Γκερνίκα του Πικάσο Το όραμα

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Γκερνίκα του Πικάσο Το όραμα

Οράματα, λένε, πως είχαν οι προφήτες. Τα βλέπανε άλλοτε στον ύπνο τους και άλλοτε στον ξύπνιο τους. Βλέπανε αγγέλους να τους οδηγούν, βλέπανε αυτά που επρόκειτο να γίνουν, βλέπανε θεϊκές οπτασίες. Στην πραγματικότητα όμως όραμα είχαν και έχουν πάντα όλοι οι άνθρωποι. Όραμα έχει ο καθένας μας ακόμα και όταν δεν το συνειδητοποιεί.

Οι ποιητές το όραμα το λένε «όνειρο». Οι μανάδες το λένε «καλύτερο αύριο» για τα παιδιά τους. Οι αδικημένοι «δικαιοσύνη». Καθένας το βαφτίζει ανάλογα με το πρόβλημά του.
Εμείς δεν οραματιζόμαστε τίποτα διαφορετικό, τίποτα λιγότερο και τίποτα περισσότερο από το όραμα του απλού ανθρώπου, όπου γης.
Το μάτι μας έχει κολλήσει στη Γκερνίκα του Πικάσο. Είναι αλήθεια πως κανένας μας δε θέλει να βλέπει αυτό τον εφιαλτικό πίνακα με τους παραμορφωμένους ανθρώπους, τα αποκρουστικά ζώα, με τα θύματα που κείτονται στο χώμα. Σε κανέναν δεν αρέσει η φρικιαστική αυτή ζωγραφιά. Όλοι μας θα προτιμούσαμε καταπράσινα, ειδυλλιακά τοπία, όμορφες, χαρούμενες ευτυχισμένες μορφές ανθρώπων. Σίγουρα το ίδιο θα ήθελε και ο Πικάσο. Μόνο που αποφάσισε να μας δείξει τη φρίκη του βομβαρδισμού της βασκικής πόλης Γκερνίκα από τους εθνικιστές κατά τον Ισπανικό εμφύλιο. Επειδή όμως ο Πικάσο καταλάβαινε το γίγνεσθαι, πάνω από τη φρίκη ζωγράφισε και την ελπίδα.
Το μάτι μας διακρίνει ξεκάθαρα στον πίνακα ένα φως. Αυτό που βρίσκεται ψηλά και μοιάζει με μια μετέωρη ηλεκτρική λάμπα. Ένα φως, που λάμπει σαν ήλιος. Μοιάζει να φωτίζει όλο τον πίνακα. Μοιάζει να μας λέει: «Δες τε κατάματα το έγκλημα. Μη σταματάτε να βλέπετε τη φρίκη, την τραγική πραγματικότητα. Δες τε όμως και πάνω από τη φρίκη το φως. Υπάρχει φως πάνω από τη φρίκη.»
Κι εμείς καταλαβαίνουμε το μήνυμα του Πικάσο. Διαβάζουμε ξεκάθαρα τη σκέψη του. Μας αγγίζει η έκφραση της φρίκης που απεικονίζει με τόσο άγριο τρόπο. Μα δε σταματάμε εκεί. Το μάτι μας κολλάει και σε ένα άλλο φως δίπλα στο προηγούμενο. Στη λάμπα πετρελαίου που κρατάει ένα προτεταμένο χέρι. Κι αυτό το φως βρίσκεται ψηλά, κοντά στο προηγούμενο, πάνω από τις εικόνες της φρίκης. Δεν είναι μετέωρο, δεν είναι αφηρημένο. Είναι η πρόταση του Πικάσο. Δεσπόζει και στέλνει το δικό του μήνυμά. Είναι το φως του καθημερινού αγώνα των απλών ανθρώπων. Λιτό, απέριττο, αισιόδοξο, πάνω από την αθλιότητα, πάνω από το χάος, πάνω από την κόλαση που σπέρνουν οι βομβαρδισμοί από τις πολεμικές μηχανές της εξουσίας του κεφαλαίου.
Ε, λοιπόν, αυτό το φως έγινε και δικό μας όραμα. Αυτό προσπαθούμε κι εμείς να ζωγραφίσουμε. Θέλουμε να φωτίσουμε λίγο ακόμα την καθημερινή πραγματικότητα. Για να φανεί η αλήθεια, που κρύβεται πίσω από το σκηνικό της αθλιότητας. Να φανούν οι μηχανισμοί του κρύβονται πίσω από τον καθημερινό ανελέητο βομβαρδισμό των απλών ανθρώπων. Το βομβαρδισμό της νόησης και της συνείδησής τους.Δεν διαθέτουμε σπουδαία μέσα. Μόνο τη λάμπα του Πικάσο. Τη λάμπα που πάντα θα βρίσκεται ψηλά και θα αποκαλύπτει τη φρίκη.
Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο δεν έχουμε για όραμα. Το όραμά μας είναι και όραμα του απλού ανθρώπου, όπου γης. Είναι το φως που δείχνει το δρόμο για ένα καινούργιο αύριο. Το αύριο, που μέσα του δε θα χωράνε οι κατασκευαστές του ολέθρου. Το αύριο, που θα έχει χώρο μόνο για ανθρώπους με ροζιασμένα χέρια, για μανάδες που γεννούν  γερά, όμορφα, χαμογελαστά παιδιά. Το αύριο που οι ζωγράφοι θα το απεικονίζουν έχοντας ολότελα ξεχάσει πως υπάρχουν γκρίζα χρώματα. Θα το ζωγραφίζουν φαρδιά – πλατιά με άλικο, με θαλασσί, με χρυσαφί με σμαραγδί, με όλα τα χρώματα του ήλιου.
Δεν τρέφουμε αυταπάτες. Καταλαβαίνουμε το μέγεθός μας. Έχουμε πλήρη επίγνωση πως στα χέρια μας δεν κρατάμε παρά τη λάμπα του Πικάσο. Την ελπίδα. Την ελπίδα, που όσο υπάρχουν άνθρωποι θα βρίσκεται πάνω από τη φρίκη. Την ελπίδα που χρησιμοποιεί για καύσιμο τις κατακτήσεις της ανθρωπότητας. Την καθαρή επιστημονική γνώση.
Άλλο όραμα δεν έχουμε από το όραμα των ανθρώπων του μόχθου.
Μια «άλλη» Γκερνίκα: η διαχρονικότητα του αντιφασιστικού έργου του Πικάσο.
Το 2015, ο Βούλγαρος σκιτσογράφος Jovcho Savov, «πατώντας» πάνω στη «Γκουέρνικα», αποτύπωσε τη φρίκη του προσφυγικού δράματος στον υγρό τάφο του Αιγαίου.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή