«Η δουλειά του δασκάλου δεν τελειώνει με το χτύπημα του κουδουνιού»

Συνέντευξη της ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΚΟΥΚΟΥΡΙΚΟΥ, της δασκάλας του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου Καρπάθου, στον Θανάση Καμπισιούλη

Με το τέλος της εορταστικής περιόδου, τελειώνει – για πολλούς από εμάς – το κλίμα «ανθρωπιάς και προσφοράς». Νιώσαμε όλοι πιο άνθρωποι αλλά τώρα επιστρέφουμε σε μια καθημερινότητα που θα προσπαθήσει να περιορίσει ό,τι καλό έχουμε μέσα μας, την αγάπη και την καλοσύνη. Οι πράξεις που έχουν σαν σκοπό να δίνουμε και να βοηθάμε τον συνάνθρωπο θα είναι εκτός επικαιρότητας. Η καρδιά θα σκληρύνει και όλη η ενέργεια μας θα απορροφήσει από τη δύσκολη καθημερινότητα. Κάπως έτσι θα κυλήσει όλη η χρονιά, εκτός αν εμείς αποφασίσουμε να λειτουργήσουμε διαφορετικά. Άλλωστε η προσφορά στον συνάνθρωπο, στην κοινωνία είναι καλό να αποτελεί την βασική προτεραιότητα όλο το χρόνο. Ένας τέτοιος άνθρωπος είναι η Θεοδώρα Κουκουρίκου. Μια ώριμη και συνειδητοποιημένη δασκάλα με πλούσια συναισθήματα θα μας κάνει ποδαρικό τη νέα χρονιά, με διάθεση να προσφέρει γιατί της περισσεύουν όχι τα υλικά αγαθά, αλλά τα συναισθήματα. Μεγαλύτερη αξία έχει ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, μια όμορφη κουβέντα, μια ευχή. Σημασία έχει η πρόθεση και η πράξη. Το να δίνεις και να προσφέρεις σε παιδιά δεν μετριέται σε χρήμα. Ο χρόνος που αφιερώνεις στα παιδιά, η αγάπη που τους δίνεις είναι δώρα ανεκτίμητα. Και σε εκείνον που τα παίρνει, αλλά και σε εκείνον που τα δίνει. Είναι υπέροχο το χαμόγελο που ξέρεις ότι προκάλεσες…

Ξεκινώντας την κουβέντα μας, της ζήτησα να μου πει δυο λόγια για το σχολείο της, το Δημοτικό Σχολείο Διαφανίου Καρπάθου:
«Το μικρό γραφικό του Διαφανίου, αποτελεί το τελευταίο χωριό της βόρειας Καρπάθου και κρατάει μέχρι σήμερα την παράδοση ζωντανή, καθώς αποτελεί το επίνειο της Ολύμπου. Περιβάλλεται από βουνά και δάση, ενώ μαζί με την Όλυμπο φημίζεται για την πλούσια αρχιτεκτονική του, ενώ στο χωρίο αυτό μένουν μόλις 200 κάτοικοι. Το όνομα του το πήρε χάρη στα διάφανα και κρυστάλλινα νερά που κοσμούν την πρόσοψη του χωριού, μαζί με το μικρό του λιμανάκι που αποτελεί το δεύτερο και τελευταίο λιμάνι της Καρπάθου. Σ’ ένα ύψωμα του Διαφανίου, βρίσκεται το Δημοτικό Σχολείο που χτίστηκε το 1960. Το σχολείο αυτό, φημίζεται ως ένα από τα πιο όμορφα σχολεία της χώρας, αφού εξωτερικά θυμίζει έργο τέχνης, με φιγούρες από την αρχαιότητα, τη θρησκεία και την επανάσταση να κοσμούν τους τοίχους του δημοτικού. Το κτίριο φιλοτεχνήθηκε από τα αδέλφια Χατζηβασίλη και ολοκλήρωσαν το εντυπωσιακό τους έργο το 2008. Σ’ αυτό το σχολείο που κάποτε φιλοξένησε πάνω από 180 παιδιά, πλέον υπάρχουν δύο μαθητές που έρχονται κάθε μέρα από την Όλυμπο για να παρακολουθήσουν το μάθημα: Ο Βασίλης που είναι στη ΣΤ’ δημοτικού και ο Μαρίνος που είναι στη Β’ τάξη».

Αν δεν την διέκοπτα, θα μου μιλούσε κι άλλο για το Σχολείο και την Κάρπαθο. Λοιπόν, η Θεοδώρα Κουκουρίκου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αλεξανδρούπολη. Είναι απόφοιτη του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΔΠΘ με μεταπτυχιακές σπουδές και εξειδίκευση στην Εκπαιδευτική και Σχολική Ψυχολογία. Πότε όμως είπε η Θεοδώρα, «εγώ θα γίνω δασκάλα!»;
«Η αλήθεια είναι πως από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, ονειρευόμουν να γίνω δασκάλα ή νηπιαγωγός, εκτός από τα κλασικά που έλεγα πως ονειρεύομαι να γίνω νύφη, μαμά, μπαλαρίνα κλπ.» μου απάντησε και συνέχισε: «Γενικότερα από νεαρή ηλικία αγαπούσα πολύ τα παιδιά, μου άρεσε να τα προστατεύω και να τους διδάσκω νέα πράγματα που δεν γνώριζαν. Θυμάμαι τον εαυτό μου να προσπαθώ να ανακαλύψω νέα παιχνίδια, προκειμένου τα παιδιά να μάθουν με τρόπο χαρούμενο και δημιουργικό. Συνήθως αυτό μπορούσε να ήταν ένα τραγουδάκι, μια ατάκα, ένα ανέκδοτο, ένα παιχνίδι με μπάλα κλπ. Επίσης, μεγάλο κίνητρο αποτέλεσε για μένα και η μικρή μου αδερφή, η οποία με έκανε να αγαπήσω ακόμη πιο πολύ το επάγγελμα του δασκάλου. Και να που ευχή μου έχει αρχίσει σταδιακά και πραγματοποιείται, διότι η προσωπικότητα του δασκάλου σφυρηλατείται, όχι μέσω του θεωρητικού υπόβαθρου, αλλά μέσω της εμπειρίας, του παιχνιδιού, της δυνατότητας να φτάσεις στο ύψος των παιδιών και να γίνεις κι εσύ παιδί, αν τα καταφέρεις φυσικά.»

Γιατί πιστεύω ότι είχες ένα δάσκαλο, μια δασκάλα που σε ενέπνευσε να ακολουθήσεις αυτό το δρόμο; την ρώτησα.
«Έτσι είναι! Ένας δάσκαλος, παιδαγωγός, πρότυπο και φως για την καριέρα μου ως δασκάλα είναι η αγαπημένη μου κυρία Ειρήνη, φιλόλογος που πλέον είναι διευθύντρια στο λύκειο του Σουφλίου. Τη γνώρισα στο λύκειο και τη θαύμασα από την πρώτη στιγμή για την αγάπη της προς τους μαθητές, την επιμονή της για τη μάθηση, τον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε δίκαια και ισότιμα το μαθητικό της κοινό, τη μεταδοτικότητά της και το πιο σημαντικό, παρέβλεπε την παραπαιδεία και νοιαζόταν για όλους το ίδιο, βοηθώντας και ενθαρρύνοντας κάθε μαθητή να ονειρευτεί και να επιτύχει τους στόχους και τις επιδιώξεις του. Θυμάμαι πως εγώ κάποια στιγμή είχα σταματήσει το φροντιστήριο και η ίδια μου δάνεισε πολλά βιβλία για να με βοηθήσει και πολλές φορές θυσίαζε τα διαλείμματα της για να μου επιλύσει τις δυσκολίες μου, επειδή ήμουν πολύ ντροπαλή και δεν δήλωνα τις απορίες μου στην τάξη. Όταν κάποια στιγμή στην τρίτη λυκείου έπαθα ένα τροχαίο ατύχημα, ήταν εκείνη δίπλα μου, μαζί με την οικογένεια μου, που με στήριξε ψυχολογικά και μαθησιακά, βοηθώντας με να πετύχω τ’ όνειρο μου! Μέχρι και σήμερα, συνεχίζει να με στηρίζει και να με ενθαρρύνει με τις επιδιώξεις και τα διδακτικά μου οράματα. Για μένα όσο μεγάλη κι αν γίνω, πάντοτε θα είναι το πρότυπό μου, πάντα θα τη θυμάμαι με πολύ αγάπη και εύχομαι κάποια στιγμή να καταφέρω να αγγίξω το φως της και να της μοιάσω έστω και λίγο. Σ’ εκείνη πάντα θα οφείλω τη δασκάλα που έγινα εγώ σήμερα!»

Ως γονέας ξέρω ότι το έργο των δασκάλων είναι πολύ δύσκολο. Πόσο δύσκολο είναι όμως το έργο ενός εκπαιδευτικού όταν μαθαίνει ότι διορίζεται στην Κάρπαθο; Τι ένιωσες, ποιες ήταν οι πρώτες σου σκέψεις, ρώτησα την Θεοδώρα.
Για να πω την αλήθεια, στην αρχή συγκλονίστηκα! Χάρηκα πάρα πολύ που θα ήταν η πρώτη μου χρονιά που θα δούλευα ως δασκάλα, πίστευα πως θα είχα τη δική μου τάξη και τα δικά μου παιδιά. Μετά αγχώθηκα, γιατί ενημερώθηκα πως θα έπρεπε να φτάσω μέσα σε δύο μέρες στο νησί και αυτό δεν θα ήταν καθόλου εύκολο. Επίσης, ενθουσιάστηκα πολύ που με τοποθέτησαν σε μονοθέσιο σχολείο, ωστόσο το θέμα το διοικητικό με απασχόλησε αρκετά, επειδή κανένας ποτέ δεν μου είχε δείξει πως να είμαι διευθύντρια. Όσο για το ακριτικό αυτό νησί… Απλά το λατρεύω! Σκέφτηκα πως θα είναι μια εμπειρία που θα με κάνει πιο δυνατή, πιο ώριμη και σίγουρα θα είχα να μάθω πολλά πράγματα για τη ζωή των παιδιών και το διαφορετικό τρόπο σκέψης τους και με μεγάλη χαρά ανυπομονούσα να φτάσω στο μικρό γραφικό χωριό για να διδάξω στους μικρούς μαθητές νέα διδακτικά αντικείμενα όπως είναι η αστρονομία, η ρομποτική, η συναισθηματική αγωγή, η μουσική, η ζωγραφική με πινέλα, να τους φέρω ακόμη πιο κοντά με τη φύση και να τους επιτρέψω να μου διδάξουν τα ίδια συνήθειες τις καθημερινότητας τους που εγώ δεν γνωρίζω.»

Ωραία είναι αυτά που λες Θεοδώρα, αλλά παραμένω διστακτικός, της είπα. Δυσκολεύομαι να πιστέψω πως η διαδρομή Αλεξανδρούπολη-Διαφάνι ήταν εύκολη και ευχάριστη. Για πες μας για αυτό το ταξίδι και τις πρώτες σου εντυπώσεις όταν έφτασες στο νησί.
Η διαδρομή Αλεξανδρούπολη – Διαφάνι, δεν θα μπορούσα να πω πως ήταν και η πιο εύκολη στη ζωή μου. Καθώς τα αεροπορικά εισιτήρια για Αλεξανδρούπολη – Αθήνα και Αθήνα – Κάρπαθο, ήταν εξαιρετικά ακριβά και σίγουρα δεν θα μπορούσα να ανταπεξέλθω οικονομικά στο νέο μου αυτό ξεκίνημα, επέλεξα άλλο τρόπο να ταξιδέψω. Κι έτσι μετά από ώρες ταξιδιού με λεωφορείο μέχρι Θεσσαλονίκη και από κει με πλοίο στη Ρόδο όπου μετά από τρεις μέρες αναχώρησα για Κάρπαθο, έφτασα στο νησί! Ούτε ήξερα πώς θα φτάσω στο Διαφάνι. Μαζί με τη βαλίτσα και το λάπτοπ μου, ξεκίνησα για να βρω το πρώτο και το δεύτερο δημοτικό Πηγαδίων για να μου δώσουν τα συγγράμματα των παιδιών και κατευθυντήριες οδηγίες για το σχολείο. Τυχαία, μέσω ενός τηλεφωνήματος, ανακαλύψαμε πως ένας κύριος από το Διαφάνι, βρισκόταν στα Πηγάδια. Έτσι με πήρε μαζί του και με οδήγησε στο χωριό. Το Διαφάνι βρίσκεται αρκετά μακριά από τα Πηγάδια, τη χώρα της Καρπάθου και ο δρόμος είναι πολύ δύσκολος, γεμάτος στροφές, άγρια κατσίκια και κοτρόνες. Καταλαβαίνεις σίγουρα πως βρίσκεσαι σε παραμεθόριο περιοχή. Ωστόσο οι άνθρωποι στο Διαφάνι ήταν από την πρώτη στιγμή πολύ φιλόξενοι μαζί μου, με περίμεναν με πολλά χαμόγελα και με βοήθησαν να τακτοποιηθώ και να βρω άμεσα σπίτι. Με εντυπωσίασαν πολύ τα διάφανα νερά του Διαφανίου, αλλά και η γραφικότητα του χωριού όσο και της Ολύμπου που βρίσκεται δίπλα στο Διαφάνι και φημίζεται για τη ζωντανή παράδοση, αφού μέχρι σήμερα οι ηλικιωμένες γυναίκες φορούν στην καθημερινότητά τους την παραδοσιακή ολυμπίτικη στολή τους, το καβάι και τα στιβάνια και φουρνίζουν το υπέροχο ψωμί με το γλυκάνισο σε μεγάλους ξυλόφουρνους. Οι εικόνες που σκιαγραφούν το νησί, έχουν χαράξει με φως τη συνείδησή μου και θα μπορούσα με θάρρος να πω, πως ίσως η ζωή σ’ αυτό το ακριτικό νησί, να αποτελεί μια από τις πιο όμορφες και ξεχωριστές εμπειρίες της ζωής μου. Θα ήθελα όμως να τονίσω πως η ζωή του αναπληρωτή, ειδικά στα πρώτα στάδια αποδοχής του διορισμού του, είναι εξαιρετικά δύσκολη. Πιστεύω πως το Υπουργείο Παιδείας θα μπορούσε να διευκολύνει το ταξίδι αυτό των αναπληρωτών τόσο χρονικά όσο και οικονομικά, καθώς ο καθένας απ’ εμάς εκτελεί έργο, θυσιάζοντας πολλές στιγμές από τη ζωή του για να ταξιδέψει και να αναλάβει τα καθήκοντά του. Είναι πολύ δύσκολο το νέο μας ξεκίνημα, αφού πολύ απ’ εμάς δυσκολευόμαστε να ταξιδέψουμε και να βρούμε τόσο άμεσα σπίτι. Ίσως αν υπήρχε βοήθεια από το κράτος, οι συνθήκες διαβίωσης ενός αναπληρωτή που καλείται να εργαστεί μακριά από το σπίτι του, να γίνουν πιο ευνόητες και περισσότερο επιθυμητές.»

Τι άλλο αντιμετωπίζεις στην Κάρπαθο; «Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει το Διαφάνι είναι ίδιες όπως ακριβώς και σε κάθε ακριτικό νησί. Παρόλο που το Διαφάνι και η Όλυμπος, αποτελούν κυριολεκτικά το κόσμημα της Καρπάθου, δεν διαθέτουν καθόλου φαρμακεία, φούρνους, σούπερ μάρκετ, ΑΤΜ, κλπ. Η ζωή των ανθρώπων εκεί είναι πολύ δύσκολη και όσο για τους μαθητές ακόμα δυσκολότερη επειδή αδυνατούν να ασχοληθούν με εξωσχολικές δραστηριότητες όπως είναι ο αθλητισμός, η μουσική ή μια ξένη γλώσσα. Ο μικρός μου μαθητής αναγκάζεται να ταξιδεύει στη χώρα της Καρπάθου δυο φορές την εβδομάδα για να ασχοληθεί με τα αγγλικά, το ίδιο και ο μεγάλος ο οποίος ασχολείται με το ποδόσφαιρο. Ταλαιπωρούνται πολύ. Επίσης, υπάρχουν θέματα ως προς την κοινωνικοποίησή τους, καθώς δεν υπάρχουν συνομήλικα παιδιά για να συνεργαστούν και να παίξουν μαζί, αφού οι πιο μικροί σε ηλικία είναι τα δύο αυτά ξαδέρφια και ύστερα ακολουθεί ο μικρός αδερφός του Μαρίνου που είναι μόλις τριών! Τα υπόλοιπα οκτώ παιδιά βρίσκονται σε ηλικία γυμνασίου και λυκείου, συνεπώς η ηλικιακή απόκλιση δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο τη μεταξύ τους επικοινωνία.

Η Θεοδώρα παραδέχεται πως το έργο του δασκάλου μπορεί – ανάλογα τις συνθήκες – να γίνει ακόμα πιο δύσκολο. «Ο δάσκαλος σε μια τέτοια περιοχή επωμίζεται καθημερινά πολλές ευθύνες οι οποίες δεν τελειώνουν ποτέ, καθώς πρέπει να είναι ψυχολόγοι, γιατροί, ψυχαγωγοί, ζωγράφοι, αρχιτέκτονες, θεατρολόγοι, μουσικοί, καλλιτέχνες, δεύτεροι γονείς και επιστήμονες. Αρχικά, η βασικότερη και πρότερη ευθύνη είναι προέχει η ασφάλεια των παιδιών, τα οποία πρέπει να νιώθουν πως βρίσκονται σ’ έναν περιβάλλον ασφαλές για τα ίδια και πως ο παιδαγωγός που τα εποπτεύει είναι έμπιστος και πως θα είναι άμεσα δίπλα τους να τα ενθαρρύνει, τα υποστηρίξει και να βρει λύσεις στους προβληματισμούς που τους απασχολούν. Σημαντική είναι επίσης η συνεργασία του δασκάλου με τους γονείς, καθώς έτσι μπορεί να βοηθηθεί το παιδί μαθησιακά να ανθίσει και να αντιμετωπίσει οποιεσδήποτε τυχόν δυσκολίες υπάρχουν στο μαθησιακό και στο κοινωνικό του επίπεδο. Είναι πολύ σημαντικό επίσης να επιμορφώνεται συνεχώς, να αναπτύσσει τους διανοητικούς του ορίζοντες, εμπλουτίζοντας τις γνώσεις του, επιχειρώντας παράλληλα να γίνει δημιουργικός και καινοτόμος ως προς τη διδασκαλία του, ξεφεύγοντας από την κλασική παραδοσιακή διδασκαλία και την παθητικότητα. Επιπλέον ο παιδαγωγός πρέπει να οργανώνει, να προετοιμάζει και να οργανώνει τα γνωστικά αντικείμενα τα οποία διδάσκει, να φροντίζει για την εναρμόνιση της τάξης, την προετοιμασία και τη συνεργασία των μαθητών, θα πρέπει να είναι υπεύθυνος ως προς το ωρολόγιο πρόγραμμα, την ακριβής συγκρότηση του χρόνου, θα πρέπει να είναι δίκαιος προς τους μαθητές, να τους αντιμετωπίζει με ισότητα κα. Επιπρόσθετα πρέπει να είναι μέτοχος στα ενδοσχολικά καθήκοντα, όπως είναι η συμμετοχή του σε Συλλόγους διδασκόντων, σε επιτροπές, στις εφημερίες κλπ. Η δουλειά του δασκάλου είναι πολυπαραγοντική και δεν ολοκληρώνεται φυσικά με το χτύπημα του κουδουνιού που σηματοδοτεί τη λήξη του σχολικού ωραρίου.»

Με την Θεοδώρα είπαμε πολλά στα οποία μέσα στο χρόνο νοιώθω πως θα επιστρέφω και θα σας τα μεταφέρω. Κλείνοντας την κουβέντα μας, της ζήτησα να μου πει το όραμά της για το Σχολείο.

«Ως δασκάλα και προϊσταμένη του Δημοτικού Σχολείου, θα κάνω τα αδύνατα δυνατά, προκειμένου να χαρίσω στα παιδιά ό,τι γνώσεις έχω, ώστε να ευχαριστηθούν τα παιδιά τη φετινή χρονιά. Σκέφτομαι αρχικά, αφού ενασχολούμαστε με την αστρονομία, να φτιάξουμε ένα εναλλακτικό ηλιακό σύστημα που θα βοηθάει μια ευάλωτη ομάδα της κοινωνίας μας να μάθει πιο εύκολα το αντικείμενο του διαστήματος. Θα ασχοληθούμε με την εκπαιδευτική ρομποτική και το STEAM, χάρη στον εξοπλισμό που μας δώρισε ο αρχηγός της Ένωσης Αξιωματικών Αστυνομίας του Νοτίου Αιγαίου που θα βοηθήσει σίγουρα στην εξέλιξη της νοημοσύνης των παιδιών. Επίσης, ξεκινήσαμε συνεργασία με τη ζωγράφο Λύντια Πετροπούλου, η οποία μας διδάσκει εθελοντικά ζωγραφική και εικαστικά, όπως διδάσκει και σε άλλα ακριτικά σχολεία. Συνεργαζόμαστε με το αδελφικό μας Σχολείο, το Δημοτικό Αρκιών, όπου μαζί αποσκοπούμε να φέρουμε τα παιδιά σε επαφή με άλλα σχολεία, προκείμενου να δημιουργήσουμε νέες φιλίες και να συμβάλλουμε στην απώτερη κοινωνικοποίηση των παιδιών. Σ’ αυτή τη δράση μας βοηθάει πολύ το Human Stories και η στήριξη πολλών ανθρώπων από την Ελλάδα. Ακόμη, αποσκοπώ να φέρω τα παιδιά σε επαφή με τις δράσεις του Make a Wish Ελλάδος και θέλω να τα εξελίξω την επαφή τους με τη φύση. Ήδη πραγματοποιούμε εκδρομές στη φύση για να την εξερευνήσουμε, χορεύουμε στη βροχή, παίζουμε με τις λάσπες και έχουμε δημιουργήσει το δικό μας βοτανόκηπο. Επιθυμώ να φυτέψουμε δεντράκια σε διάφορες περιοχές του χωριού, να δημιουργήσουμε παιχνίδια από υλικά της φύσης και να φυτέψουμε το δικό μας λαχανόκηπο! Θα ήθελα πολύ τα παιδιά να μάθουν να φροντίζουν μόνα τους για τη διασφάλιση της τροφής τους και θα ήθελα πολύ να κάνουν την αρχή από το σχολείο. Θα πραγματοποιήσουμε εκδρομές και σε διάφορα χωράφια για να μου δείξουν πώς βόσκουν τα κατσίκια και τα πρόβατα, πώς φροντίζουν αυτά τα ζώα, αφού ακόμη δεν έχω τη δυνατότητα να φτιάξω το δικό μου κοτέτσι, αφού του χρόνου δεν γνωρίζω σε ποιό σχολείο θα βρεθώ. Επιδιώκω αυτή η χρονιά να τους προσφέρει πολλές όμορφες εικόνες, πολλά διδάγματα και μαθήματα ζωής που ίσως ποτέ να μην ξεχάσουν. Μακάρι να καταφέρω να προσθέσω ένα μικρό λιθαράκι στο κομμάτι ανάπτυξης της ζωής τους, των συναισθημάτων και των ονείρων τους!»

• Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί μου: eetsi@windowslive.com