ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ, Συγγραφέας – Ποιητής – Κριτικός Λογοτεχνίας

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ, Συγγραφέας – Ποιητής – Κριτικός Λογοτεχνίας

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ «Η Ελληνική Γλώσσα
είναι μια γέφυρα
που ενώνει τον κόσμο»


Ο Ευάγγελος Ηλιόπουλος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, η ζωή όμως τον έφερε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του τμήματος Φιλοσοφίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και απόφοιτος του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Harvard στην Δημιουργική Γραφή.
Η τέχνη κεντρίζει το ενδιαφέρον του γι’αυτό και έχει παρακολουθήσει προγράμματα και μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης και ειδικά μαθήματα συντήρησης έργων τέχνης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο Εξωτερικό.
Είναι ενεργό μέλος της Διεθνούς Ακαδημίας Δημιουργικής Γραφής. Γράφει ποίηση και μυθιστορήματα και αρθρογραφεί σε λογοτεχνικά περιοδικά της Αμερικής και της Ευρώπης.
Εδώ και πολλά χρόνια έχει ιδρύσει το Κέντρο δωρεάν μαθημάτων δημιουργικής γραφής.
creative-
writingol1.blogspot.com/
creative-
writingol1.blogspot.com


ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΜΑΙΡΗ
ΓΚΙΩΝΗ – ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ


«ΠΑΛΜΟΣ»: Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ: Είχα μια εξαιρετική παιδική ηλικία. Γεννήθηκα στη μαγευτική Θεσσαλονίκη. Γεννήθηκα σ’ ένα σπίτι κατάφορτο από βιβλία μιας και οι γονείς μου διάβαζαν πολύ.
Θυμάμαι τον εαυτό μου μικρό παιδί να στέκεται με δέος μπροστά στην τεράστια βιβλιοθήκη μας και να χαζεύω τους τίτλους στις ράχες των βιβλίων. Τραβούσα από το ράφι όποιο κέντριζε το ενδιαφέρον μου, κοίταζα το εξώφυλλο και ξεφύλλιζα τις σελίδες του. Αυτό ήταν. Ο μαγικός κόσμος της λογοτεχνίας με παρέσυρε στους ονειρικούς ορίζοντές του. Μεγαλώνοντας ονειρευόμουν πόσο όμορφο θα ήταν από αναγνώστης να γίνω κι εγώ συγγραφέας, ωστόσο ήταν κάτι που πάντα μου φαινόταν απλώς… ευσεβής πόθος.

 

«Π»: Ποίηση και κριτική;
ΕΥ.Η.: Άρχισα να γράφω ποίηση επειδή ερωτεύτηκα τις λέξεις. Τα πρώτα ποιήματα που γνώρισα ήταν παιδικά τραγούδια· αγάπησα τις λέξεις τους πολύ πριν καταφέρω να τα διαβάσω. Τι αντιπροσώπευαν, τι συμβόλιζαν και τι εννοούσαν εκείνες οι λέξεις, με απασχόλησε πολύ αργότερα. Μόνο ο ήχος τους με ενδιέφερε, την ώρα που ξεπήδαγε από τα χείλη κάποιον εντελώς αδιάφορων και ακατανόητων μεγάλων όντων. Αργότερα συνειδητοποίησα ότι ήμουν καταδικασμένος να ζω με τις λέξεις και μέσα στις λέξεις.
Πρώτη μου δουλειά, λοιπόν, ήταν να γνωρίσω και να κατανοήσω τους ήχους και το υλικό τους. Πώς και πού θα τις χρησιμοποιούσα, τι θα έλεγα με αυτές, ήταν κάτι που θα με απασχολούσε αργότερα. Τώρα έπρεπε να μάθω τα πάντα για το χαρακτήρα, τις διαθέσεις, τις επιτυχίες και τις αποτυχίες, τις συναισθηματικές μεταπτώσεις, τις ανάγκες και τις απαιτήσεις τους. Μου φτάνει να τους συμπεριφέρομαι, όπως ο μάστορας στο ξύλο, στην πέτρα ή σε ό,τι είναι του χεριού του, τέλος πάντων. Μου αρέσει να τις πελεκάω, να τις χαράζω, να τις πλάθω, να τις γυαλίζω, να τις φέρνω στα μέτρα ενός σχεδίου, μιας περιόδου, ενός γλυπτού, μιας φούγκας που θα εκφράζει κάποια λυρική παρόρμηση, κάποια πνευματική αμφιβολία ή βεβαιότητα, κάποια μισοσυνειδητή αλήθεια, την οποία πρέπει να πλησιάσω και να συνειδητοποιήσω.
Μετά τον κύκλο των πανεπιστημιακών μου σπουδών στην Φιλοσοφία στο Α.Π.Θ., ασχολήθηκα με την κριτική των έργων που διάβαζα. Διάβαζα ένα βιβλίο και απο το επίπεδο του αναγνώστη ερχόμουν στο επίπεδο του συγγραφέα. Μου αρεσε να εξερευνώ τις οπτικές γωνίες που ώθησαν τον συγγραφέα να γράψει το βιβλίο του.
Όταν διαβάζω ένα βιβλίο όποιο θέμα και αν πραγματεύτεται προσπαθώντας να προβώ σε μια κριτική γι αυτό, είναι σαν να έχω γράψει εγώ ο ίδιος το βιβλίο αυτό. Μπαίνω σε αυτό που λένε στο «πετσί του συγγραφέα».
Το να είσαι και ποιητής και κριτικός είναι ποσά αντιστρόφως ανάλογα και όμως δένουν μεταξύ τους. Είναι η λεγόμενη «μέθη» της ανάγνωσης. Ο κριτικός συχνά υποχωρεί στα κελεύσματα αυτής της υπερβατικής σαγήνης και ρίχνεται στην περιπέτεια της γραφής. Αν θα μείνει εκεί ή θα τραπεί σε φυγή δεν εξαρτάται, νομίζω, τόσο πολύ από το ίδιο το αποτέλεσμα αλλά από τη συνειδητοποίηση του αν μπορεί να ζήσει ή όχι μακριά από αυτή την περιπέτεια. Αν δεν μπορεί, γίνεται άνθρωπος της γραφής, συνήθως ως το τέλος.

 

«Π»: Και λογοτεχνία.
ΕΥ.Η.: Δεν μένω μόνο στην ποίηση, αλλά μου αρέσει και η λογοτεχνία. Έχω γράψει δύο μυθιστορήματα αισθηματικά και δύο θεατρικά μονόπρακτα τα οποία ακόμα δεν τα έχω εκδόσει.

 

 

«Π»: Η μουσικότητα στον προφορικό και γραπτό λόγο;
ΕΥ.Η.: Η μουσικότητα στον προφορικό αλλά και στον γραπτό λόγο πάντα υπάρχει. Όπου υπάρχουν λέξεις φθόγγοι, υπάρχει και μουσική. Μα η μουσική ανα τους αιώνες στηρίζεται στις λέξεις και ανάποδα. «Εάν δε το άλας μωρανθή εν τίνι αλισθήσεται;»

 

«Π»: Ποιό είναι το «χρέος» του ποιητή;
ΕΥ.Η.: Ο ποιητής νιώθει τον άνεμο του παρελθόντος, ακούει τις φωνές των παλαιών διδασκάλων, των νεκρών αδελφών και μπορεί να ιχνηλατήσει κάποιες λίγες γιάρδες στην ατραπό του μέλλοντος… από τούτη την άποψη η παραμυθία του μεγάλου ψεύδους προσφέρει σε όλους μας… όμως όσο είναι σύσκηνος και ισοϋψής με το χτες και το φθαρτό όσα προσφέρει είναι μαζί όνειρα και φαντασία, πυρετός και έρωτας, αυτισμός και αυτόματη γραφή, γλωσσολαλιά και τρέμενς… το βλέμμα του ποιητή μπορεί να υψωθεί μονάχα αν συνδεθεί απευθείας με το Αχανές σε μια τραυματική και οδυνηρή σχέση που θα τον ματώσει, θα τον σκοτώσει και θα τον αθανατίσει… και οφείλουμε όλοι να τον συνδράμουμε σ’ αυτό!
Όμως το κόστος είναι μεγάλο όσο και ο πόνος έξω από τα ανθρώπινα. Τούτο τον έσχατο και οριακό πόνο ένιωσε κάποτε ο Άνθρωπος επάνω στον σταυρό ενώ πίσω του ο χρόνος ούρλιαζε, πάνω του το Αχανές γεννούσε άπειρα μορφώματα και δυνατότητες, κάτω του το έδαφος της θλίψης ήταν γεμάτο στόματα που έχασκαν για να υποδεχθούν τα περιττώματα του φθόνου…
Σημείο συνάντησης, σημείο τομής… η οδός που ανοίχτηκε προσφέρθηκε για όλους όμως δεν ήταν όλοι έτοιμοι. Για την ακρίβεια θα έπρεπε να είναι έτοιμη όλη η ανθρωπότητα. Έτοιμη για την έξοδο. Έτοιμη για το αλλιώς. Και δεν ήταν σχεδόν κανείς. Γιατί μεγάλος ποιητής χωρίς την αλληλεγγύη της ανθρωπότητας δεν υφίσταται. Μονάχα που είναι η πλήρης αναστροφή της συνήθους διαδικασίας. Εδώ οι άνθρωποι συμβάλλουν στη θανάτωση του ποιητή για να έχει ελπίδες αθανασίας. Και όχι επιβίωσης μέσα στη λάσπη του τώρα.
Ο ποιητής έτσι μεταρσιώνεται, μεθίσταται, υπερβαίνει το ψεύδος και περνάει στον αληθινό κόσμο… ακόμη και στη ιερή σιγή του ανασαίνει κάτι απ’αυτόν και ό,τι μιλά είναι σύμβολο. Και η ανθρωπότητα βαδίζει συντροφιά με τα σύμβολα. Ώσπου να μετοικήσει ολόκληρη στο αληθές… κι ολόκληρη θα πει ακέραια… κι ακέραια θα πει αρηγμάτωτη, σωσμένη, φυλαγμένη … κάποτε στον χρόνο… κάπου στο άπειρο…

 

 

«Π»: Η ελληνική γλώσσα σήμερα;
ΕΥ.Η.: Η Ελληνική Γλώσσα είναι μια γέφυρα που ενώνει τον κόσμο. Η ελληνική γλώσσα περιλαμβάνει λέξεις και έννοιες που παραμένουν χωρίς απόδοση στις υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή και φιλότιμο. Μόνον η ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει τη ζωή από το βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνον αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον. Το εκπληκτικό είναι ότι η ίδια η ελληνική γλώσσα μάς διδάσκει συνεχώς πώς να γράφουμε σωστά. Μέσω της ετυμολογίας, μπορούμε να καταλάβουμε ποιος είναι ο σωστός τρόπος γραφής, ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε δει ή γράψει. Κι αυτό που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε την καθημερινή μας γλώσσα, τη νέα ελληνική, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είναι η γνώση των Αρχαίων Ελληνικών. Η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία. Είναι πραγματικά συγκλονιστικό συναίσθημα το να μιλάς και ταυτόχρονα να συνειδητοποιείς τι ακριβώς λες, να εκστομίζεις την κάθε λέξη, το σημαίνον, και ταυτόχρονα να σκέφτεσαι τη σημασία της, το σημαινόμενο. Είναι πραγματικά κρίμα να διδάσκονται τα Αρχαία Ελληνικά με τέτοιον τρόπο στο σχολείο, ώστε να καθίσταται αντιπαθές κάτι τόσο όμορφο και συναρπαστικό.

 

«Π»: «Έρως δ΄εστίν έρως περί το καλόν ώστε αναγκαίον Ερωτα φιλόσοφον είναι». Η δύναμη της τέχνης είναι η ομορφιά;
ΕΥ.Η.: «Έρως δ΄εστίν έρως περί το καλόν ώστε ααναγκαίον Ερωτα φιλόσοφον είναι» Πλάτων – Συμπόσιο. Η τέχνη εξ ορισμού είναι κάτι το ύψιστο. Kάποτε ο Πάμπλο Πικάσο είπε πως «h Τέχνη δεν είναι κάτι που αφορά μόνον τους εικαστικούς και τους καλλιτέχνες. Η Τέχνη πρέπει να είναι έτσι, ώστε να αφορά όλους. Είναι το πιο ισχυρό εργαλείο για ν’ αλλάξεις τον κόσμο, να πολεμήσεις ενάντια σε ό,τι θεωρείς εχθρό σου». Η τέχνη δεν είναι μίαν απλή απεικόνιση της πραγματικότητας ή αλλιώς, του ωραίου. Στην πραγματικότητα είναι εκείνο το εργαλείο μέσω του οποίου μπορούν να αφυπνιστούν άνθρωποι, να προβληματιστούν και όχι μόνο να απολαύσουν το «ωραίο».

 

«Π»: Πώς εκφράζονται οι αγωνίες του σημερινού ανθρώπου;
ΕΥ.Η.: Το πώς εκφράζονται οι αγωνίες του σημερινού ανθρώπου, είναι ένα θέμα πολύπτυχο και πολυδιάστατο που θέλει πολύ χρόνο για να συζητηθεί και να αναλυθεί. Η έννοια του ανθρώπου νοείται μόνο όταν το άτομο επικοινωνεί με τους γύρω του. Έτσι ο άνθρωπος ως κοινωνικό ον τοποθετείται στις φυσικές του διαστάσεις μέσα (πια) στην κοινωνία και γίνεται φορέας σχέσεων που ο ίδιος μπορεί να διαχειριστεί. Σχέσεις φιλικές, σχέσεις συγκρουσιακές, σχέσεις επαναστατικές, σχέσεις αγάπης, σχέσεις τρυφερότητας, σχέσεις μίσους, σχέσεις περιφρόνησης, ακόμα και η στενότερη σχέση στην ζωή ενός ατόμου (και σημαντικότερη για την υπόλοιπη ζωή του) διαμορφώνονται μέσα σε αυτό το πεδίο. Η υπαρξιακή αγωνία, λοιπόν, δεν είναι παρά η αγωνία που προκύπτει από την ελευθερία του ανθρώπου, το σημαντικότερο δώρο του θεού στο δημιούργημά του, όταν το τελευταίο καλείται να την «κουμαντάρει». Μία έννοια, τελικά, θετική που μας προ(σ)καλεί να σκεφτούμε διαφορετικά πάνω στην πραγματικότητα μας.
Στην εποχή της οικονομικής κρίσης, μια εποχή αβέβαιη και μετέωρη, σε μια κοινωνία που όλο και περισσότερο χάνει την ταυτότητα της και αποχρωματίζεται έχουμε, εμείς οι συγγραφείς την δυνατότητα της επιλογής. Μπορούμε είτε να θρηνήσουμε τα χαμένα όνειρα που άλλοι μας στέρησαν είτε με θάρρος να προχωρήσουμε στην συγκρότηση μιας μοναδικής δικής μας ταυτότητας που να μην υπαγορεύεται από τους «ηθικούς κανόνες» και αξίες μιας αποπνικτικής και συμπαγούς κοινωνίας όπως οι προηγούμενες γενιές, διαψεύδοντας αυτούς που μας θεωρούν νέους χωρίς μέλλον και ελπίδα. Εμείς αρκεί να πάρουμε το μέλλον στα χέρια μας και να διαμηνύσουμε πως υπάρχει ελπίδα που μας τη χαρίζει Εκείνος. Εκείνος που δέχθηκε την ανθρώπινη φύση για να κάνει τον άνθρωπο θεό! Ας μετατρέπουμε λοιπόν κάθε αγωνία μας σε αγώνα και ας καταθέτουμε την ύπαρξή μας σε Εκείνον!

 

«Π»: «Η ποίηση είναι εξίσωση» λέει ο Έλιοτ. Ποιά η γνώμη σας;
ΕΥ.Η.: Για κάποιους αποτελούν πραγματικό εφιάλτη οι κάθε είδους εξισώσεις. Για κάποιους άλλους, εμφανίζουν κάτι ονειρικό. Ανά τους αιώνες, κάποιοι από τους πιο σπουδαίους επιστήμονες όλων των εποχών έχουν δημιουργήσει… μαθηματικά ποιήματα. Εξισώσεις που παρουσιάζουν την τέλεια αρμονία. Την κομψότητα και την γαλήνη των λέξεων. Ενα μοναδικό είδος «τελειότητας» που μόνο η ποίηση μπορεί να προσεγγίσει. Την πιθανότητα να συμβεί ένα ενδεχόμενο, αν γνωρίζουμε ότι ένα άλλο έχει ήδη συμβεί.
Ναι, για μένα η ποίηση είναι η άρτια εξίσωση. Η εξίσωση της γεωμετρίας της σιωπής στους χρόνους της φυγής πυρπολεί την άτιτλη μνήμη.

 

«Π»: Ποιά είναι τα έργα σας και τί πραγματεύονται;
ΕΥ.Η.: Γράφω gothic poems. Είναι μια συνηθισμένη εσφαλμένη αντίληψη ότι η γοτθική ποίηση πρέπει να αφορά τον θάνατο. Ωστόσο, η γοτθική ποίηση μπορεί να είναι για οτιδήποτε. Μερικά από τα τυπικά θέματα της γοτθικής λογοτεχνίας είναι η αγάπη, η θρησκεία, η ηλικία και ακόμη και η ελπίδα.
Ενώ είναι αλήθεια ότι η γοτθική ποίηση και άλλες μορφές λογοτεχνίας είναι εντελώς σκοτεινή και λυπημένη, αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν σχεδιαστεί για να είναι επώδυνες. Εγώ, για ένα, δεν έχω καμία επιθυμία να παρατείνω την αγωνία κανενός ή τη δική μου. Αντίθετα, για μένα και για τους περισσότερους από αυτούς που διαβάζουν την ποίησή μου, η γοτθική ποίηση δρα ως κάθαρση, ως ένας τρόπος να εξαφανιστούν τα αρνητικά συναισθήματα, ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε με τη ζωή τους. Είμαι βέβαιος ότι εάν η γοτθική ποίηση έκανε τους ανθρώπους όλο και πιο αναστατωμένους τότε θα υπήρχε μια πολύ μικρή ομάδα ανθρώπων για να την διαβάσουν.

 

«Π»: Περνά η αλήθεια μέσω της γραφής;
ΕΥ.Η.: Οποιος θέλει σήμερα να πολεμήσει το ψέμα και την αμάθεια και να γράψει την αλήθεια, πρέπει να ξεπεράσει τουλάχιστον πέντε δυσκολίες. Πρέπει να έχει το θάρρος να γράφει την αλήθεια, παρόλο, που αυτή παντού καταπνίγεται. Την εξυπνάδα να την ξεχωρίζει, παρόλο, που παντού συγκαλύπτεται. Την τέχνη να την κάνει να λειτουργεί σαν όπλο. Την κρίση να διαλέγει εκείνους, που στα χέρια τους γίνεται αποτελεσματική. Την πονηριά να τη διαδώσει ανάμεσα σ’ αυτούς τους τελευταίους. Αυτές οι δυσκολίες είναι μεγάλες για όσους γράφουν κάτω από ένα φασιστικό καθεστώς, αλλά υπάρχουν και για όσους διώχτηκαν ή κατάφυγαν σαν πρόσφυγες αλλού, ακόμα όμως και για κείνους, που γράφουν στις χώρες της αστικής ελευθερίας.
Πρώτον, λοιπόν, να έχεις το θάρρος, να γράφεις την αλήθεια.
Δεύτερον, την εξυπνάδα, να ξεχωρίζεις την αλήθεια
Τρίτον, την τέχνη, να χειρίζεσαι την αλήθεια σαν όπλο.
Τέταρτον, να έχεις την κρίση, να διαλέγεις εκείνους που στα χέρια τους η αλήθεια γίνεται αποτελεσματική.
Τέλος, πέμπτον, να έχεις τη μαεστρία, να διαδίδεις την αλήθεια σε πολλούς.

 

«Π»: Ιδρύσατε το Κέντρο Δημιουργικής Γραφής, που παρέχει τις υπηρεσίες του δωρεάν. Πού το βρίσκουμε;
ΕΥ.Η.: Σας παραπέμπτω στο ιστολόγιό μου https://creative-writingol1.blogspot.com/

 

«Π»: «Δεν έχω υποσχέσεις να σε αγαπώ για πάντα. Η ζωή είναι ασταθής χρονομέτρης, μετρώντας ημέρες πριν από τον μακρύ ύπνο μας». Στίχοι σας, μιλούν για τον φόβο του θανάτου;
ΕΥ.Η.: Το παρόν ποίημα ειναι γοτθικό. Μπορεί να παραπέμπει και στην μακαριότητα του Παραδείσου…

 

«Π»: Πολυπολιτισμικότητα.
ΕΥ.Η.: Προέχει η ύπαρξη κανόνων κοινωνικής συνύπαρξης, ώστε οι κοινωνίες να αποφύγουν μαζικές μορφές έκνομης συμπεριφοράς. Εξίσου αναγκαίο προαπαιτούμενο είναι η ύπαρξη παιδείας, που θα εδράζεται κυρίως στην καλλιέργεια της γλώσσας και του κεκτημένου του πολιτισμού, ώστε η πολυπολιτισμικότητα να μην εκπέσει σε κοινωνική και ηθική Βαβυλωνία, αλλά να αποβεί αγωγός κοινωνικής συνοχής.
Η πολιτισμική διαφορετικότητα εκφράζεται επίσης μέσω του συστήματος αξιών, των προτύπων ζωής και διαβίωσης, της κοινωνικής οργάνωσης και συμπεριφοράς, του ενδυματολογικού κώδικα, της τέχνης και της λογοτεχνίας, καθώς και της φιλοσοφικής θεώρησης του κόσμου. Η πολυπολιτισμικότητα, δηλαδή, αναφέρεται σε ουσιώδεις αλλαγές που συντελούνται στη δομή της κοινωνίας υπό την επίδραση της συνύπαρξης πληθυσμιακών ομάδων με διαφορετικές πολιτισμικές παραδόσεις, αξίες και τρόπο ζωής. Ο πλουραλισμός παραπέμπει στη φιλελεύθερη δημοκρατία, στην «ανοιχτή κοινωνία» του, στην ανεκτικότητα και την ποικιλία των απόψεων, χωρίς να είναι συνώνυμος με την Πολυπολιτισμικότητα.

 

«Π»: Τί ετοιμάζετε;
ΕΥ.Η.: Αυτή τη στιγμή δουλεύω πάνω σε μια ποιητική επιτομή που θα εκδώσω μέσω γνωστού εκδοτικού οίκου.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή