Συνέντευξη : ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΡΙΑΝΤΗΣ, Εκπαιδευτικός – Ποιητής

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Συνέντευξη : ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΡΙΑΝΤΗΣ, Εκπαιδευτικός – Ποιητής

Ο Χριστόφορος Τριάντης γεννήθηκε στην Αιτωλοακαρνανία, τον Νοέμβριο του 1968. Σπούδασε στο ΑΠΘ (Τμήμα Θεολογίας) και στο ΕΚΠΑ (Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας). Από το 1998, υπηρετεί ως φιλόλογος στη δημόσια εκπαίδευση. Πεζά και ποιήματά του έχουν φιλοξενηθεί σε λογοτεχνικές ιστοσελίδες και περιοδικά. Τον Ιούλιο του 2018, το ιταλικό περιοδικό Versante Ripido δημοσίευσε ποιήματά μου στα ιταλικά. Το «Ταξίδι στην άκρη των λέξεων» (Διάνυσμα, Αθήνα 2017), ήταν η πρώτη του ποιητική συλλογή.

«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιό περιβάλλον μεγαλώσατε;
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΡΙΑΝΤΗΣ: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο χωριό Μαχαιράς Ξηρομέρου, στην Αιτωλοακαρνανία. Οι γονείς μου ήταν αγρότες. Τα καπνά ήταν η κύρια ασχολία των κατοίκων σε όλη την περιοχή. Ο γενέθλιος τόπος στα ανατολικά, είναι καλυμμένος από το μεγάλο βελανιδόδασος του Ξηρομέρου. Στα δυτικά είναι τα Ακαρνανικά όρη. Χώρος τραχύς, όλο πέτρες κι αγκάθια. Η φυσική εικονοποιία μιας περιοχής ενδυναμώνει την οπτική που βλέπουμε τον κόσμο. Η γεωγραφία είναι ένα μέγεθος που «βοηθά» τον ποιητικό λόγο.
«Π»: Τι θυμάστε από τα παιδικά σας χρόνια;
ΧΡ.ΤΡ.: Όπως τα περισσότερα παιδιά της περιοχής μας, βοηθούσα στο φύτεμα και στη συγκομιδή του καπνού. Δύσκολη κι επίπονη εργασία. Όταν ήμουνα στο χωράφι, έβρισκα την ευκαιρία για περιπάτους στο βελανιδόδασος. Ήταν μια μοναχική κι αγαπημένη στιγμή των παιδικών μου χρόνων. Η επαφή με τη φύση, την άνοιξη και το καλοκαίρι ιδιαίτερα, δυνάμωνε την εικόνα για την ομορφιά του κόσμου. Αυτός ήταν ο δικός μου κόσμος. Ήμουν τυχερός που η μητέρα μου διάβαζε (θρησκευτικά βιβλία) και οι αδερφές μου διάβαζαν επίσης πολύ «βίπερ». Θυμάμαι το «Βιετνάμ» της Οριάνας Φάλατσι και το «Φράουλες κι αίμα» του Τζέιμς Κούνεν. Δεν μου έλειψαν τα «Κλασικά Εικονογραφημένα». Τα (παγκόσμια) λογοτεχνικά αριστουργήματα τα πρωτογνώρισα με αυτόν τον τρόπο. Έχω ακόμα στο αρχείο μου, πολλά από εκείνα τα παλιά τεύχη. Μεγάλη απόλαυση ήταν τα παραμύθια που διηγούνταν εξαιρετικά η μητέρα μου, καθώς κι η οικογενειακή ακρόαση του ραδιοφωνικού θεάτρου. «Παρέλαση» άξιων ηθοποιών και μεγάλων συγγραφέων: Μολιέρος, Τσέχωφ, Μπύχνερ, Ο’Νηλ, Τερζάκης. Το πρώτο βιβλίο ποίησης που υπήρχε στο σπίτι ήταν τα «Άπαντα του Σολωμού», για εκπαιδευτικούς λόγους. Όλα αυτά έπαιξαν τον ρόλο τους.


ΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΡΙΑΝΤΗΣ «Η ικανότητα
να ονειρευόμαστε
είναι η ικανότητα
να ανακαλύπτουμε
την ομορφιά»

 


«Π»: Η ποίηση, ως αναζήτηση της λάμψης, τί είναι για εσάς;
ΧΡ.ΤΡ.: Η ποίηση δεν είναι λάμψη. Ποίηση είναι η τέχνη της απελπισίας (τίτλος από το δημοσιευμένο ποίημά μου, «Ποίηση : η τέχνη της απελπισίας), η τέχνη για ν’ αντέξεις την τραγικότητα της ύπαρξης. Το «ανάχωμα» στην ισοπεδωτική λογική της αλαλίας. Είναι το λαλούν ύδωρ που «αρδεύει» τον ξερό χρόνο, έστω και στιγμιαία.

 

«Π»: Πώς επηρεάζει την πραγματικότητα η ποίηση;
ΧΡ.ΤΡ.: Ο ποιητικός λόγος δεν επηρεάζει – επουδενί – την πραγματικότητα. Η ποίηση έχει το «προνόμιο» να δημιουργεί μια «αντιπραγματικότητα», μια άλλη πραγματικότητα, έναν «αντικόσμο» έξω από το φθαρτό και το χυδαίο. Μεσολαβεί ανάμεσα στην πραγματικότητα αυτού του κόσμου και στην «ποιητική αντιπραγματικότητα», όπου ο άνθρωπος είναι ελεύθερος. Η ποίηση δεν «κατασκευάζει ευτυχίες», είναι πράξη ελευθερίας.

 

 

 

«Π»: Ποιός ο ρόλος της λογοτεχνίας και της ποίησης;
ΧΡ.ΤΡ.: Η κακή λογοτεχνία «φτιάχνει ωραίους χαρακτήρες», η κακή ποίηση αφορά τις απολήξεις και τις καταλήξεις. Η μεγάλη λογοτεχνία κινητοποιεί καλλιτεχνικά και αισθητικά, ενίοτε λειτουργεί επαναστατικά και ποτέ «αντεπαναστατικά». Προσφέρει τον λόγο, ως το (λίγο ή πολύ) φως που αφαιρεί το σκοτάδι απ’ τα μάτια.

 

 

«Π»: «Ό,τι μένει, το θεμελιώνουν οι ποιητές» Χάιντερλιν. Ισχύει αυτό στις μέρες μας;
ΧΡ.ΤΡ.: Ό,τι μένει, δεν το θεμελιώνουν οι ποιητές, το θεμελιώνει η πίστη.

 

 

 

«Π»: Θα καταφέρει η σύγχρονη ελληνική ποίηση να φτάσει στο ύψος της μεγάλης ιστορικής κληρονομιάς της;
ΧΡ.ΤΡ.: Όχι, κατηγορηματικά! Ό,τι έχει γραφτεί από τους μεγάλους μας ποιητές παραμένει η σταθερή κι αναλλοίωτη βάση της λογοτεχνίας μας. Όλα τα υπόλοιπα, είναι μικρές υποσημειώσεις. Τα υπόλοιπα λογοτεχνικά παράγωγα και παραγόμενα είναι σιωπή, για να το πω σαιξπηρικά.

 

 

 

«Π»: Έχουμε την ικανότητα πλέον να ονειρευόμαστε;
ΧΡ.ΤΡ.: Η ικανότητα να ονειρευόμαστε, είναι η ικανότητα να «ανακαλύπτουμε» την ομορφιά. Με «λογισμό και μ’ όνειρο» τρέφεται η ψυχή. Οι ελπίδες είναι εφευρήματα συγκυριών που ταιριάζουν σε φοβισμένους ανθρώπους, τα όνειρα εμπεριέχουν την ουσία μας, είναι το προπατορικό υλικό της απολεσθείσας αθωότητας.

 

 

 

«Π»: Μας βοηθά ένα ποίημα;
ΧΡ.ΤΡ.: Μας βοηθά αισθητικά, είναι αισθητική – καλλιτεχνική έκφραση. Είναι η εικόνα που έχουμε για τον κόσμο, μέσα στο οποίο βρίσκεται κι ο ποιητής – δημιουργός. Το ποιητικό δημιούργημα μάς βοηθά στη «διαχείριση της απελπισίας», δεν μας μαθαίνει να ζούμε. Αυτό είναι αποστολή των επίσημων θεσμών της πολιτείας, των (κάθε μορφής) ηθικολόγων, των επίσημων σοφών, και φυσικά του κυρίαρχου πολιτικού συστήματος.

 

 

«Π»: Ποιό είναι το αγαπημένο σας ποίημα;
ΧΡ.ΤΡ.: Το αγαπημένο μου ποίημα είναι «Η Διαθήκη μου – Αντισταθείτε» του Μιχάλη Κατσαρού.

 

 

«Π»: Κάνει αντιληπτό η ποίηση το όραμα του κόσμου;
ΧΡ.ΤΡ.: Η ποίηση δεν κάνει αντιληπτό το όραμα του κόσμου, δεν αποτελεί σωτηριολογική πολιτική ιδεολογία. Η ποίηση σαν μοναχικός πύργος ελευθερίας, μέσα σ’ έναν κατακερματισμένο κόσμο. Είναι μοναχική πορεία. Μια εξορία – αποστολή στον πύργο της ελευθερίας, όπου το αντίδωρο είναι ο λόγος: η πρώτη πράξη της δημιουργίας.

 

 

 

«Π»: Η πολιτική ποίηση, τί ρόλο παίζει στις μέρες μας;
ΧΡ.ΤΡ.: Ο όρος πολιτική ποίηση είναι ψευδεπίγραφος. Η πολιτική ποίηση είναι άνευ σημασίας, αφορά προεκλογικές συνεστιάσεις μικροαστών που δεν ξέρουν ούτε μια σελίδα ιστορίας. Όποιο ποίημα τιτλοφορείται «πολιτικό» χάνει την λογοτεχνική αξία του, αυτοπεριορίζεται. Από την άλλη, ένα ποίημα που ξεπερνά τη λογική των εμποράκων, τη λογική της στράτευσης είναι πολιτικό, με την έννοια της πόλης (η πόλη εδώ είναι ο λαός). Το «Άξιον Εστί» δεν είναι ένα στρατευμένο πολιτικό δημιούργημα, είναι ένα ελληνικό ποιητικό έργο που γίνεται οικουμενικό και συνάμα βαθιά πολιτικό.

 

 

«Π»: Οι δημιουργοί επηρεάστηκαν από την κρίση;
ΧΡ.ΤΡ.: Οι δημιουργοί είναι και καταγραφείς της υπάρχουσας κατάστασης, του παρόντος. Το παρόν δίνει «υλικό» για γραφή και καταγραφή. Η κρίση δεν είναι αποκλειστικά οικονομική, είναι πρωτίστως κρίση του «ανθρωπισμού». Οι άνθρωποι έχουν απολέσει την ικανότητα να ατενίζουν τα πράγματα. Ένα βασικό ελάττωμα των ανθρώπων είναι αυτό που είχε επισημάνει (στοχαστικά και φιλοσοφικά) ο Μπλεζ Πασκάλ: Όλα μας τα δεινά προέρχονται από το ότι δεν είμαστε ικανοί να καθίσουμε ήρεμα σ’ ένα δωμάτιο, μονάχοι. Ο δημιουργός έχει αυτήν την ικανότητα.

 

 

«Π»: Ο ποιητής εκφράζοντας τον εαυτό του, τον επικοινωνεί με τον κόσμο;
ΧΡ.ΤΡ.: «Γράφω για τον εαυτό, για τους φίλους και για να απαλύνω τη ροή του χρόνου», αυτά τα είπε ο Μπόρχες και τα προσυπογραφώ απολύτως (θα ήθελα να τα έχω γράψει ο ίδιος αυτά, ελαφρώς παραλλαγμένα). Ο ποιητής είναι μέσα κι έξω από τον κόσμο. Ο ποιητής αυτά που γράφει, τα γράφει με ειλικρίνεια και άρτια γλώσσα. Είναι ματαιοδοξία – υψίστου βαθμού – να κοινωνεί τον εαυτό του, δεν είναι άγιος, ούτε μάρτυρας κι όταν γίνεται κάτι τέτοιο, γίνεται από λάθος.

 

«Π»: Η πρώτη σας συλλογή με τίτλο «Το ταξίδι στην άκρη των λέξεων» (εκδόσεις Διάνυσμα, 2017) τί πραγματεύεται;
ΧΡ.ΤΡ.: Η πρώτη μου ποιητική συλλογή αποτελείται από ένα μεγάλο (σε στίχους) ποίημα με τίτλο «Ταξιδέψτε λέξεις» και εννέα μικρότερα. Επιθυμία μου ήταν να γράψω ποίηση αφορισμών (κυρίως) εκεί συμπράττουν το παράδοξο με τον λόγο. Οι αφορισμοί αμφισβητούν την υπάρχουσα πραγματικότητα, την υπάρχουσα ηθική. Ήθελα να γράψω ένα «ανατρεπτικό λεκτικό ταξίδι». Το δικό μου ποιητικό ταξίδι είναι ένα προσωπικό ταξίδι «ακινησίας» σ’ έναν (μονίμως) κινούμενο και μεταβαλλόμενο κόσμο.

 

 

«Π»: «Ταξιδέψτε στις λέξεις που δεν γράφτηκαν και που με αίμα θα γραφτούν», στίχοι σας. Δύσκολο το ταξίδι στην ποίηση;
ΧΡ.ΤΡ.: Ο Νίτσε στον Ζαρατούστρα, τόνισε: αν είναι να γράψεις, γράψε με αίμα, γιατί το αίμα είναι πνεύμα, αλλιώς σιώπησε. Ο Όμηρος τοποθετούσε την ψυχή στο αίμα. Γράψε λοιπόν με αίμα για ν’ ακουστεί και να διαβαστεί ο λόγος σου. Δύσκολο το ταξίδι στην ποίηση, γιατί απαιτεί να φτάνεις στην άκρη της νύχτας (και των λέξεων), γράφοντας με το αίμα του.

 

 

«Π»: Γεννιέται μια νέα Ελλάδα;
ΧΡ.ΤΡ.: Δεν μιλάμε για γέννηση αλλά για αναγέννηση του Ελληνισμού μετά από έναν «μνημονιακό μεσαίωνα». Η «αναγεννησιακή ανάταξη» είναι αναγκαίο να κινηθεί πάνω σε τρεις συνιστώσες: δεν απεμπολούμε το πνεύμα της αντίστασης (προϊόν αγώνων), τη συνέχεια της γλώσσας μας (σύνδεση με το παρελθόν μας) και τη θρησκευτική μας ουσία (στοιχείο συνοχής): ιστορία, λόγος, πίστη.

 

 

«Π»: Τον Ιούλιο του 2018, το ιταλικό περιοδικό Venante Ripido, δημοσίευσε ποιήματά σας. Ποιά τα συναισθήματά σας;
ΧΡ.ΤΡ.: Ο Έζρα Πάουντ σημείωσε ότι ο ποιητής «πρέπει να κατανικήσει τη ματαιοδοξία του». Απ’ την άλλη, όταν τα ποιήματά σου αναγνωρίζονται από δημιουργούς – ποιητές (με λογοτεχνικό έργο) μιας ευρωπαϊκής χώρας (της Ιταλίας εδώ), δείχνει την απήχηση και την αξία του λογοτεχνήματος. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο Τ. Γουίλιαμς: Η αγάπη για κάτι είναι αυτό που μετράει. Κι όταν η αγαπητική σχέση με τον λόγο έχει αποδέκτες, αξίζει. Όμως (κι αυτό είναι κάτι που μετράει) ο ίδιος χρειάζεται να πιστεύεις στον προσωπικό – ποιητικό σου λόγο, κανένας δεν σε «καθορίζει».

 

 

«Π»: Πώς θρηνεί ο ποιητής για την υπερκατανάλωση των υλικών αγαθών, τις φυσικές καταστροφές, τις πυρκαγιές, το προσφυγικό, την αδικία…;
ΧΡ.ΤΡ.: Ο ποιητής δεν θρηνολογεί, ούτε γράφει κι εκδίδει ευχολόγια. Δεν καλλιεργεί ελπίδες. Όπως ο χορός στην αρχαία τραγωδία, θρηνεί για τη μοίρα του ανθρώπου, το ίδιο κάνει κι ο ποιητής (όταν γράφει σωστά κι όχι ωραία, οι ωραιολογίες ανήκουν στην κακή ποίηση). Ο πόνος του ανθρώπου και των πραγμάτων (τίτλος ποιητικής συλλογής του Κ. Καρυωτάκη) είναι οι αρχές του ποιητικού λόγου.

 

 

 

«Π»: Μελλοντικά σχέδια λογοτεχνικά υπάρχουν;
ΧΡ.ΤΡ.: Μέσα στο 2020, θα εκδοθεί η δεύτερη ποιητική μου συλλογή με τίτλο «Ανήθικες λέξεις». Το θεατρικό μου «Κρύοι καφέδες» είναι σχεδόν έτοιμο. Παλιότερα έγραφα καθημερινά (τις νύχτες), σήμερα γράφω λιγότερο. Ο χρόνος είναι ενάντιος στη γραφή. Υπάρχει κόπωση πνευματική και σωματική. Δεν είναι απαραίτητη στο σύμπαν η (σύγχρονη) ποιητική (κι όχι μόνο) υπερπαραγωγή, το πλήθος των εκδόσεων (και ποιητικών συλλογών) και τα εκατομμύρια των λέξεων. Το προσωπικό ποιητικό στίγμα – μικρό ή μεγάλο – έχει δοθεί. Ο χρόνος θα καθορίσει την όποια αξία του.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή