαινοι από τη διεθνή κοινότητα στο λαό μας για την αποφασιστική συμβολή του σ΄ αυτή την προσπάθεια με την υπεύθυνη στάση του.

Αυτά μέχρι τώρα. Από την Δευτέρα 4 του Μάη 2020, που αίρονται τα μέτρα του «Μένουμε σπίτι», με την ελεύθερη διακίνηση στα οριζόμενα γεωγραφικά όρια και χώρους δραστηριοτήτων, η τήρηση των μέτρων περιορισμού της διασποράς του ιού προσλαμβάνει αυστηρά χαρακτήρα ατομικής ευθύνης. Τώρα που δεν υφίσταται πλέον η απειλή των πεινών, θα αποδειχθεί αν η ατομική υπευθυνότητα που επιδείξαμε αποτελεί συλλογικό χαρακτηριστικό του λαού μας, που ενεργοποιείτε σε κρίσιμες περιπτώσεις ή όταν τίθενται στόχοι ιδιαίτερης σημασίας για τη χώρα. Αν αυτό συμβαίνει είναι απολύτως βέβαιο ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε και την αναπόφευκτα επερχόμενη βαθειά οικονομική κρίση χωρίς να αφήσει πίσω της ανεπούλωτα κοινωνικά τραύματα.
Καθόλου εύκολο αλλά εφικτό. Ας παραδειγματιστούμε από την πρόσφατη οικονομική κρίση. Αν με το ξέσπασμά της είχαμε συνειδητοποιήσει και αντιμετωπίζαμε την επερχόμενη οικονομική κατάρρευση ως συλλογική απειλή και συμφωνούσαμε στη λήψη μέτρων (ένα δικό μας μνημόνιο δηλαδή) για την αντιμετώπιση της, σε δύο το πολύ τρία χρόνια θα ξαναβρισκόμασταν στον πριν την κρίση οικονομικό και κοινωνικό ρυθμό λειτουργίας και θα αποφεύγαμε τα όσα οδυνηρά ζήσαμε στη συνέχεια.
Είναι φανερό ότι σε εξαιρετικές περιπτώσεις απειλών ή ξεχωριστών εθνικής σημασίας στόχων, η συλλογική συνειδητοποίηση αποτελεί κλειδί και προϋπόθεση για την ευρύτερη αποδοχή μέτρων που κατά περίπτωση είναι αναγκαία προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος ή να επιτευχθεί ο επιδιωκόμενος σκοπός. Το 2010, η αποτελεσματική αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης καθιστούσε αναπόφευκτο το «κούρεμα» του επιπέδου ζωής που ο καθένας μας απολάμβανε. Όμως για να γίνει αποδεκτό, από την πλειοψηφία του λαού, ένα τόσο επώδυνο μέτρο, προηγουμένως θα έπρεπε:
α. να αποκαλυφθούν οι πραγματικοί λόγοι που οδήγησαν στην κρίση και φυσικά οι υπεύθυνοι
β. να εξηγηθεί πειστικά ότι σε κάθε περίπτωση και με κάποιο τρόπο το χρέος θα το πληρώναμε και
γ. ότι τα βάρη θα επιμεριστούν δίκαια και αναλογικά με ειδική μέριμνα για τα ποιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα.
Ήταν δυνατό όμως να γίνει συζήτηση σ’ αυτό το πνεύμα όταν στο δημόσιο λόγο κυριαρχούσαν οι γνωστές συνωμοσιολογικές θεωρίες και ότι την κρίση την προκάλεσαν τα Μνημόνια;
Έτσι καθώς η κρίση άρχισε να χώνει το χέρι της όλο και πιο βαθιά στις τσέπες και να απομειώνει στα τυφλά τα εισοδήματά μας, ο άκρατος λαϊκισμός υποσχόμενος την κατάργηση των μνημονίων, έβγαλε μαζικά τους πολίτες να διαμαρτύρονται οργισμένοι ζητώντας να τους δώσουν πίσω το πριν την οικονομική κρίση επίπεδο ζωής «που τους είχαν κλέψει». Το αποτέλεσμα σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο το γνωρίζουμε διότι συνιστά συλλογικό βίωμα διαρκείας.
Οι ιδεοληψίες, οι αυταπάτες και το κομματικό συμφέρον απέτρεψαν και σκέψεις ακόμα για προσέγγιση και διαβούλευση του Πολιτικού Συστήματος. Έτσι δεν επιχειρήθηκε καν να αναδειχθούν οι πραγματικές διατάσεις του προβλήματος και οι επιπτώσεις του ώστε να συνειδητοποιηθεί συλλογικά η απειλή για τη χώρα και το λαό και να υπάρξει συστράτευση για την αντιμετώπιση του. Ικανοποιούμασταν εξορκίζοντάς το με κραυγές, απειλές και κατάρες για να το υποστούμε στη συνέχεια, πολλαπλάσια δυσμενέστερο, βουβοί, απαθείς και με σκυμμένο το κεφάλι…!
Τώρα λοιπόν κάνοντας τα πρώτα βήματα, τις πρώτες μετά «μένουμε σπίτι» μέρες, ο κίνδυνος που ελλοχεύει βρίσκεται στη χαλάρωση της έντασης της ατομικής και συλλογικής υπευθυνότητας που μας διέκρινε κατά τη πρώτη φάση της πανδημίας και επέτρεψε την τιθάσευσή της. Ο κίνδυνος διττός. Διότι σε μια τέτοια περίπτωση εκτός από το ενδεχόμενο υποτροπής της πανδημίας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, μετατοπίζεται χρονικά και επιδεινώνονται οι προϋποθέσεις αντιμετώπισης της αναπόφευκτα επερχόμενης πολύ βαθιάς οικονομικής ύφεσης. Αντιμετώπιση που εκτός από γρήγορη θα πρέπει να κατανέμει αναλογικά και δίκαια τα νέα, αναπόφευκτα και πάλι, βάρη στα νοικοκυριά.
Είναι φυσικό και αναγκαίο να υπάρχουν διαφορετικές προτάσεις μεταξύ των κομμάτων και των διαφόρων Φορέων συλλογικών συμφερόντων ως αναφορά στο τι και πως από εδώ και πέρα. Γι’ αυτό ακριβώς είναι αναγκαία και η προσέγγιση και η δημοκρατική διαβούλευση του Πολιτικού Συστήματος για την εξεύρεση της χρυσής τομής που στο πυρήνα της πρέπει να προβλέπεται:
– Η χωρίς εκπτώσεις συνέχιση της θεσμικής λειτουργίας του κράτους σε όλους του τομείς της δημόσιας ζωής.
– Ειδική πρόνοια για την προστασία των ποιο ευάλωτων κοινωνικών στρωμάτων που η δεκαετής οικονομική κρίση και οι ανατροπές λόγω κορωνοϊού τα ώθησε στα όρια της φτώχειας.
– Οικονομικές παροχές , ενισχύσεις και στηρίξεις μόνο με συγκεκριμένα κριτήρια για να αποφευχθεί η κατασπατάληση πολύτιμων πόρων του Δημοσίου και να εδραιωθεί η αίσθηση του δικαίου. (Δεν είναι δυνατόν να έχουν όλοι ανάγκη επιδόματος και βοηθήματος και όλες οι επιχειρήσεις στήριξη).
Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία ότι μεγάλο τμήμα του ελληνικού λαού όπως και σημαντικός αριθμός επιχειρήσεων δεν αντιμετωπίζουν, με τα μέχρι τώρα δεδομένα, πρόβλημα επιβίωσης. Τότε προς τι η σπατάλη του οριζόντιου χαρακτήρα των διαφόρων οικονομικών ενισχύσεων και στηρίξεων!
Τώρα λοιπόν αν, και στη νέα περίοδο που ήδη μπήκαμε, συνεχιστεί η υπευθυνότητα των πολιτών με την ίδια ευρύτητα και επιμονή, είναι βέβαιο ότι η στάση τους, σε κάθε περίπτωση, θα ορίσει και τις πολιτικές και συνεπώς και τις οικονομικές συντεταγμένες που θα κρατήσουν την κοινωνική ζημιά σε ανεκτά επίπεδα. Και αυτό είναι απολύτως αναγκαίο. Γιατί πάντοτε σε κρίσιμες περιόδους προέχει (πρέπει) η συλλογική επιβίωση. Του «Ενιαίου Πολιτισμικού Όλου», του Λαού μας δηλαδή, που είτε το ομολογούμε είτε όχι μας αρέσει που ανήκουμε …!