ΑΠΟΤΥΧΙΑ: μπορεί να είναι χρήσιμη;

ΥΓΕΙΑ
ΑΠΟΤΥΧΙΑ: μπορεί να είναι χρήσιμη;

Γιατί μας προκαλεί τόσο φόβο αλλά και συχνά τόση απέχθεια προς τον εαυτό, προς τον άλλο, μια αποτυχία; Γιατί δυσκολευόμαστε τόσο να την αποδεχθούμε ως μέρος του δρόμου της ζωής; Και, κυρίως, γιατί μας είναι τόσο δύσκολο συνήθως να μάθουμε από την αποτυχία μας, ώστε να μπορούμε να είμαστε βελτιωμένοι και αποδοτικότεροι στο μέλλον;

ΑΠΟΤΥΧΙΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ
ΠΟΛΛΕΣ…
Υπάρχουν όντως πολλών ειδών αποτυχίες: η απλή, καθημερινή αποτυχία σε μια συνταγή φαγητού, μια αποτυχημένη αγορά, μια αποτυχία σε μια σχέση, στην δουλειά μας, σε μια επιλογή που πιστέψαμε πολύ… Ανάλογες και οι διαβαθμίσεις της απογοήτευσης και των ματαιώσεων φυσικά και στον ψυχισμό.
Μαθαίνουμε πιο εύκολα να βρούμε τι πήγε λάθος στη συνταγή, πώς να κάνουμε καλύτερο το φαγητό την επόμενη φορά. Αλλά είναι επώδυνο και δύσκολο να μάθουμε τι πήγε λάθος σε μια αποτυχημένη σχέση, για παράδειγμα.
Υπάρχει μια χώρα στην Ευρώπη, η Φιλανδία, που έχει θεσμοθετήσει την Παγκόσμια Μέρα Αποτυχίας, η οποία «γιορτάζεται» κάθε στις 13 Οκτωβρίου. Την είχατε ακουστά; Η αλήθεια είναι πως ως τώρα η παγκοσμιοποίησή της δεν είχε και τόση επιτυχία!!! Τυχαίο άραγε;
Όχι και τόσο. Στον δυτικό κόσμο και στην δυτική φιλοσοφία έχει παραγκωνιστεί σημαντικά η σοφία που μπορεί να έρθει μέσα από μια αποτυχία. Είμαστε παγιδευμένοι στην «υποχρέωσή μας» να επιτύχουμε, όσο πιο θεαματικά για την έξωθεν μαρτυρία, τόσο το καλύτερο, τόσο πιο λαμπερή είναι η επιτυχία μας. Μπερδεύοντας συχνά το «απέτυχα» με το «είμαι αποτυχημένος», που είναι άλλο πράγμα. Σαν να μην επιτρέπεται, να έχει εξοριστεί ο αντίποδάς της επιτυχίας, η αποτυχία, που είναι εξίσου κομμάτι μιας ανθρώπινης ζωής.
Μια επιτυχία δεν μπορεί να μας ωριμάσει σε βάθος, ούτε να μας κάνει σοφότερους, μάλιστα ούτε και καλύτερους ανθρώπους. Κάποιες φορές η επιτυχία στερείται ανθρωπισμού… Στην επιτυχία κυριαρχεί ή μέθη του βιώματος και του συναισθήματος. Στην αποτυχία η σκέψη, ο αναστοχασμός, η θέσπιση νέων στόχων και δυνατοτήτων. Με τις αποτυχίες μεγαλώνουμε, κάνουμε μια παύση να σκεφτούμε, ανακαλούμε που σκοντάψαμε, τι δεν ξέραμε, πότε πέσαμε, τι μας έκανε να σηκωθούμε. Μας προσφέρουν πολύτιμη γνώση για την ίδια την λειτουργικότητά μας.

ΟΙ «ΜΟΝΙΜΩΣ»
ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟΙ
Ας διακρίνουμε εδώ τις φυσιολογικά αναμενόμενες αποτυχίες που περιλαμβάνει η πορεία μιας ανθρώπινης ύπαρξης, από την ύπαρξη που υπάρχει για να αποτυγχάνει συνεχώς! Η νεύρωση της αποτυχίας είναι μια ψυχική κατάσταση στην οποία το υποκείμενο συμπεριφέρεται συστηματικά, δίχως να το αντιλαμβάνεται συνειδητά, με τρόπο ώστε οι επιθυμίες του να καταλήγουν σε αποτυχίες, κοινωνικές και προσωπικές. Ένας looser δηλαδή, που συσσωρεύει αποτυχίες σε πολλά πεδία, συσσωρεύει απογοήτευση και πίκρα, ενισχύοντας μια αίσθηση περιθωριοποίησης από τους άλλους, «που τα καταφέρνουν». Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, η ασυνείδητη επιθυμία αποτυχίας, εκδηλώνεται μέχρι και με «δυσανεξία» στην επιτυχία, σαμποτάροντας χωρίς να το αντιλαμβάνεται κανείς, τον εαυτό του, για να μείνει αποτυχημένος, ως είδος αυτοτιμωρίας. Για την ψυχανάλυση, αίτιο αυτής της στάσης είναι ένα βαθύ και ασυνείδητο αίσθημα ενοχής, που εκπορεύεται από το οικογενειακό περιβάλλον και τα βιώματα κυρίως της παιδικής ηλικίας. Εμπλέκεται εκεί ψυχική, αλλά και, κάποιες φορές, σωματική κακοποίηση, παραμέληση, βαθιά τραυματικά γεγονότα, που διαμορφώνουν μια οργάνωση αποτυχίας. Αν παρατηρήσει δηλαδή κανείς αυτούς τους ανθρώπους, είναι σαν να φτιάχνουν έτσι την ζωή τους, τα προγράμματά τους, την καθημερινότητά τους, ώστε να μην μπορούν να τα καταφέρουν να πετύχουν στόχους και να ικανοποιήσουν επιθυμίες, αλλά να συμβεί το ακριβώς αντίθετο: να τις καταπνίξουν, να τις καταπολεμήσουν, να τους πληγώσουν. Σε συνειδητό επίπεδο, ναι μεν μπορεί να αναγνωρίζεται ένα είδος προσωπικής ανημπόριας, αλλά κατά κανόνα φταίει κάποιος άλλος, κάποιος εξωτερικός απειλητικός παράγοντας κακοδαιμονίας.
Για να γίνει επιτυχημένα η επεξεργασία αυτής της διαταραχής, χρειάζεται η βοήθεια ειδικού, ψυχοθεραπευτή ή ψυχαναλυτή.
ΠΩΣ ΤΟ ΚΑΝΟΥΝ
ΟΙ ΦΙΝΛΑΝΔΟΙ;
Το κλειδί είναι στο «μαζί». Η έννοια της ομάδας, της ανταλλαγής είναι ανεπτυγμένη στην διαδικασία της Παγκόσμιας (κάποτε!) Ημέρα της Αποτυχίας. Διοργανώνουν λοιπόν διάφορες εκδηλώσεις, μέρος των οποίων είναι κυρίως αφηγήσεις από προσωπικές ιστορίες αποτυχίας, αναγνώσματα, ένα μοίρασμα με τον άλλο για το αυτονόητο: ότι η ζωή δεν είναι σπαρμένη με καρπούς επιτυχιών, ούτε μια ευθεία γραμμή που μας οδηγεί χωρίς στροφές και σκαμπανεβάσματα σε ό, τι επιθυμούμε να επιτύχουμε.
Φυσικά, δεν ξεκινούν όλοι οι άνθρωποι από το ίδιο σημείο και περιβάλλον, ούτε δίνεται σε όλους η ίδια διευκόλυνση σε αυτή την πορεία. Από την άλλη, έχουμε αρκετά παραδείγματα που μαρτυρούν πως μια πρόωρη και άκαιρη μεγάλη επιτυχία, όχι μόνο δεν βοηθά, αλλά συνθλίβει ορισμένους ανθρώπους, τους ξεστρατίζει και δεν τους αφήνει να απολαύσουν τον κύκλο της ζωής τους, πχ. σε ορισμένους αθλητές ή ανθρώπους του θεάματος. Δεν πρέπει να ξεχνά κανείς πως η ουσιαστική επιτυχία μακροπρόθεσμα είναι πάντα μια διαδοχή αποτυχημένων και επιτυχημένων σημείων και σταθμών της ζωής.

ΚΙ ΕΜΕΙΣ,
ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ;
• Όταν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε κάτι, από ένα νόστιμο πιάτο μέχρι ένα επαγγελματικό στόχο, θέτουμε σε κίνηση μια σειρά στρατηγικών. Για τις οποίες τίποτε και κανείς δεν μπορεί να μας εγγυηθεί 100% ότι θα επιτύχουν. Αν αυτό μπορούμε να το έχουμε ως γνώση μέσα μας, η πιθανότητα της αποτυχίας έχει πάντα το δικό της ποσοστό και το ξέρουμε. Έτσι, στην περίπτωση που προκύψει, δεν ακυρώνουμε τον εαυτό μας, αλλά επανεξετάζουμε τις στρατηγικές μας, τις λάθος κινήσεις και βήματα. Μια χρήσιμη τεχνική είναι να μπορούμε να σκεφτούμε την αποτυχία όταν όλα πάνε καλά. Συγκρίνοντας και ξαναπερνώντας την διαδικασία που μας έφερε ως εδώ από σκέψη: πχ. «τελικά καλά έκανα και δεν έβαλα όλη την ζάχαρη, θα γινόταν πολύ γλυκερό και δεν θα τους άρεσε».
• Συζητάμε και μοιραζόμαστε με το περιβάλλον μας, τους συνεργάτες μας. Μοιραζόμαστε ανησυχίες και προβληματισμούς, γιατί όταν κάτι αποτύχει χρειάζεται να το μιλήσουμε με τους δικούς μας ανθρώπους, να το θέσουμε εντός της ιστορίας μας. Σκεφτείτε τα παραμύθια που λέμε στα παιδιά: σχεδόν όλα έχουν ήρωα ή ήρωες που χρειάστηκε να πάθουν και να μάθουν μέσα από λάθη και ήττες ώστε να καταφέρουν να πετύχουν!
• Είναι χρήσιμο να αντιλαμβανόμαστε πότε πρέπει να «εγκαταλείψουμε το πλοίο»: η επιμονή είναι αρετή, μπορεί όμως να γίνει επικίνδυνη ως και καταστροφική αν δεν συνδυάζεται με διορατικότητα και κριτική ματιά. Κάποια πράγματα δεν πάνε, δεν βγαίνουν, αλλιώς τα είχαμε σχεδιάσει ή φανταστεί, αλλιώς προκύπτουν. Τα αφήνουμε να φύγουν. Αυτό μας προστατεύει από πιο επώδυνες πτώσεις! Και μας βοηθά να τελειώνουμε τα πράγματα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, να διατηρούνται σχέσεις και συνεργασίες, να μην επικρατεί μνησικακία και πικρία σε εργασιακούς ή κοινωνικούς χώρους.
• Χρειαζόμαστε απόσταση και χρόνο για να επανέλθουμε, ανάλογα με το μέγεθος μιας αποτυχίας. Χρειαζόμαστε απόσταση και χρόνο για να την καταναλώσουμε, να την χωνέψουμε, να μελετήσουμε τις στρατηγικές που δεν δούλεψαν. Ζητάμε βοήθεια από ειδικό ψυχικής υγείας όταν αντιλαμβανόμαστε πως ο φαύλος κύκλος του αισθήματος αποτυχίας και τέλματος στην ζωή μας, που μας πληγώνει και μας εγκλωβίζει δεν μπορεί να μεταβληθεί μόνο με τις δικές μας προσπάθειες, αλλά χρειάζεται κάτι πιο στοχευμένο. Όταν επιτρέψουμε στον εαυτό μας να περάσει αυτή την διαδικασία ανατροφοδότησης μπορούμε να μπούμε ξανά στον στίβο της διεκδίκησης στόχων και ονείρων, ανανεωμένοι, πιο σίγουροι και λίγο πιο σοφοί…!

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή