Τα λάθη, τα μπισκότα και οι …μπανανόφλουδες, γράφει ο Θανάσης Καμπισιούλης

Ο Ράσμους, ένας από τους πιο γνωστούς Δανούς δημοσιογράφους της τηλεόρασης, μοιράστηκε μια ιστορία από την κάλυψη του πολεμικού μετώπου στο Αφγανιστάν. Βρισκόταν στα βουνά του Αφγανιστάν σε ένα φορτηγάκι μαζί με δύο ντόπιους, Αφγανούς, οδηγό και συνοδηγό. «Μοιραζόμαστε όλοι το ίδιο πακέτο με μπισκότα. Όταν τελειώσαμε, ο οδηγός πετάει έξω από το παράθυρο το περιτύλιγμα. Οι Δανοί πάθαμε σοκ. Δεν μπορείς στη Δανία να το κάνεις αυτό. Με όλη μας την αφέλεια και την επιτήδευση, του βάλαμε τις φωνές: κοίτα τι όμορφος τόπος είναι αυτός γύρω σου. Αν όλοι κάνουμε το ίδιο, θα γίνει σκουπιδότοπος.»

Ο άνθρωπος αναγκάστηκε να συμφωνήσει με αυτούς τους τρελούς Δανούς που είχε μπλέξει, χωρίς φυσικά να καταλαβαίνει περί τίνος πρόκειται. Όταν λίγο αργότερα, ο συνοδηγός συμπατριώτης του έφαγε μια μπανάνα και πέταξε τη φλούδα απ’ το παράθυρο, του έβαλε αυτός τώρα τις φωνές, μιμούμενος τους Δανούς. «Όπου οι Δανοί τον ξαφνιάσαμε και πάλι: όχι, αυτή τη φορά δεν πειράζει, του είπαμε, η μπανανόφλουδα είναι κάτι οργανικό. Μας κοίταξε καλά καλά. Τι είναι; Ρώτησε. Οργανικό, του είπαμε. Νόμιζε ότι του κάναμε πλάκα – και είχε δίκιο. Προερχόμενος από μια πάμφτωχη χώρα που έχει δεχθεί εισβολείς από παντού, βομβαρδισμένη από τους Δυτικούς, με τους Ταλιμπάν να σφάζουν κόσμο, βρέθηκε μέσα στην ερημιά να δέχεται μαθήματα αφ’ υψηλού από κάτι αφελείς Δανούς»…
Η παραπάνω περιγραφή μου θύμισε την συζήτηση περί ατομικής ευθύνης και ανθρωπίνου λάθους. Τόσο κατά την περίοδο της καραντίνας και του «μένουμε σπίτι» όσο και μετά την ανθρώπινη τραγωδία των Τεμπών. Το ανθρώπινο λάθος του σταθμάρχη για μερικούς είναι κάτι σαν το άδειο πακέτο με τα μπισκότα ενώ για τους υπολοίπους είναι η μπανανόφλουδα. Αυτό κυρίως συμβαίνει διότι από μόνη της η λέξη λάθος είναι δυσάρεστη αν και όλοι μας έχουμε πειστεί πως ο άνθρωπος που δεν κάνει λάθος είναι αυτός που δεν κάνει τίποτα στη ζωή του.
Αρκεί η ερμηνεία κάθε λάθους, όσο μεγάλο κι αν είναι, να γίνει σωστά και να μην αρκεστούμε στην μονοδιάστατη ερμηνεία του που είναι η τιμωρία αυτού που έκανε το λάθος. Στην Αμερική πιο εύκολα βρίσκει εργασία κάποιος που δημιούργησε μια ή περισσότερες εταιρείες και απέτυχε, παρά κάποιος που δεν έχει καμία αποτυχία στο βιογραφικό του. Ο ιδρυτής της ΙΒΜ, Thomas Watson έλεγε χαρακτηριστικά: «Πρόσφατα με ρώτησαν αν θα απολύσω κάποιον υπάλληλο που έκανε ένα λάθος που κόστισε στην εταιρεία 600 χιλιάδες δολάρια. Όχι, απάντησα, μόλις ξόδεψα 600.000 για να τον εκπαιδεύσω. Γιατί θα ήθελα να χρησιμοποιήσει κάποιος άλλος την εμπειρία του;»
Όταν ήμουν μαθητής στην Γ’ Γυμνασίου είχα σχεδόν αποφασίσει πως το μέλλον μου περνούσε μέσα από το Πολυτεχνείο. Για να τα καταφέρω, έπρεπε στις Πανελλήνιες εξετάσεις να εξασφαλίσω πολύ καλούς βαθμούς στα μαθήματα Φυσική, Μαθηματικά και Χημεία. Το λάθος του καθηγητή Χημείας ήταν πως, καθώς ήταν δυσαρεστημένος με την μετάθεσή του στο σχολείο μου, ήταν αδιάφορος για το μάθημα. Το αποτέλεσμα ήταν αφενός στην βαθμολογία του α’ τρίμηνου να έχω τη βάση, το 10, και αφετέρου να μισήσω τη Χημεία! Κατάλαβα ότι με αυτή την εξέλιξη ούτε απέξω από το Πολυτεχνείο δεν θα περνούσα…

Η ερμηνεία όμως που έκανα ήταν να επανεξετάσω ποιες άλλες επιλογές είχα και να μην τα βάλω με τον καθηγητή. Στην πορεία ανακάλυψα ότι το Πολυτεχνείο δεν ήταν ποτέ δικό μου όνειρο, δεν μου έδινε την χαρά που θα έπαιρνα από σπουδές σε μια Οικονομική Σχολή. Δεν ήταν σωστό να επιμείνω σε ένα λάθος όταν μπορώ να το ξεπεράσω και να προχωρήσω πιο έτοιμος και σοφός σε έναν άλλο δρόμο. Κυρίως όμως δεν έπρεπε να επιτρέψω το λάθος κάποιου άλλου να με οδηγήσει σε λάθη που θα καθόριζαν τη δική μου ζωή.
Τα κλειδιά, όπως τα αποκαλούν οι εργαζόμενοι στους σιδηροδρόμους, είναι ο μηχανισμός που ενεργοποιείται όταν χρειάζεται να αλλάξει τροχιά ένα τρένο, για να μεταφερθεί από τη μια γραμμή σε μια διπλανή, παράλληλη κ.τ.λ. Τα «κλειδιά» της ζωής μας τα έχουμε εμείς. Δεν υπάρχει κάποιος άλλος που θα παίξει το ρόλο του σταθμάρχη. Σε κάθε λάθος αρκεί απλά να το παραδεχτούμε, να μάθουμε από αυτό και να μην το επαναλάβουμε. Σε κάθε λάθος, ας φροντίσουμε να μην κοιτάζουμε για πολύ ώρα το παρελθόν. Να βρούμε την αιτία και να προχωρήσουμε μπροστά. Το παρελθόν δεν μπορεί να αλλάξει και η δύναμή μας είναι στο παρόν και στο μέλλον.

Στις αρχές του 20ου αιώνα στη Νέα Υόρκη, ο τρόμος της μπανάνας είχε πάρει μεγάλη έκταση. Τραυματισμοί, θάνατοι, αποζημιώσεις, ανάγκασαν τον Ρούσβελτ να δημιουργήσει τον «άσπρο στρατό» για να νικήσει την μάστιγα της μπανάνας. Οι συχνοί τραυματισμοί και οι υψηλές αποζημιώσεις λόγω… μπανανόφλουδας, έπρεπε να σταματήσουν! Έναν αιώνα μετά ας μην επιτρέψουμε τα λάθη μας να γίνουν …μπανανόφλουδες! Ας μάθουμε από αυτά και ας πάμε παρακάτω. Αργότερα θα τα κοιτάζουμε και θα γελάμε, όπως τις αστείες …τούμπες του Τσάρλι Τσάπλιν, όταν ο ήρωάς του περπατούσε ξένοιαστα και ξαφνικά βρέθηκε στο φρεάτιο καθώς πάτησε μια πετάμενη μπανανόφλουδα…