«Η τέχνη δεν είναι κλουβί αλλά ένα ζευγάρι φτερά» – Μαριανίνα Βεντούρη, Ποιήτρια

Με καταγωγή από τις Κυκλάδες, η Μαριανίνα Βεντούρη γεννήθηκε και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία κι εργάζεται ως καθηγήτρια. Επί σειρά ετών παρακολούθησε μαθήματα και σεμινάρια δημιουργικής γραφής. Έργα της έχουν δημοσιευτεί σε ποιητικές και πεζογραφικές συλλογές, έντυπα ή ηλεκτρονικά περιοδικά κι εφημερίδες. Η πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο «Κατάδεσμος» κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΕΥΜΑΡΟΣ τον Ιούλιο του 2022. Έχει επίσης δημοσιεύσει δύο βιβλία με σημειώσεις και ασκήσεις δημιουργικής γραφής στην ιστοσελίδα Ανοικτή Βιβλιοθήκη. Από τον Οκτώβριο του 2022 εισηγείται το Ποιητικό Εργαστήρι του συλλόγου Θρυαλλίδα.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΜΑΙΡΗ ΓΚΙΩΝΗ – ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ

«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιό περιβάλλον μεγαλώσατε; Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
ΜΑΡΙΑΝΙΝΑ ΒΕΝΤΟΥΡΗ: Μεγάλωσα σε ασφαλές και ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον και η παιδική μου ηλικία ήταν χαρούμενη κι ανέμελη.
Αν και γεννήθηκα στην Καλλιθέα, η νησιωτική μου καταγωγή με χαρακτηρίζει και πολλά ποιήματα αποπνέουν «κυκλαδοσύνη». Η θάλασσα είναι η αδυναμία και η θεραπεία μου και φροντίζω να είμαι όσο το δυνατόν πιο κοντά της. Τα παιδικά μου καλοκαίρια στις αμμουδιές είναι οι πιο πολύτιμες και τρυφερές αναμνήσεις μου.
Στο σχολείο, πάντα αγαπούσα το διάβασμα και το γράψιμο και τα μαθήματά μου ήταν η απόλυτη προτεραιότητα της ζωής μου. Το παιχνίδι ερχόταν δεύτερο. Αγαπούσα πολύ τους δασκάλους και τις δασκάλες μου κι είχα αποφασίσει από μικρή ποιο λειτούργημα θα ακολουθούσα.

«Π»: Τί σας ώθησε στη συγγραφή;
Μ.Β.: Η κλίση μου φάνηκε από πολύ νωρίς. Οι εκθέσεις μου ήταν οι καλύτερες στην τάξη κι η αγάπη μου για την λογοτεχνία έντονη και βαθιά. Με θυμάμαι πάντα αγκαλιά με τα βιβλία και τα τετράδιά μου. Ήταν η φυσική εξέλιξη των πραγμάτων να οδηγηθώ στην συγγραφή. Ορισμένες φορές, μου είναι πιο εύκολο να γράψω κάτι, παρά να το πω.
Στην έκδοση, βέβαια, έφτασα σχετικά πρόσφατα. Ήταν κάτι που το σκεφτόμουν χρόνια και δίσταζα να το κάνω. Το αποτέλεσμα, όμως, νομίζω πως με δικαίωσε.

«Π»: Τί είναι για εσάς η ποίηση;
Μ.Β.: Η ποίηση είναι ένα ταξίδι προς τα ενδότερα του εαυτού με όχημα την γλώσσα. Είναι κορυφαία εμπειρία για κάθε άνθρωπο. Με κάνει πολύ ευτυχισμένη και δεν θα την άλλαζα με τίποτα.

«Π»: Ποιές ώρες της ημέρας συνήθως γράφετε;
Μ.Β.: Όλες τις ώρες. Όπου κι αν βρίσκομαι, ό,τι κι αν κάνω. Καμιά ιδέα δεν πρέπει να χάνεται. Έχω μάθει να τις καταγράφω αμέσως και να τις επεξεργάζομαι αργότερα. Μερικές φορές, δημιουργώ κολάζ από μικρά ποιήματα ή μετατρέπω πεζά σε ποιήματα ή και το ανάστροφο.

«Π»: Ποιοί είναι οι αγαπημένοι σας λογοτέχνες;
Μ.Β.: Αγαπώ και σέβομαι όλους τους λογοτέχνες. Ο καθείς κι η καθεμία έπαιξε τον ρόλο που του/της αναλογούσε στον συγκεκριμένο χώρο και χρόνο που έζησε.
Η καθημερινή μελέτη των ποιητών και των ποιητριών είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μου και μου δίνει μεγάλη ικανοποίηση. Ταυτόχρονα μελετώ και το συγκείμενο του λογοτεχνικού έργου τους διότι το θεωρώ απαραίτητο για την πληρέστερη κατανόηση τους.
Από τους Έλληνες, ξεχωρίζω τον εθνικό μας ποιητή και τους νομπελίστες μας κι από τους αγγλόφωνους την Emily Dickinson, την οποία άλλωστε έχω μεταφράσει εκτενώς. Κάποια στιγμή, ίσως δημοσιεύσω κάποιες μεταφράσεις μου.

«Π»: Μιλήστε μας για την πρώτη ποιητική σας συλλογή με τίτλο «Κατάδεσμος», εκδόσεις Εύμαρος 2022. Τί πραγματεύεται;
Μ.Β.: Εκδόθηκε τον Ιούλιο του 2022 από τις εκδόσεις Εύμαρος και είναι διαθέσιμο σε όλα τα κεντρικά βιβλιοπωλεία και σε πολλά ηλεκτρονικά καταστήματα.
Το μέτρο, το ύφος και το μέγεθος των ποιημάτων που περιλαμβάνει ποικίλει αλλά η κατάθεση ψυχής είναι ειλικρινής και γενναία.
Ο τίτλος του βιβλίου, «Καταδεσμός», παραπέμπει στην πανάρχαια πρακτική κατά την οποία ο απογοητευμένος από την ζωή άνθρωπος έγραφε ένα μαγικό ξόρκι, απευθύνοντάς το σε δυνάμεις ανώτερες από τον εαυτό του, ελπίζοντας στην βοήθειά τους αλλά και στις υπερφυσικές δυνάμεις του λόγου του.
Η ποίηση ήταν κι εξακολουθεί να είναι μια μαγική όσο και μαγευτική ενέργεια.
Παραθέτω το ομώνυμο ποίημα:
«Μνηστήρος Καταδεσμός
Δέσποινα Εκάτη Ουράνια,
Εκάτη του Κάτω Κόσμου,
Εκάτη των Τρίστρατων*
Στο έλεός μου να συρθεί
για το φιλί και την αγάπη
που ‘ναι ωραίος ως Δαίμων
πείσμων ως Θεός.
Σ’ ερωτολίμνη και βαθιά
να πλέουμε ως τα στερνά
κακό να μην μας εύρει.
Κι όποιος ανάμεσά μας μπει
άντρας, γυναίκα ή παιδί
να κακοθανατίσει.
Μάρτυς μου ο ψυχοπομπός
Ερμής κι η Θεία Εκάτη
άλλη γραφή να μην πιαστεί
πάρεξ ετούτη.
Τους φίλους Δαίμονες καλώ
ευθύς η ευχή να πληρωθεί
κι ο υμέναιος ν’ αρχίσει.»
*Απόσπασμα από κατάδεσμο του 1ου αι. μ.Χ

«Π»: Τα δύο βιβλία σας για τη δημιουργική γραφή, στην ιστοσελίδα Ανοικτή Βιβλιοθήκη, πώς βλέπετε να κινούνται; Υπάρχει ενδιαφέρον;
Μ.Β.: Υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον για την Δημιουργική Γραφή, τόσο για τα μαθήματα όσο και για τα βιβλία. Η Δημιουργική Γραφή προσφέρει μια ευκαιρία έκφρασης και αποφόρτισης από την ένταση της καθημερινότητας. Πιστεύω πως όλοι οι άνθρωποι πρέπει να έχουν αυτή την ευκαιρία που μπορεί να αλλάξει την ζωή τους όπως άλλαξε και την δική μου και τόσων άλλων.
Γι’ αυτό, άλλωστε, προσφέρω τα βιβλία αλλά και το Ποιητικό Εργαστήρι μου εντελώς δωρεάν.

«Π»: Ποιητικό Εργαστήρι και λογοτεχνικό περιοδικό του Συλλόγου «Θρυαλίδα». Τί περιλαμβάνουν και σε ποιούς απευθύνονται;
Μ.Β.: Για λόγους προσφοράς και μοιράσματος, έχω δημιουργήσει δύο σελίδες. Το «Λογοτεχνικό Περιοδικό Θρυαλλίδας» το οποίο φιλοξενεί, εντελώς δωρεάν, ποιήματα, κείμενα και εικαστικά από οποιονδήποτε θελήσει να μου τα στείλει, και το «Ποιητικό Εργαστήρι Θρυαλλίδας», το οποίο φιλοξενεί δημιουργίες των συμμετεχόντων/συμμετεχουσών στο εργαστήρι το οποίο εισηγούμαι από τον Οκτώβρη του 2022. Ο πρώτος κύκλος ολοκληρώθηκε και τα μαθήματα θα συνεχιστούν μετά το καλοκαίρι.
Μετά τα δύο πρώτα ψηφιακά μου βιβλία: Ποιητικό Εργαστήρι Μαριανίνας Βεντούρη α’ τρίμηνο και Ποιητικό Εργαστήρι Μαριανίνας Βεντούρη β’ τρίμηνο, θα ακολουθήσουν κι άλλες σχετικές εκδόσεις που επίσης θα φιλοξενηθούν στην Ανοικτή Βιβλιοθήκη του φίλου συγγραφέα Γιάννη Φαρσάρη.

«Π»: Ποιά η άποψή σας για την ομοιοκαταληξία και τον ελεύθερο στίχο;
Μ.Β.: Έχω πειραματιστεί με όλες τις ποιητικές φόρμες με το ίδιο ενδιαφέρον και τον ίδιο σεβασμό. Η μελέτη της ιστορίας της ποίησης, που αυτό συνεπάγεται, είναι απολαυστική όσο και αποκαλυπτική. Ο καθείς/ καθεμία διαλέγει αυτό που του/της ταιριάζει και το ταξίδι δεν τελειώνει ποτέ.
Να σημειωθεί εδώ ότι έχω ασχοληθεί και με την πεζογραφία. Έχω γράψει διηγήματα, μικρομυθοπλασία (ιστορίες από 30 έως 150 λέξεις), παραμύθια και μονολόγους.
Κάποια από αυτά έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς σε λογοτεχνικά περιοδικά/ ημερολόγια, έντυπα ή ηλεκτρονικά.
Αν και η μεγάλη μου αγάπη είναι η ποίηση, θεωρώ την λογοτεχνία μια ενιαία περιοχή και πιστεύω ότι οι πειραματισμοί είναι όχι μόνο θεμιτοί αλλά και ωφέλιμοι.

«Π»: Λαμβάνετε στήριξη από το οικογενειακό σας περιβάλλον; Τί σας λένε για τα ποιήματά σας;
Μ.Β.: Και το οικογενειακό και το φιλικό μου περιβάλλον με στηρίζει και με αγαπά. Όλοι ήξεραν ότι γράφω και περίμεναν ανυπόμονα την πρώτη μου έκδοση. Είναι πολύ περήφανοι για μένα κι εγώ πολύ περήφανη που υπάρχουν στην ζωή μου!

«Π»: Στέλνετε μηνύματα στους αναγνώστες;
Μ.Β.: Οι αναγνώστες στέλνουν μηνύματα σε μένα, πολύ ζεστά κι ανθρώπινα, πολύ συγκινητικά. Επίσης, μου στέλνουν κριτικές, προτάσεις συνεργασίας, σχόλια καθώς και δικά τους ποιήματα ή έργα τέχνης.
Ένας πολύ ενδιαφέρων διάλογος έχει ξεκινήσει και συνεχίζεται. Επικοινώνησα με πολλούς καινούργιους ανθρώπους κι ήρθα πιο κοντά με τους ήδη γνώριμους. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί η ποίηση είναι μια πολύ μοναχική διαδικασία κατά την δημιουργία της.

«Π»: Ποιά ανάγκη καλύπτει η ποίηση;
Μ.Β.: Την ανάγκη έκφρασης και αναζήτησης του βαθύτερου εαυτού. Ίσως και την ανάγκη της αυτοπραγμάτωσης που είναι η κορυφαία στην πυραμίδα των ανθρωπίνων αναγκών. Την ανάγκη, δηλαδή, να φτάσω στο ζενίθ των δυνατοτήτων μου, να αναμετρηθώ με τον ίδιο μου τον εαυτό και να διευρύνω τα όριά του.
Εκτός από την λογοτεχνία, βέβαια, έχω ασχοληθεί, κατά καιρούς, και με τις άλλες μορφές τέχνης: τον χορό (κλασικό, παραδοσιακό και μοντέρνο), την μουσική (φλάουτο), τα εικαστικά και το θέατρο.
Ο διάλογος μεταξύ των τεχνών είναι κάτι συναρπαστικό για μένα και ποτέ δεν παύω να αναζητώ καινούργια ερεθίσματα.

«Π»: Ως εκπαιδευτικός της αγγλικής γλώσσας, γράφετε ποίηση και στα αγγλικά;
Μ.Β.: Στα αγγλικά έγραφα όσο σπούδαζα στο Πανεπιστήμιο, με καθηγήτρια την Dr. Marita le Vaul-Grimwood, αλλά τα περισσότερα από αυτά τα ποιήματα έχουν πλέον χαθεί. Η αγάπη και η φροντίδα μου είναι για την ελληνική γλώσσα και την ελληνική ποίηση. Η μετάφραση από την Αγγλική, βέβαια, πάντα με ενδιαφέρει.

«Π»: Βοηθά το ίντερνετ το έργο σας;
Μ.Β.: Το ίντερνετ με εξυπηρετεί παρά πολύ. Όλες οι πληροφορίες είναι διαθέσιμες ανά πάσα στιγμή. Το μοίρασμα πιο άμεσο από ποτέ. Η ενημέρωση πολύπλευρη και αδέσμευτη και η ελευθερία επιλογής δεδομένη.
Οι σελίδες και το διαδικτυακό μου εργαστήρι δεν θα ήταν εφικτά χωρίς Ίντερνετ, ούτε η προώθηση των βιβλίων τόσο εύκολη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν και τα moocs (σύντομοι, ελεύθερα διαθέσιμοι κύκλοι σπουδών) επί παντός επιστητού που προσφέρονται από Ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια. Έχω παρακολουθήσει αρκετά και ασφαλώς θα συνεχίσω.

«Π»: Έρωτας και αγάπη, τί ρόλο παίζουν στη ζωή και την ποίηση;
Μ.Β.: Οι δύο βασικοί άξονες της ποίησης είναι ο έρωτας και ο θάνατος. Αυτοί είναι και οι βασικοί άξονες της ζωής, κάθε ζωής, και της δικής μου. Τα πρώτα μου ποιήματα, όπως είναι φυσικό, ήταν κυρίως ερωτικά. Από τότε που έχασα τον πατέρα μου, όμως, άρχισα να προβληματίζομαι και για το επέκεινα, χωρίς να έχω εξαντλήσει κανένα από τα δύο θέματα. Τα τελευταία χρόνια τα ποιήματά μου έχουν αποκτήσει μια έντονη κοινωνικοπολιτική χροιά.

«Π»: Χθες, σήμερα, αύριο. Ποιά η σχέση σας με το χρόνο στην ποίηση;
Μ.Β.: Η ποίηση στη ζωή μου ήρθε για να μείνει. Δεν μπορώ να φανταστώ τον χρόνο να περνά χωρίς δημιουργία. Όσο κι αν αλλάξω εγώ, οι άνθρωποι γύρω μου, ο κόσμος ολόκληρος, η ποίηση θα είναι η μοναδική μου σταθερά.
Βέβαια, και η ποίηση αλλάζει μέσα στον χρόνο, εξελίσσεται όπως κάθε ζωντανή ύπαρξη αλλά δεν φθείρεται και δεν εκπίπτει. Είναι μια αξία αδιαμφισβήτητη.

«Π»: Επηρεάζει το κοινωνικό γίγνεσθαι τη γραφή σας;
Μ.Β.: Το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι με απασχολεί πάρα πολύ, ιδίως τα τελευταία χρόνια, κι αυτό έχει αποτυπωθεί στην γραφή μου. Η τρομοκρατία, η αστυνομοκρατία, ο εγκλεισμός, οι εκβιασμοί και η υποχρεωτικότητα, όλη αυτή η δυστοπία που ζήσαμε κι εξακολουθούμε να ζούμε, δεν θα μπορούσε να με αφήσει αδιάφορη. Κανείς μας δεν μπορεί να μένει αδιάφορος διότι η σιωπή σημαίνει συναίνεση.
Όλοι οι καλλιτέχνες θα έπρεπε να ενώσουμε και να υψώσουμε την φωνή μας αλλά και το έργο μας ενάντια στην βία και την επιβολή, ενάντια στην φτωχοποίηση και την εξαθλίωση.

«Π»: Ποιά τα συναισθήματά σας όταν γράφετε ή όταν διαβάζετε τα ποιήματά σας;
Μ.Β.: Όταν γράφω, η στιγμή είναι μαγική. Σαν να ανοίγουν τα ουράνια και να γίνομαι δέκτης μιας παγκόσμιας ή Θεϊκής ενέργειας. Αφήνομαι ολόψυχα στην διαδικασία και είμαι ευγνώμων που ευλογήθηκα να μπορώ να την απολαμβάνω ξανά και ξανά. Η έμπνευση μπορεί να έρθει από οτιδήποτε: μια σκέψη, μια ανάμνηση, ένα γεγονός ή ένα όνειρο…
Όταν διαβάζω τα ποιήματα κάποια στιγμή αργότερα, προσπαθώ να αποστασιοποιηθώ και να τα δω με αντικειμενικό, κριτικό μάτι. Αυτό είναι απαραίτητο για την επεξεργασία, διόρθωση και τελική (ή μη) επιλογή τους για δημοσίευση.
Δεν είναι πάντα εύκολο, ιδίως για τα πρόσφατα ποιήματα. Θεωρώ, πάντως, πως μετά από τόσα χρόνια εμπειρίας, έχω καταφέρει να είμαι κριτής του εαυτού μου. Άλλωστε, δεν στηρίχθηκαν ποτέ σε κανέναν άλλον παρά στον εαυτό μου.

«Π»: «Κι η μάνα του γκρεμού φώναζε στο παιδί της, πρόσεχε μην πέσεις κι εσύ μέσα σου!» στίχος σας. Εσωστρέφεια, εξωστρέφεια, συνείδηση, μας νοιάζει το μέσα μας σήμερα;
Μ.Β.: Η εσωστρέφεια και η εξωστρέφεια είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος για την ποίηση.
Η πρώτη είναι απαραίτητη για την διαδικασία της δημιουργίας και η δεύτερη για την επικοινωνία της με τον κόσμο.
Οι στίχοι μου, βέβαια, υπονοούν τον κίνδυνο να «κατακρημνιστεί» κανείς κατά την διάρκεια της εσωτερικής του αναζήτησης.

«Π»: Τί ετοιμάζετε;
Μ.Β.: Τα συρτάρια μου αλλά και το μυαλό μου είναι πάντα γεμάτα. Ακριβέστερα, είναι ξέχειλα με χειρόγραφα ή ηλεκτρονικά αρχεία, ιδέες για συνεργασίες με άλλους καλλιτέχνες, άμεσα σχέδια και μακρινά όνειρα.
Είμαι πάντα ανοιχτή σε προτάσεις και προκλήσεις. Η τέχνη δεν είναι κλουβί, είναι ένα ζευγάρι φτερά και η συνάντηση ομοτέχνων ή μη μόνο θετική μπορεί να αποβεί.
Είναι όμως πολύ νωρίς για την πραγματοποίηση μιας νέας ατομικής έκδοσης αφού ο «Καταδεσμός» δεν συμπλήρωσε ακόμη ούτε έναν χρόνο ζωής.