Σειρά εκλαϊκευτικών άρθρων για την Πολιτική Οικονοµία -Το αντικείµενο της Πολιτικής Οικονοµίας

 Η προλεταριακή πολιτική οικονοµία δεν πραγµατεύεται πράγµατα αλλά σχέσεις µεταξύ των ανθρώπων και σε τελευταία ανάλυση – τις σχέσεις µεταξύ των κοινωνικών τάξεων και στρωµάτων.

Οι σχέσεις µεταξύ των ανθρώπων είναι πάντα στενά δεµένες µε πράγµατα και εµφανίζονται σαν πράγµατα. «Η πολιτική οικονοµία δεν ασχολείται καθόλου µε την “παρα- γωγή”, αλλά µε τις κοινωνικές σχέσεις των ανθρώπων στην παραγωγή, µε το κοινωνικό καθεστώς της παραγωγής».

Η πολιτική οικονοµία ερευνά το πώς συντελείται η εξέλιξη από τις κατώτερες βαθµίδες ανάπτυξης της κοινωνικής παραγωγής προς τις ανώτερες βαθµίδες της, πώς εµφανίζονται, αναπτύσσονται και εξαφανίζονται τα κοινωνικά συστήµατα, τα οποία στηρίζονται στην εκµετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο: Αποκαλύπτει, δείχνει και αποδείχνει πως όλη η πορεία της ιστορικής εξέλιξης δηµιουργεί τις προϋποθέσεις για τη νίκη του σοσιαλιστικού τρόπου παραγωγής, καθώς επίσης και τους οικονοµικούς νόµους που διέπουν τις διάφορες φάσεις της αναπαραγωγικής διαδικασίας.

Η πολιτική οικονοµία είναι επιστήµη που µελετάει τις οικονοµικές σχέσεις, τις σχέσεις παραγωγής και τους νόµους που διέπουν την παραγωγή, διανοµή, ανταλλαγή και την κατανάλωση των υλικών αγαθών στις διάφορες βαθµίδες ανάπτυξης της ανθρώπινης κοινωνίας, καθώς επίσης και τους τρόπους της χρησιµοποίησης αυτών των νόµων στην πρακτική δραστηριότητα των ανθρώπων.

«Πολιτική οικονοµία στην ευρύτερή της έννοια, είναι η επιστήµη των νόµων που διέπουν την παραγωγή και την ανταλλαγή των υλικών µέσων ύπαρξης, µέσα στην ανθρώπινη κοινωνία». Η αστική πολιτική οικονοµία δίνει διάφορους ορισµούς του αντικειµένου της πολιτικής οικονοµίας, που ουσιαστικά συγκαλύπτουν το κύριο τις σχέ- σεις παραγωγής, τις ταξικές σχέσεις.

Η «ιστορική Σχολή» π.χ. έκανε απόπειρες να αλλάξει και το ίδιο το αντικείµενο της πολιτικής οικονοµίας. Ο Ρόσερ θεωρούσε την πολιτική οικονοµία σαν επιστήµη που απασχολείται µε την «ΕΘΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ», που περιγράφει διάφορες ιστορικές µορφές εθνικής οικονοµίας και που συµπεριλαµβάνει στο αντικείµενό της τους διάφορους κλάδους της οικονοµίας.

Σήµερα, υπάρχει η τάση άρνησης του όρου «πολιτική οικονοµία» και προσπάθεια να αντικατασταθεί µε την άµορφη ονοµασία «οικονοµική». Ο Αµερικανός καθηγητής Π. Σάµουελσον απαριθµεί τέσσερις από τους πιο διαδοµένους ορισµούς του αντικειµένου της πολιτικής οικονοµίας και φτάνει στο συµπέρασµα ότι «κανένας από τους ορισµούς του αντικειµέ- νου της οικονοµικής θεωρίας δεν µπορεί να είναι ακριβής, αλλά στην ουσία δεν είναι καν αναγκαίος».

Παραθέτουµε µερικούς από αυτούς:

1. Η οικονοµική θεωρία είναι η επιστήµη σχετικά µε τις µορφές δραστη- ριότητας που συνδέονται µε την ανταλλαγή και τις χρηµατικές συναλλαγές ανάµεσα στους ανθρώπους…

 2. Οικονοµική θεωρία είναι η επιστήµη σχετικά µε την καθηµερινή επιχειρη- σιακή δραστηριότητα των ανθρώπων, σχετικά µε την από µέρους τους εξοι- κονόµηση των µέσων για την ύπαρξή τους και την αξιοποίηση των µέσων.

3. Οικονοµική θεωρία είναι η επιστήµη σχετικά µε το πώς η ανθρωπότητα εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της παραγωγής.

4. Οικονοµική θεωρία είναι η επιστήµη σχετικά µε τον πλούτο. Ο ίδιος ορίζει το αντικείµενο της πολιτικής οικονοµίας ως: «Οικονοµική θεωρία είναι η επιστήµη για τους σπανίζοντες πόρους που διαλέγουν οι άνθρωποι και η κοινωνία µε την πάροδο του χρόνου, µε τη βοήθεια του χρήµατος ή και χωρίς τη µεσολάβηση του χρήµατος, για την παραγωγή διαφόρων εµπορευµάτων και την κατανοµή των εµπορευµάτων αυτών, µε σκοπό την κατανάλωση στο παρόν και στο µέλλον από τους ανθρώπους ή από οµάδες της κοινωνίας».

 Η άποψη των Ελλήνων Οικονοµολόγων είναι: «Το αντικείµενο της πολιτικής οικονοµίας είναι η επιστηµονική µελέτη της ιστορικής εξέλιξης και λειτουργίας των θεσµών και µηχανισµών που αποτελούν την οργάνωση της οικονοµικής ζωής µιας κοινωνίας».

Η πολιτική οικονοµία µελετάει τις σχέσεις παραγωγής στην αλληλοεπίδρασή τους µε τις παραγωγικές δυνάµεις. Οι παραγωγικές δυνάµεις και οι σχέσεις παραγωγής στη διαλεκτική ενότητά τους απαρτίζουν τον τρόπο παραγωγής.

Οι παραγωγικές δυνά- µεις είναι το πιο κινητό και το πιο επαναστατικό στοιχείο της παραγωγής. Η ανάπτυξη της παραγωγής αρχίζει από τις αλλαγές στις παραγωγικές δυνάµεις – πριν απ’ όλα από την αλλαγή και την ανάπτυξη των εργαλείων παραγωγής και έπειτα συντελούνται οι αντίστοιχες αλλαγές και στον τοµέα των σχέσεων παραγωγής.

Οι σχέσεις παραγωγής των ανθρώπων που αναπτύσσονται σε εξάρτηση από την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάµεων, επιδρούν µε τη σειρά τους κι οι ίδιες µε ενεργό τρόπο στις παραγωγικές δυνάµεις. Οι παραγωγικές δυνάµεις της κοινωνίας µπορούν να αναπτύσσονται ανεµπόδιστα µόνο στην περίπτωση που οι σχέσεις παραγωγής ανταποκρίνονται στην κατάσταση των παραγωγικών δυνάµεων.

Σε µια ορισµένη βαθµίδα της ανάπτυξής τους, οι παραγωγικές δυνάµεις ξεπερνούν τα πλαίσια των δοσµένων σχέσεων παραγωγής και έρχονται σε αναντιστοιχία µε αυτές. Το αποτέλεσµα είναι οι παλιές σχέσεις παραγωγής να αντικαθίστανται αργά ή γρήγορα από νέες σχέσεις παραγωγής, που ανταποκρίνονται στο φτασµένο επίπεδο ανάπτυξης και στο χαρακτήρα των παραγωγικών δυνάµεων της κοινωνίας.

 Οι υλικές προϋποθέσεις για την αντικατάσταση των παλιών σχέσεων παραγωγής από νέες γεννιούνται και αναπτύσσονται µέσα στα σπλάχνα του παλιού σχηµατισµού. Σε µια κοινωνία, που στηρίζεται στην ατοµική ιδιοκτησία και στην εκµετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, οι συγκρούσεις ανάµεσα στις παραγωγικές δυνάµεις και στις σχέσεις παραγωγής εκδηλώνονται µε την ταξική πάλη. Η αντικατάσταση του παλιού τρόπου παραγωγής από το νέο τρόπο παραγωγής πραγµατοποιείται µε κοινωνική επανάσταση.

Η πολιτική οικονοµία είναι ιστορική επιστήµη. Ασχολείται µε την υλική παραγωγή στην ιστορικά καθορισµένη κοινωνική της µορφή, µε τους οικονοµικούς νόµους που προσιδιάζουν στους αντίστοιχους τρόπους παραγωγής.

– Επόµενο: Η εµφάνιση και ανάπτυξη της εµπορευµατικής παραγωγής.

Υ.Γ1 Υπάρχουν πολλοί που δεν ξέρουν ότι είναι φασίστες αλλά θα το ανακαλύψουν όταν έρθει η ώρα. Ernest Hemingway, «Για ποιον χτυπά η καµπάνα»
Γι’ αυτό, µη στείλεις αγγελιοφόρο για να µάθεις για ποιον χτυπά η καµπάνα. Για σένα χτυπά. – John Donne, Στοχασµός 17 Στην «Εργασιακή χάρτα της φασιστικής Ιταλίας» του 1924, ο Μουσολίνι προτάσσει ως θεµέλιο του λεγόµενου «κορπορατιστικού» κράτους την αναγκαιότητα «συµφιλίωσης» ανάµεσα στο κεφάλαιο και την εργασία: «η αλληλεγγύη των διαφόρων παραγόντων της παραγωγής βρίσκει την απτή της έκφραση στην συµφιλίωση ανάµεσα στα αντίθετα συµφέροντα των εργοδοτών και των εργατών, και στην υποταγή τους στο ανώτερο συµφέρον της παραγωγής.»

Προσθέτει πως οι όποιες ζηµιές στην οικονοµία εξαιτίας της κρίσης πρέπει να καλυφθούν ισοµερώς και από τους δύο παράγοντες: «Οι οικονοµικές απώλειες που οφείλονται στις κρίσεις και τις διακυµάνσεις στις τιµές συναλλάγµατος πρέπει να µα µοιράζονται ίσα ανάµεσα στα δύο στοι- χεία (το κεφάλαιο και την εργασία).»