Ο Μυστικός Δείπνος του Λεονάρντο ντα Βίντσι, γράφει ο Θανάσης Καμπισιούλης

Η Μεγάλη Πέμπτη είναι, σύμφωνα με τον Χριστιανισμό, η ιερή μέρα κατά την οποία εορτάζεται ο Μυστικός Δείπνος του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους. Η ημέρα αυτή είναι η πέμπτη ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας, της εβδομάδας δηλαδή η οποία προηγείται και καταλήγει στη γιορτή του Πάσχα. Στην Εκκλησία μας η ημέρα είναι αφιερωμένη στην ανάμνηση τεσσάρων γεγονότων που συνέβησαν, σύμφωνα με τις ευαγγελικές αναφορές, λίγο πριν τη Σταύρωση: Ο Μυστικός Δείπνος, δηλαδή το δείπνο του Ιησού Χριστού με τους 12 Αποστόλους, ο Ιερός Νιπτήρας, δηλαδή το πλύσιμο των ποδιών των 12 Αποστόλων από τον Ιησού Χριστό, η προσευχή του Ιησού προς τον Πατέρα του μετά τον Μυστικό Δείπνο και λίγο πριν τη σύλληψή του και η προδοσία του Ιούδα η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη σύλληψη του Ιησού.

Η ονομασία «μυστικός» οφείλεται στο ότι περιλάμβανε το «μυστήριο» της Θείας Μετάληψης και όχι επειδή … ήταν κρυμμένοι κάπου. Κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου ο Χριστός έπλυνε στους μαθητές του τα πόδια τους και τους κοινώνησε το Σώμα και το Αίμα του, λέγοντάς τους: «Λάβετε φάγετε τούτο εστί το σώμα, το υπέρ υμών κλώμενον, εις άφεσιν αμαρτιών» καθώς και «πίετε εξ αυτού πάντες· τούτο εστί το αίμα μου, το της Καινής Διαθήκης το υπέρ υμών και πολλών εκχυνόμενον».
Ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι έχει συνδέσει το όνομά του με τον Μυστικό Δείπνο καθώς η τοιχογραφία του είναι παγκοσμίως γνωστή. Είναι ένα από τα σημαντικότερα και πολυτιμότερα έργα στην ιστορία της τέχνης και ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα και αναπαραχθέντα έργα ζωγραφικής. Αποτελεί το μεγαλύτερο έργο του Λεονάρντο και τη μοναδική νωπογραφία του που έχει σωθεί. Δημιουργήθηκε από τον ίδιο τον 15ο αιώνα και βρίσκεται στο Μιλάνο της Ιταλίας, στην τραπεζαρία του μοναστηριού Σάντα Μαρία ντέλλε Γκράτσιε, Παναγία της Χάριτος.

Ο Λεονάρντο εργαζόταν παρουσία θεατών με τους οποίους συζητούσε καθώς ζωγράφιζε. Ένας αυτόπτης μάρτυρας αναφέρει πως μερικές φορές στεκόταν εκεί από τα χαράματα μέχρι τη δύση του ηλίου, χωρίς να αφήνει καθόλου το πινέλο, ξεχνώντας να φάει και να πιει, ζωγραφίζοντας ακατάπαυστα. Άλλες φορές πάλι είχε δύο, τρεις ή τέσσερις μέρες να αγγίξει το πινέλο, αν και περνούσε πολλές ώρες την ημέρα όρθιος μπροστά στο έργο του, με τα χέρια διπλωμένα, εξετάζοντας και σχολιάζοντας τις φιγούρες. Ή μεσημεριάτικα να αφήνει την Κόρτε Βέκια, όπου εργαζόταν στο πήλινο άλογό του και σπρωγμένος από ακαταμάχητο οίστρο, να έρχεται κατευθείαν στη Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτσιε, αγνοώντας το λιοπύρι, να ανεβαίνει στη σκαλωσιά, να παίρνει το πινέλο του, να βάζει μια δυο πινελιές και μετά να φεύγει. Οι αργοί ρυθμοί δημιουργίας του έργου, που εξόργισαν τον ηγούμενο της μονής, οφείλονταν είτε στην μεθοδικότητα του καλλιτέχνη, είτε στην παράλληλη ενασχόλησή του με άλλες παραγγελίες, είτε στην επιθυμία του να χρησιμοποιήσει ως μοντέλα για την απεικόνιση των μαθητών του Ιησού πρόσωπα πραγματικά και γι’ αυτό αξιοποιούσε αρκετό χρόνο στους δρόμους του Μιλάνου για να βρει εκείνους, με τα πιο κατάλληλα χαρακτηριστικά.
O Ντα Βίντσι είναι για πολλούς μια από τις σημαντικότερες μορφές της ανθρωπότητας. Εκτός από ζωγράφος ήταν γλύπτης, αρχιτέκτονας, εφευρέτης και μηχανικός. Ήταν ανήσυχο πνεύμα και για να τα καταφέρει όλα αυτά, λένε πως δεν κοιμόταν για να μη χάνει το χρόνο του! Γιος πολύ καλού συμβολαιογράφου, αλλά από μικρός αποφάσισε να μην ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του. Η επιθυμία του ήταν να ξεχωρίσει ως μηχανικός γι’ αυτό και στο βιογραφικό του υπερηφανευόταν για το ταλέντο του ως στρατιωτικός μηχανικός, ενώ για τις ικανότητες του στη ζωγραφική αφιέρωνε 2-3 γραμμές στο τέλος.
Του άρεσε το σχέδιο και ασχολήθηκε πολλές ώρες για να γίνει καλός. Έτσι, συνδύασε τον ρεαλισμό του μηχανικού και τη φαντασία του καλλιτέχνη, φέρνοντας μια επανάσταση στον τομέα αυτό. Ταυτόχρονα, ήθελε να εξακριβώσει τόσο πώς λειτουργεί η φύση, όσο και τους κανόνες που διέπουν τις ενέργειες του ανθρωπίνου σώματος. Ένα από τα πρώτα σχέδιά του ήταν μια ιπτάμενη μηχανή με την μελέτη του για τον τρόπο που πετούν τα πουλιά. Μελετώντας τα φυτά έφτιαξε νόμο για την διακλάδωση των ποταμών και των αιμοφόρων αγγείων.

Το έργο που άφησε τεράστιο και όχι μόνο λόγω των έργων του στη ζωγραφική. Άφησε γραπτά και μελέτες που έχουν βοηθήσει μελετητές και επιστήμονες. Αυτό όμως που αξίζει να κρατήσουμε εμείς είναι πως όλα αυτά έγιναν διότι το βασικό του χαρακτηριστικό ήταν η περιέργεια. Εξαιρετικά περίεργος, ήθελε να μάθει κάθε τι που τον ενδιέφερε πραγματικά. Αυτό ήταν που τον βοήθησε να μάθει, να κατανοήσει, να αξιοποιήσει και να δημιουργήσει. Δεν του ήρθαν όλα εύκολα, μελέτησε και αφιέρωσε πολλές ώρες να κατανοήσει σε βάθος ό,τι τον απασχολούσε και δεν επέτρεψε σε κανέναν να γίνει ένα εμπόδιο που δεν θα μπορούσε να ξεπεράσει.
Ήταν αυτοδίδακτος, ευνοήθηκε που μεγάλωσε στην Φλωρεντία σε μια εποχή που άκμαζε ακριβώς επειδή ήταν μια ανεκτική κοινωνία. Ήταν ίνδαλμα του Στηβ Τζομπς και παραμένει του Μπιλ Γκέιτς μόνο και μόνο επειδή ήταν ο πιο «αδυσώπητος περίεργος» της Ιστορίας. Κι επειδή μπορούσε να συνδυάζει κάθε γνώση που είχε αποκομίσει – από την βοτανολογία έως την γεωλογία και την γλυπτική – στις δημιουργίες του. Όπως έλεγε ο ίδιος «όπως μια παραγωγική ημέρα φέρνει έναν ευχάριστο ύπνο, έτσι και μια καλά αξιοποιημένη ζωή φέρνει έναν γαλήνιο θάνατο».
Καλό Πάσχα, χαρούμενη Ανάσταση σε όλους!