Ένα μικρό Μάτι (Μαρτιάτικος θρήνος), γράφει ο Γιώργος Πένταρης

Σκόπευα να γράψω για το κοπέλι τον Πολάκη, που είναι αψύς και τσαμπουκάς, που εμπνέεται από τον Λένιν και φαντάζεται γιουρούσια για την κατάληψη της εξουσίας. Δυστυχώς όμως, όπως και στην Τουρκία, η ζωή μας τα έφερε ανάποδα με την καταστροφή που συνέβη στα πολυαίμακτα Τέμπη. Από αυτή τη στήλη, εκφράζω τη μεγάλη μου λύπη και συμπάθεια στους συγγενείς των αδικοχαμένων νέων ανθρώπων, που απ’ ό,τι φαίνεται έφυγαν άδικα από εγκληματική αμέλεια των υπευθύνων του σιδηροδρόμου.

Η καταστροφή που έγινε είναι το αντίστοιχο «Μάτι» για την ΝΔ και συνέβη και αυτή σε προεκλογική περίοδο. Η ζωή μας έδειξε ότι κάθε κυβέρνηση, είτε δεξιά, αριστερή ή κεντρώα πάντα έχει τις «ατυχίες» της, ατυχίες που κατά την γνώμη μου είναι οι αβελτηρίες του κρατικού μηχανισμού.
Θα είναι λάθος αυτή τη στιγμή να αρχίσουμε να κατηγορούμε την κυβέρνηση για ανικανότητα, όπως και λάθος ήταν οι κατηγορίες της ΝΔ εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ για την πυρκαγιά του 2018 στο Μάτι. Πέντε χρόνια μετά τη φωτιά και με κίνδυνο παραγραφής, ξεκίνησε η δίκη. Τα δύο φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους γεγονότα, Μάτι και Τέμπη, έχουν έναν κοινό παρονομαστή που, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι η έκφραση της κρατικής δομής μέσα από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Και στην μια περίπτωση και στην άλλη και σε όλα τα άλλα μεγάλα περιστατικά, έχουμε να κάνουμε με την κρατική δομή και πώς αυτή ενεργεί προληπτικά και κατασταλτικά. Ό,τι γράψω στα επόμενα για τον ΟΣΕ, περίπου τα ίδια ισχύουν και για την πυροσβεστική για το Μάτι, για τις πυρκαγιές στην Πάρνηθα και Ηλεία το 2007, στην Βαρυμπόμπη, Τατόι και Πάρνηθα το 2019 και ακόμη η, με κίνδυνο παραγραφής, δίκη για το Μάτι.

Αφαιρώντας τον παράγοντα τύχη, είναι προφανές ότι η συχνότητα και το μέγεθος των ατυχημάτων είναι συνάρτηση στο κατά πόσο ο κρατικός μηχανισμός είναι δυναμικός στην εκτέλεση των υποχρεώσεών του που απορρέουν από τον λόγο ύπαρξής του. Επικεντρωνόμενος στον ΟΣΕ λόγω του ατυχήματος, θα αναφέρω μερικές εμπειρίες που έχω από αυτόν τον οργανισμό και που είναι σίγουρο ότι και εσείς φίλοι αναγνώστες θα έχετε.
Πρώτα πρώτα, όταν έγινε το «Πακέτο Ντελόρς» το 1989, ένα από τα βασικά μεγάλα έργα του προγράμματος ήταν η ηλεκτροκίνηση και ανακατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών – Θεσσαλονίκης. Πόσα λεφτά διατέθηκαν ένας Θεός ξέρει. Δεν είναι μόνο αυτά τα λεφτά, αλλά και τα τεράστια κεφάλαια που δόθηκαν από το 2005 έως το 2009 από το «Ταμείο Συνοχής» της ΕΕ.

Είναι σίγουρο ότι αν τα λεφτά δίνονταν σε άλλη χώρα θα είχαν κατασκευάσει δύο και τρεις γραμμές καλλίτερες από αυτή τη φονική γραμμή. Την ίδια εποχή, δηλαδή ΄89-΄90 ο ΟΣΕ Πελοποννήσου αντί να ανακατασκευάσει και ενιαιοποιήσει το σιδηροδρομικό δίκτυο με αυτό της υπόλοιπης χώρας, ξεκίνησε πρώτα από τα βαγόνια.
Για να γίνω πιο κατανοητός, το δίκτυο Πελοποννήσου είχε γραμμή πλάτους 98 πόντων ενώ από Αθήνα προς Β. Ελλάδα έχει το διεθνές πλάτος 145 πόντων. Λοιπόν, αντί λοιπόν να εκσυγχρονίσει το δίκτυο Πελοποννήσου, αγόρασε πρώτα βαγόνια και μηχανές από τη Ζήμενς στενά και μη κατάλληλα για το δίκτυο εκτός Πελοποννήσου. Θα αναρωτηθεί κάποιος, μα ήταν χαζοί οι επικεφαλείς του ΟΣΕ; Όχι βέβαια, γιατί οι μίζες από τις αγορές ήταν γρήγορες και μεγαλύτερες. Αντίθετα για την κατασκευή πρώτα της γραμμής, που είναι μακροχρόνιο έργο, τα ποσά ήταν και λίγα και καθυστερημένα κυρίως. Σημειώνω εδώ ότι μετά την αγορά των βαγονιών και με ευθύνη του ΟΣΕ το δίκτυο σιγά-σιγά απαξιώθηκε, ληστεύτηκε το υλικό και αυτή τη στιγμή τα κτήρια των σταθμών που ήταν δείγματα αρχιτεκτονικής έχουν πλήρως καταστραφεί και τα οικόπεδα που βρίσκονται είναι καταπατημένα.

Ένα άλλο θέμα που θέλω να θίξω ήταν οι υπέρογκοι μισθοί του προσωπικού του ΟΣΕ. Για την ακρίβεια, ένας υπάλληλος αποθηκών στον παλαιό σταθμό Πελοποννήσου έπαιρνε το 2006 εξήντα χιλιάδες (60.000) το χρόνο καθαρό μισθό. Το λέω γιατί είδα την φορολογική του δήλωση σε φίλο μου λογιστή. Ακόμη και κάτι άλλο που δεν έγινε ευρέως γνωστό επειδή δεν θρηνήσαμε θύματα, ήταν ότι δύο γύφτοι ξήλωσαν τέσσερις ράγες της σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Μπράλου – Λιανοκλάδι και ευτυχώς που τους είδε κάποιος γείτονας, ειδοποίησε την αστυνομία συνελήφθησαν και βέβαια γλυτώσαμε και εκεί θανατηφόρο ατύχημα με εκτροχιασμό τρένου. Βλέπουμε δηλαδή υψηλούς μισθούς και πλημμελής έλεγχος και έργο.
Σίγουρα θα υπάρχουν και πολλά άλλα παραδείγματα για την κακοδιοίκηση του ΟΣΕ, αλλά νομίζω ότι από αυτά μπορούμε εύκολα να βγάλουμε κάποιο συμπέρασμα. Το συμπέρασμα είναι ότι δεν υπήρξε έλεγχος όχι μόνο στους διαγωνισμούς, αλλά και στο αντικείμενό τους. Δεν υπήρξε έλεγχος στην εκτέλεση των έργων και βέβαια δεν υπήρξαν καθόλου πειθαρχικές ποινές για πολλαπλές παραβάσεις που γίνονταν.
Θυμάμαι όταν ήμουν φοιτητής ερχόμουν Αθήνα με το νυκτερινό τρένο από Πύργο. Σε μια ανοικτή στροφή κοντά στην Κόρινθο, επειδή ο οδηγός το είχε πατήσει, άρχισε το τρένο να ανασηκώνεται κοντέψαμε να ανατραπούμε. Αμέσως από τον προϊστάμενο της αμαξοστοιχίας έπεσε βαρύ πρόστιμο στον οδηγό με στέρηση μισθού και του επιδόματος «οικονομία» που έπαιρναν αν λειτουργούσαν οικονομικά τους συρμούς. Φανταστείτε να έπεφταν σήμερα πρόστιμα τι θα γινόταν από τους συνδικαλιστές…
Η πειθαρχία ως έννοια στο δημόσιο είναι σήμερα είδος εν ανεπαρκεία και αυτό, πρέπει να το παραδεχτούμε, ξεκίνησε από την εποχή που ο Κουτσόγιωργας κατάργησε τους Γενικούς Διευθυντές στο δημόσιο. Ακόμη ο κακός εννοούμενος συνδικαλισμός και η επέμβασή του στην διαδικασία προαγωγών προϊσταμένων και στην διοίκηση του φορέα είχαν ως αποτέλεσμα την αποδιοργάνωση των υπηρεσιών. Πειθαρχικά παραπτώματα, υπηρεσιακές παραλήψεις, καθυστερήσεις, απουσίες, αδικαιολόγητες ασθένειες, ψυγεία, κομματικοί διορισμοί ατόμων με μειωμένα προσόντα, έφεραν το δημόσιο στο ναδίρ όχι μόνο της ποιότητας, αλλά και της παραγωγικότητας.
Κοιτάξτε το ζήτημα της αξιολόγησης του προσωπικού. Ο νόμος υπάρχει από το 1992 με το ΠΔ 318 και αναθεωρήθηκε το 2016 με τον νόμο 4369, αλλά αρνούνται και σήμερα οι δημόσιοι υπάλληλοι να τον εφαρμόσουν. Η μη εφαρμογή νόμου στα Προτεσταντικά κράτη όπως π.χ. Γερμανία ή Αγγλία είναι αδιανόητη. Εδώ οι κυβερνήσεις παρακαλούνε και χαϊδεύουν τους δημοσίους υπαλλήλους να εφαρμόσουν τον νόμο. Κανείς υπουργός δεν τόλμησε να απολύσει κάποιον γιατί τότε η αντιπολίτευση όποια και αν ήταν θα κατακεραύνωνε την κυβέρνηση.

Γενικά σε όλες τις αβελτηρίες, παραβάσεις καθήκοντος κλπ., οι δημόσιοι υπάλληλοι έχουν προστάτες την εκάστοτε αντιπολίτευση, η οποία όπως καταλαβαίνετε ψαρεύει στα νερά των δυσαρεστημένων δημοσίων υπαλλήλων. Μετά από τόσα μνημόνια να ξέρετε ότι και σήμερα η δημόσια διοίκηση πνίγεται ασφυκτικά από την εκάστοτε εξουσία. Δυστυχώς η χώρα σε αυτόν τον τομέα έχει πολύ δρόμο να διανύσει αν ποτέ το καταφέρει.
Σήμερα, την ημέρα του ατυχήματος, βγήκαν οι συνδικαλιστές του ΟΣΕ να μας πουν ότι το πρόβλημα είναι η υποστελέχωση του οργανισμού. Όπως έλεγε ένας από αυτούς στο ραδιόφωνο, ο κ. Τζικολάκης, το οργανόγραμμα του ΟΣΕ προβλέπει 2100 άτομα προσωπικό και υπηρετούν μόνο 750 και μεταθέτει τις ευθύνες στο κράτος. Μα τί θα κάνει τόσο προσωπικό σε ένα εντελώς περιορισμένο και γενικά υποτυπώδες δίκτυο; Όπως παραιτήθηκε ο Καραμανλής θα περίμενα να σπεύσουν να παραιτηθούν και οι διοικήσεις του ΟΣΕ και συναφών εταιρειών, αλλά μέχρι τώρα που γράφω δεν άκουσα τίποτα σχετικό.
Σήμερα αποκαλύφτηκε ότι η Ελλάδα παραπέμφθηκε στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο για μη συμμόρφωση με τους κανόνες σιδηροδρομικών μεταφορών ως όφειλε από το 2015. Αν είχε υπάρξει εφαρμογή των κανονισμών δεν θα είχαμε σήμερα το ατύχημα. Αποκαλυπτική για τον τρόπο λειτουργίας των σιδηροδρόμων είναι και μια δήλωση της ΔΕΣΚ-Σ (Συνδικαλιστικό όργανο Σιδηροδρομικών) για τον τρόπο λειτουργίας αυτών των υπηρεσιών. Κανείς δεν θα εξηγήσει τους λόγους καθυστέρησης της εφαρμογής του κανονισμού γιατί οι δομές των υπηρεσιών και οργανισμών είναι τέτοιες που κανένας δεν υπόκειται σε ευθύνη ούτε αναλαμβάνει πρωτοβουλίες. Αν η οποιαδήποτε κυβέρνηση άλλαζε τους κανονισμούς λειτουργίας του δημοσίου προς το αυστηρότερο θα γινόταν η Γαλλική Επανάσταση στην Ελλάδα, αλλά τώρα θρηνούμε και θα ξαναθρηνήσουμε ως οι μωρές παρθένες.

Υ.Γ. Τον Ιούλιο του 2012 πήγαινα με το νυκτερινό τρένο Θεσσαλονίκη. Εκεί που είχα γλαρώσει, ακούω κάτι κοπελιές, Ισπανίδες τουρίστριες, να τσιρίζουν. Πετάγομαι επάνω και διαπιστώνω ότι όχι μόνο στα δικά τους καθίσματα, αλλά και στο δικό μου είχαν βγει κοριοί, καφετιοί και μεγάλοι σαν φακή. Περιττό να σας πω ότι έγινε χαμός στους ελεγκτές και έστειλα επιστολή διαμαρτυρίας στον ΟΣΕ. Όσο πήρατε εσείς απάντηση, τόσο πήρα και εγώ.