ΤΕΛΕΙΟΜΑΝΙΑ: το κυνήγι του ανέφικτου!

Τι σημαίνει να είναι κανείς «τέλειος»; Να τα ξέρει όλα, να τα προλαβαίνει όλα, να τα προβλέπει όλα… πόσα χωράει αυτό το «όλα» σε μια κανονική ζωή; Γιατί ξεχνάμε τόσο πεισματικά ότι δεν υπάρχει τελειότητα, παρά μόνο στιγμιαία ή μόνο στο φαντασιακό μας;

ΤΟ «ΒΑΣΑΝΟ» ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΤΕΛΕΙΟΣ!
Η τελειομανία είναι ένα ψυχικό και συμπεριφοριστικό χαρακτηριστικό που ταλαιπωρεί σημαντικό αριθμό ανθρώπων. Στις μοντέρνες κοινωνίες μας όμως μπορεί να πάρει αφόρητες διαστάσεις για τον ψυχισμό: η «θρησκεία» της αποδοτικότητας, της ανταγωνιστικότητας, το ξεπέρασμα των προσωπικών ορίων ήταν και παραμένουν πολύ μες την μόδα! Η ανάγκη να είναι κάποιος ο καλύτερος σε όλα είναι χαρακτηριστικό στοιχείο μιας σύγχρονης κουλτούρας, που ενδυναμώνεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, την διαφήμιση… Από το να διαλέξουμε το καλύτερο απορρυπαντικό για το πλυντήριο, το πιο γρήγορο δίκτυο κινητής, μέχρι να είμαστε οι καλύτεροι εργαζόμενοι, γονείς, σύντροφοι… Όχι ουσιαστικά, με βάση τις αναλογίες της σχέσης μας, ο ένας για τον άλλο, αλλά κυρίως για τα βλέμματα των άλλων, που συνήθως δεν μας αφορούν επί της ουσίας.
Η τελειομανία έγινε αντικείμενο μελέτης στο καναδέζικο πανεπιστήμιο του York σε πολλές έρευνες. Τα αποτελέσματα λίγο ως πολύ αναμενόμενα: η ανάγκη να είναι κανείς τέλειος σε ό, τι κάνει – που συχνά θα ακούσετε κάποιους να το παινεύουν – τελικά είναι αληθινός και ουσιαστικός κίνδυνος για την υγεία μας.
Όπως εξηγούν οι ερευνητές, όταν η τελειομανία γίνεται εμμονική ανάγκη, προκαλείται μόνιμο ή τακτικό οξύ στρες που εξαντλεί τον οργανισμό και βλάπτει τις σχέσεις μας. Η τελειομανία μπορεί να ευθύνεται για καρδιακές ασθένειες, για το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, αϋπνίες… Οι «ορκισμένοι» τελειομανείς έχουν αυξημένο κατά 51% τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου.
Επιπλέον, διαπιστώθηκε ότι οι τελειομανείς αρνούνται κατά κανόνα να ζητήσουν βοήθεια, επειδή δεν θέλουν οι άλλοι να νομίζουν ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν μόνοι τους. Όπως όμως έδειξαν και δείχνουν οι έρευνες – αλλά και όπως το νοιώθει και το βιώνει ο καθένας μας – το υποστηρικτικό περιβάλλον και η αλληλοβοήθεια είναι από τους σημαντικούς παράγοντες βελτίωσης της υγείας και επιμήκυνσης του προσδόκιμου της ζωής!
ΠΑΙΔΙΚΗ ΑΝΑΓΚΗ
ΜΕ ΠΡΟΒΟΛΕΣ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Η επιθυμία να βελτιωνόμαστε είναι έμφυτη στην ανθρώπινη φύση και εξαιρετικά χρήσιμη. Από πού όμως πηγάζει αυτή η τόσο έντονη, καταδυναστευτική ανάγκη σε κάποιους ανθρώπους; Γιατί πρέπει να είναι τέλειοι για να νοιώθουν ότι είναι αποδεκτοί; Γιατί δεν νοιώθουν ποτέ ευχαριστημένοι αλλιώς; Και, νοιώθουν άραγε ποτέ ευχαριστημένοι, ικανοποιημένοι;
Ως συνήθως, οι ρίζες του προβλήματος ανιχνεύονται στην πρώτη φάση ζωής του παιδιού, τότε που νοιώθει την απόλυτη ανάγκη να γίνει αποδεκτό όπως είναι, να κατανοήσει την πολυπλοκότητα του κόσμου μέσα από το βλέμμα και τις φροντίδες – σωματικές και ψυχικές- της μητέρας και, ευρύτερα του στενού του περιβάλλοντος. Θέλουμε να είμαστε «τέλειοι» για να μας πει «μπράβο» η μαμά κι ο μπαμπάς, κι ίσως ένα κομμάτι μας πάντα θα το επιθυμεί σιωπηλά, όσο μεγάλοι και ώριμοι κι αν είμαστε.
Στον τελειομανή αυτή η πρώτη δομική αποδοχή του εαυτού και των ικανοτήτων είναι ελλιπής. Στην πορεία, προφανώς γίνεται δυσχερής, ως και αδύνατη, η σύνθεση, η σύνδεση του καλού με το κακό κομμάτι του Εγώ, οι μετασχηματισμοί είναι ισχνοί. Δεν αγγίζεται δηλαδή το τραύμα, ούτε τα μελανά σημεία, ώστε να τύχουν επεξεργασίας και να τακτοποιηθούν. Αρνητικά συναισθήματα απωθούνται, δεν τα αποδεχόμαστε ως φυσιολογικό μέρος της ζωής, προτάσσεται μια τέλεια επιθυμητή εικόνα εαυτού και των ικανοτήτων του, ώστε να αντισταθμιστεί το τραυματικό, το έλλειμμα που πληγώνει και δεν έχει μεταβολιστεί σωστά. Έτσι, πχ. η απολύτως φυσιολογική νευρικότητα πριν από μια συνέντευξη εργασίας, το δημιουργικό άγχος πριν από μια παρουσίαση, κλπ, βιώνονται ως ανεπίτρεπτα και καταστροφικά. Δεν πρέπει να τα νοιώθουμε!
«Τι στην ευχή, αν είμαι τέλειος, ε, τότε πια θα με παραδεχτούν, δεν θα ‘χουν να πουν κουβέντα!», θα έλεγε το μαύρο κουτί μας, αν μπορούσε να μιλήσει…

ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ…
Δυστυχώς ούτε αυτό φτάνει! Γιατί στην τελειομανία, μοιάζει να μην γίνεται γόνιμη και προωθητική κατανάλωση, επεξεργασία, τακτοποίηση και κατανομή των επιτυχιών ή των θετικών στιγμών, που μπορούν μετά να μας πάνε πιο κάτω, να μας βοηθήσουν. Ο τελειομανής δεν παίρνει ουσιαστικά κανένα όφελος από τις επιτυχίες του, όταν έχει. Μόλις επιτευχθεί ένας στόχος, αμέσως άλλος πιο δύσκολος επιβάλλεται. Αποτέλεσμα: ένα μόνιμο αίσθημα ανικανοποίητου, έντονου άγχους και ματαίωσης. Και ο τρόμος της αποτυχίας να απειλεί μονίμως το καθετί που κάνει, χωρίς να μπορεί να τον κατευνάσει ή να τον ξεφορτωθεί.
Σε επίπεδο σχέσεων, ο τελειομανής συνεργάτης και η ανάγκη του να τα ελέγχει όλα, συχνά κάνουν δύστροπες τις συναναστροφές με τους ανθρώπους γύρω του. Μπορεί με το παραμικρό να τους αμφισβητήσει έντονα, δεν μπορεί να εγκαταστήσει άνετα σχέσεις εμπιστοσύνης αλλά και ειλικρινούς σεβασμού, ούτε μπορεί να δεχτεί με ανοιχτό μυαλό νέες προτάσεις, που δεν εναρμονίζονται απόλυτα με το «όραμά» του.
Υπάρχει και το αρνητικό πρόσημο μιας σαδομαζοχιστικής τελειομανίας, που ακινητοποιεί το υποκείμενο: αφού δεν μπορεί να είναι τέλειος, όπως το έχει στο μυαλό του, συχνά προτιμά μια παραλυτική απόσυρση, που συνοδεύεται από μια μόνιμη σχεδόν σύγκριση με τους άλλους και αυτομαστίγωμα: οι άλλοι μοιάζει πάντα να τα καταφέρνουν καλύτερα σε ό, τι κάνουν, να είναι καλύτεροι σε όλα, πετυχημένοι….

ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΑΤΕΛΗΣ,
ΓΕΜΑΤΟΣ ΧΡΩΜΑΤΑ!
Η επιθυμία να αγγίζει κανείς συνεχώς την τελειότητα είναι βασανιστική επειδή ακριβώς η τελειότητα δεν υπάρχει. Πρόκειται για έναν παιδικό δονκιχωτισμό, που δεν εξυπηρετεί την εύρυθμη πορεία της ζωής μας μεγαλώνοντας.
Μια ψυχική εργασία, για να μπορέσει κανείς να μάθει να συμπεριφέρεται και να νοιώθει «μη τέλειος» για να ευχαριστιέται με την ζωή του, είναι απαραίτητη. Ιδίως στις περιπτώσεις που η ζωή του γίνεται μια διαρκής δύσκολη πρόκληση και το υποκείμενο παραμένει δυστυχισμένο, μονίμως ανικανοποίητο.
Θα βοηθήσει πρώτα απ’ όλα να έρθει σε επαφή με τα αρνητικά συναισθήματα που δεν τολμά να αγγίξει (αφού είναι τέλειος κάποιος δεν υπάρχει λόγος, σωστά;). Επίσης, να αποδέχεται τις αποτυχίες μας, να μπορεί να μάθει από αυτές, αντί να τις βλέπει ως το τέλος του κόσμου, να μετατρέπονται σε αφορμές διαρκούς βελτίωσης.
Να θέτει λιγότερο φιλόδοξους και μεγαλεπήβολους στόχους, αλλά και λιγότερους αριθμητικά κάθε φορά, ώστε να τα βγάζει πέρα.
Να μπορεί να επιβραβεύει κανείς τον εαυτό του για τις μικρές του επιτυχίες, σηκώνοντας τον πήχη σταδιακά, αντί να πέφτει εμμονικά στην λακκούβα της αποδοτικότητας χωρίς όρια, μιας ανέφικτης κατάστασης που πληγώνει.
Καλό είναι όλοι μας να αναγνωρίζουμε και να θυμόμαστε πως η ζωή δεν είναι τέλεια. Και μάλλον γι’ αυτό να είναι τόσο επιθυμητή, τόσο ωραία!