Κωστής Παπάζογλου ,Μαέστρος :Αν επενδύσουµε στην Τέχνη και την Παιδεία της, υπάρχει ελπίδα

Ο Κωστής Παπάζογλου σπούδασε στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης και στο Μουσικό
Πανεπιστήµιο της Βιέννης στα
Θεωρητικά, Φλάουτο, flauto
dolce και διεύθυνση, αποφοιτώντας µε διάκριση. Το 1994
ίδρυσε το συγκρότηµα παλαιάς
µουσικής Concerto ellenico, και
την εργαστηριακή ορχήστρα δωµατίου Concerto Conservatorio.
Είναι ιδρυτικό µέλος του συνό-
λου µεσαιωνικής µουσικής
ΚΩ∆ΙΞ, µε το οποίο κυκλοφόρησε
το 2008 από την ΕΜΙ CD µε παραδοσιακά σεφαραδίτικα τραγούδια «En la mar ay una torre».

Επίσης διευθύνει το φωνητικό
σύνολο «Εν χορώ», την χορωδία
της ΙΚΘ, τις Συµφωνικές ορχήστρες του Κρατικού Ωδείου και
του Πολιτιστικού Οργανισµού
∆ήµου Καλαµαριάς, καθώς και
την χορωδία και φωνητικό σύ-
νολο του ∆ήµου Καλαµαριάς.
Έχει δώσει συναυλίες ως µαέστρος και σολίστ στην Ελλάδα
και στο εξωτερικό (Γερµανία, Αυστρία, Ολλανδία, Γιουγκοσλαβία,
Ισραήλ, Ουκρανία, Σουηδία, Ιταλία, Αίγυπτο), σε φεστιβάλ, στη
10η biennale στο Σαράγιεβο και
στις εκδηλώσεις της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης
1997, ενώ ηχογράφησε µε το
φλάουτο και δικές του συνθέσεις
σε παραγωγές δισκογραφικών
εταιριών, σε ραδιοφωνικά και
τηλεοπτικά προγράµµατα της
Ελλάδας και της Ευρώπης.
ιηύθυνε την πρώτη παρου-
σίαση της Όπερας του Χέντελ
«΄Ακις και Γαλάτεια» στην Ελ-
λάδα και την πρώτη εκτέλεση του
κοντσέρτου για κιθάρα του
Y.K.Chung µε τα έγχορδα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και την Εύα
Φάµπα.

Εµφανίστηκε ως σολίστ µε
την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης και µε τη συµφωνική ορχήστρα
του ∆ήµου Θεσσαλονίκης και την Sinfonietta
Beograd. ∆ιδάσκει στο Νέο
Ωδείο Θεσσαλονίκης όπου διευθύνει
το τµήµα παλαιάς µουσικής, στο
Μουσικό Σχολείο Θεσσαλονίκης όπου
διευθύνει την ορχήστρα του σχολείου
και στο ∆ηµοτικό Ωδείο Κατερίνης. ∆ιευθύνει το Ωδείο του ∆ήµου Σταυρούπολης και Αρναίας. Το 2008 του
ανατέθηκε η καλλιτεχνική διεύθυνση
της παιδικής χορωδίας του συλλόγου
φίλων µουσικής Θεσσαλονίκης. Είναι
µέλος της ΕRΤΑ (European Recorder
Teachers Association).

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΜΑΙΡΗ ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ ΓΚΙΩΝΗ 

Ποιά ήταν η πρώτη
σας επαφή µε την τέχνη και επιστήµη των ήχων;

Από την
παιδική ηλικία άρχισα να νιώθω τη
µουσική πράξη σαν ένα σπουδαίο γε-
γονός στη ζωή µου, µε το τραγούδι.
Σε χορωδίες και µουσικές οµάδες και
σαν καλλιτεχνικός εµπνευστής – συνθέτης σε ένα ποπ-ροκ συγκρότηµα
άρχισα να διαπιστώνω την επιστήµη
των ήχων και τον πλούσιο, σχεδόν
µεταφυσικό βάθος της µουσικής.
Είχα την ευκαιρία να τραγουδώ από
παιδί τα «χορικά» του J.S.Bach αλλά
και τις νέγρικες µελωδίες των spirituals.
Πάντα η µουσική έπαιζε σηµαντικό ρόλο και αυτό µε οδήγησε
στην απόφασή µου να ασχοληθώ
επαγγελµατικά.
 
 Σπουδάσατε πλάγιο φλάουτο µε τον Η. Μακοβέι, τι κρατήσατε ως πολύτιµο από την
διδασκαλία του;

Ξεκίνησα επισήµως στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης τις σπουδές όταν οι φλαουτίστες στην πόλη
ήταν ανύπαρκτοι. Πριν τον Μακοβέι
είχαµε ευκαιριακούς ή καθόλου δασκάλους. Σίγουρα όµως ο Πέτρος
Σουσάµογλου και ο Tone Takachasi
έδωσαν µια σοβαρή ώθηση στο φλάουτο αλλά ο Ηλίας Μακοβέι έκανε
σχολή φλάουτου. Πολλοί είµαστε µα-
θητές του, εγώ από τους πρώτους.
Αυτό που µου έµεινε ήταν δύο χα-
ρακτηριστικές εκφράσεις του που
λένε πολλά: «Τώρα παίζουµε φλά-
ουτο, δεν φιλοσοφούµε» και «η µου-
σική είναι µία». Χαρακτηριστικά ενός
εργατικού και ακούραστου δασκά-
λου/ανθρώπου που έδωσε µια πρακτική διάσταση στην ερµηνεία της
µουσικής και ήρθε στην Ελλάδα µε
ένα σκοπό να κάνει φλαουτίστες και
έκανε.


Ποιά η διαφορά των σπουδών σας στην Ελλάδα µε αυτές της
Βιέννης;
 
Τεράστια διαφορά. Έφυγα
σχεδόν αυτοδίδακτος στο φλάουτο
dolce και τη διεύθυνση και τα πάντα
ξεκίνησαν από το µηδέν. Ευτυχώς
έπεσα σε καλούς ανθρώπους και
µουσικούς δασκάλους βέβαια στη
Βιέννη. Καταλάβαιναν την κατά-
σταση στην Ελλάδα και βοήθησαν,
σχεδόν ιεραποστολικά, όπως έπραξε
και η πρώτη µου καθηγήτρια Elizabeth
Schaeftlein, συνεργάτιδα του
Nikolaus Harnocourt. Ήταν από τους
θεµελιωτές της µουσικής ρητορικής,
µια έννοια που σηµάδεψε και τη δική
µου ερµηνεία αργότερα. Τη δεκαετία του ‘80 στην Ελλάδα τα πράγµατα ήταν πρωτόγονα. ∆εν υπήρχαν
πανεπιστηµιακές µουσικές σπουδές
και στα ωδεία ξεκινούσαµε τη µελέτη
µε βάση µόνο την εµπειρία των δασκάλων µας. Αργότερα ξεκίνησε η
µουσική αναγέννηση, ιδιαίτερα από
τη Θεσσαλονίκη. Ξέρετε όµως τι µε
ενοχλεί τώρα που έχουµε πανεπι-
στηµιακές µουσικές σπουδές και
στην Ελλάδα; Η εσκεµµένη δυσκολία
να αναγνωριστούν και αντιστοιχηθούν οι σπουδές του εξωτερικού,
στην Ελλάδα. Ακόµη και η µη δια-
βάθµιση των ωδειακών σπουδών
(όχι όλων) µε κάποιο τίτλο στη χώρα
µας. Εκεί που δεν είχαµε σπουδές
τώρα κρίνουµε και αυτούς που
ήρθαν απ΄ έξω! ∆εν υπάρχει εκπαι-
δευτική ενότητα στην χώρα µας,
αλλά µεγάλη κατάτµηση σπουδών
και πολιτιστική υπεροψία.

Είναι η τέχνη ο καθρέπτης
της κοινωνίας µας;


Σήµερα στην Ελλάδα της κρίσης, ναι. Ξέρετε, άλλο η Τέχνη και
άλλο ο Πολιτισµός. Ποιοτικά δεν συµπίπτουν πάντα. Εδώ που φτάσαµε
είναι γιατί δεν ακούσαµε την Τέχνη
που µας πρότειναν οι καλλιτέχνες
µας. Πάντα οι καλλιτέχνες οφείλουν
και πρέπει να λένε την αλήθεια. Αν
δεν τους ακούσαµε είναι γιατί δεν τους δώσαµε την ευκαιρία να ζήσουν
από την Τέχνη τους και να µας µι-
λούν. ∆ώσαµε προτεραιότητα στις
«νεοπλουτίστικες» εκφάνσεις της που
µας γέµισαν ψέµατα. Όταν ζούσαµε
µε την κουλτούρα των «µαγαζιών»
και «απολαµβάναµε» την παρακµή,
έπρεπε να σκεφτούµε το µέλλον.
Σκεφτόµασταν µόνο τον εαυτό µας
καθαρά εγωιστικά. Τώρα που οι «πα-
ροχές» τελείωσαν, τρώµε τα παιδιά
µας. ∆εν υπάρχει µεγαλύτερη κατάν-
τια. Αν επενδύσουµε στην Τέχνη και
την Παιδεία της υπάρχει ελπίδα.
 
Η σύγχρονη µουσική είναι
οικεία στο ευρύ κοινό;

Η απάντηση δύσκολη, θα
έλεγα «είναι µια καλή ερώτηση». Οι
σύγχρονοι συνθέτες πρέπει να στεφτούν ότι γράφουν περισσότερη
µουσική για να την ακούει ο κόσµος
και όχι για τις βιβλιοθήκες τους. Να
υπάρχει δηλαδή το βασικό στοιχείο
της επικοινωνίας, πράγµα δύσκολο.
Αν βοηθήσουµε όλοι, κάτι θα πετύ-
χουµε. Επίσης οι ερµηνευτικοί µεσά-
ζοντες, δηλαδή οι µουσικοί που
επιτελούν τη µουσική τους, χρειάζεται να αγαπήσουµε περισσότερο το
κοινό µας. Άρα να θυσιάσουµε λίγο
τον εαυτό µας. Πιστεύω ότι η καλύτερη επικοινωνία µεταξύ συνθετών,
µουσικών και φίλων της µουσικής Τέχνης θα βοηθούσε. Αλλά πρέπει και
η πολιτεία να βοηθήσει περισσότερο,
όχι να καταργείται η «διεύθυνση σύγ χρονου πολιτισµού» στο υπουργείο.

  Από το 1987 έως σήµερα
είστε διευθυντής του Τµήµατος πα-
λιάς µουσικής. Μιλήστε µας γι’αυτή
σας την δραστηριότητα.

 Στην παλαιά µουσική είµαι
από τους πρωτεργάτες. Υπάρχουν
µουσικά όργανα που ακόµη δεν είναι
«αναγνωρισµένα» στο Υπουργείο
Πολιτισµού. Λειτουργούν δηλαδή
τµήµατα σπουδών στα Ωδεία που
δεν τα αναγνωρίζει το ελληνικό κράτος. Σε αυτά συµπεριλαµβάνονται
και τα παραδοσιακά µουσικά όρ-
γανα, της ελληνικής µουσικής. Από
το Τµήµα µας, στο Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης αποφοιτήσαν πάνω από
30 µαθητές µε δίπλωµα δεξιοτεχνίας
και πολλοί συνέχισαν µεταπτυχιακές
σπουδές στην Ευρώπη. Κάποιοι επέστρεψαν και δραστηριοποιούνται
στην Ελλάδα σε ποικίλες καλλιτεχνι-
κές αρµοδιότητες. Νέοι µε ταλέντο
και επιστηµοσύνη στη µουσική (σκηνοθέτες µουσικών δρώµενων/όπε-
ρας, καθηγητές µουσικής,
πολιτιστικοί διαχειριστές, µουσικοί µε
πρωτότυπες ερµηνευτικές προτά-
σεις, σολίστες κ.λ.π.) αλλά χωρίς επί-
σηµη αναγνώριση των σπουδών
τους! Η µελέτη της παλαιάς µουσικής είναι σηµαντική γιατί έτσι γνωρί-
ζουµε τη εξέλιξή της και µπορούµε
να ερµηνεύουµε πιο σωστά και τη
σύγχρονη. Ήρθαµε σε επαφή µε πολ-
λούς καθηγητές και σπουδαστές από
το εξωτερικό και διοργανώσαµε σεµινάρια και την «θερινή ακαδηµία παλαιάς και παραδοσιακής µουσικής».
Τώρα η δράση διευρύνθηκε µε πολλές διεθνείς συνεργασίες και τη µό-
νιµη συνεργασία µου ως καθηγητής
στο Crescendo Summer Institute
στην Ουγγαρία.

Οι κριτικές από τον Τύπο
είναι διθυραµβικές για το έργο σας.
Πώς βοηθά αυτό;


 Νοµίζω αρκετά, διότι είναι
πολύ θετικές και τις διάβασαν πολλοί. Αυτό σηµαίνει ότι έκανα πολλά
καλά πράγµατα. Μακάρι βέβαια να
συνεχίσουν οι δράσεις µας και στην
εποχή της κρίσης. Ήδη όµως η συµφωνική ορχήστρα ∆ήµου Καλαµαριάς καταργήθηκε. Ελπίζουµε να µη
συµβεί το ίδιο και µε τη Νέα Χορωδία του ∆ήµου. Νοµίζω οι κριτικές
βοηθούν σε αυτή την κατεύθυνση,
να υπολογίζουν δηλαδή το πολιτικό
κόστος οι πολιτικοί που διαχειρίζονται τον πολιτισµό. Άλλο ένα πρόβληµα της εποχής µας είναι ότι
υπάρχουν πολλοί που διαχειρίζονται
το καλλιτεχνικό προσωπικό χωρίς να
γνωρίζουν καλά το αντικείµενο και
βέβαια συντελούν σε αυτό και οι φι-
λελεύθερες πολιτικές διαχείρισης,
που εξυπηρετούν µόνο τους γνω-
στούς του εκάστοτε κυβερνώντος ή
διοικούντος.
 
Έχετε παίξει φλάουτο σε
ζωντανές παραστάσεις στο κρατικό
θέατρο Β. Ελλάδας. Πόσο εφικτό
είναι αυτό; Υπάρχει ζήτηση;


Ζήτηση για ζωντανή µουσική πάντα υπάρχει! Άλλωστε αυτό
ήταν συνηθισµένη πρακτική πριν την
είσοδο των νέων ηλεκτρονικών
µέσων. Τότε γράφτηκαν και οι σπου-
δαίες µουσικές που µας αρέσουν
µέχρι και σήµερα. Η µουσική είναι
συνυφασµένη µε το θέατρο, είναι
άλλωστε γνωστό από το αρχαίο
δράµα ακόµη και αργότερα µε την
όπερα. Σήµερα όµως για οικονοµι-
κούς λόγους αυτά συµβαίνουν σπά-
νια. Η πιο πρόσφατη παραγωγή µας
βέβαια ήταν µε την εταιρεία θεά-
τρου «Χώρος» και το έργο «Απόκοπος» του Μπεργαδή. Στην
παράσταση, παραγωγής του Ελληνι-
κού φεστιβάλ, συµπράξαµε σε όλες
τις παραστάσεις και περιοδείες στην
Ελλάδα και την Κύπρο µε το σύνολο
µεσαιωνικής µουσικής Codex-Κώδιξ.
Οι µουσικές που επέλεξα, από τη
Μεσόγειο του 16ου αιώνα, είχαν µεγάλη απήχηση στον κόσµο και ευχαρίστως θα τις ξαναδοκίµαζα.
Επιθυµία µας είναι να τις καταγράψουµε σε ένα CD.
 
Ποιά θεωρείτε την καλύ-
τερη µουσική εµφάνιση σας ως δι-
ευθυντής συνόλων;


Κ.Π.: Όταν το 1997 για πρώτη
φορά παίξαµε αναγεννησιακή µου-
σική στο Γενί τζαµί της Θεσσαλονί-
κης, οι πρώτες εντυπώσεις ήταν
εξαιρετικές και όλοι απορούσαν πώς
είναι δυνατόν να έχουµε ένα τόσο
εντυπωσιακό συλλογικό αποτέλε-
σµα, σε µια πόλη που δεν είχε τέτοια
παράδοση. Αυτό ήταν και το επίσηµο
ξεκίνηµα στην επαγγελµατική µου
καριέρα. Συναυλία αναγεννησιακής
µουσικής, µε το concerto ellenico,
στην Πολιτιστική πρωτεύουσα της
Ευρώπης – Θεσσαλονίκη 1997. Επί-
σης οι πρωτοχρονιάτικες συναυλίες
µε τη Συµφωνική Ορχήστρα ∆ήµου
Καλαµαριάς επί σειρά ετών, που
πρώτοι εµείς καθιερώσαµε πανελλη-
νίως, είχαν τη δική τους µαγεία και
θυµάµαι τη δίψα του κόσµου για
αυτά και τις προπωλήσεις των εισι-
τηρίων να έχουν εκτιναχθεί. Κάναµε
προσπάθεια να βρούµε άλλη µέρα,
να επαναλάβουµε τη συναυλία,
επειδή αυτοί που έµειναν απ΄ έξω γέ-
µιζαν άλλα δύο θέατρα. Τι να ξεχωρίσεις όµως τις συναυλίες, µε τη
σεφαραδίτικη χορωδία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, σε
συναγωγή του Κα ρου ή µε τη Νέα
Χορωδία ∆ήµου Καλαµαριάς στην
αίθουσα «Τσαϊκόφσκι» στο Ωδείο της
Αγίας Πετρούπολης, ή το σύνολο
Codex-Κώδιξ µεσαιωνικής µουσικής
στη µεσαιωνική Ρόδο, µε κοστούµια
και όργανα εποχής και το κόσµο να
σπεύδει να µας φωτογραφίζει. Μέχρι
την µακρινή Αυστραλία και Κίνα εί-
δαµε αναρτήσεις του συνόλου. Από
τότε, φυσικά και πολύ νωρίτερα, η
ενέργεια που παίρνω ως µουσικός
αρχικά και ως µαέστρος από την
επαφή µου µε τον κόσµο, είναι σαν
µια οµαδική συν-προσευχή στο Θεό.
Αυτός δηµιούργησε τη µουσική για
να λυτρώνεται η ψυχή µας από τη µίζερη καθηµερινότητα.


Τον Οκτωβρη 2004 στην
Κρατική Ορχήστρα Αθηνών διευθύ-
νατε το σύνολο εγχόρδων σε
πρώτη εκτέλεση έργα του συνθέτη
Υiu Kwong Chung και A.Viana. Μιλήστε µας για την µοναδική αυτή
εµπειρία.

Ο κινέζος συνθέτης έγραψε
για τη δική µας Εύα Φάµπα ένα καταπληκτικό έργο «for Eva» και είχα
την τύχη µαζί µε τα έγχορδα της
Κρατικής Αθηνών να το παρουσιά-
σουµε για πρώτη φορά. Είναι αυτό
που λέω: η µουσική είναι πέρα από
τις νότες. ∆εν γνώριζα τον συνθέτη
αλλά η γραφή του µε εντυπωσίασε.
Πράγµατι µε τους πολύ καλούς µου-
σικούς της Κρατικής Ορχήστρας
Αθηνών αλλά και την εντυπωσιακή
ερµηνεία της Εύας, δώσαµε υπό-
σταση σε ένα σηµαντικό µουσικό κείµενο. Αυτή είναι η δουλειά του
µουσικού. Μελετούµε το µουσικό
κείµενο και αφού κατασταλάξουµε
και κατανοήσουµε την ιδέα του συν-
θέτη, τότε το µοιραζόµαστε µε τον
κόσµο. Μια πανέµορφη διαδικασία,
µαγική, δηµιουργική που όταν την δί-
νεις µε αγάπη και γνώση, τότε την ει-
σπράττεις πίσω διπλά.

 Πώς βλέπετε την κλασική
µουσική σε παγκόσµιο επίπεδο;

Είπαµε και πριν ότι η κλασική
µουσική θέλει χώρο και χρόνο. ∆εν
είναι για µαζική κουλτούρα, αδικείται.
Είναι πνευµατική µουσική. Όποιος
έχει υποµονή κερδίζει πολλά. Σε παγ-
κόσµιο επίπεδο αρχίζει να µη γίνεται
κατανοητή επειδή δεν έχουµε την
υποµονή που χρειάζεται. Σκεφτείτε
αν θα ήταν ευκολότερο να ακούµε
ένα έργο µισής ώρας, συµπυκνωµένο
σε διάρκεια 2-3 λεπτών; Αδύνατο!
Όπως ένα βιβλίο δεν µπορείς να το
διαβάσεις σε µισή ώρα. Όλα τρέχουν
γρήγορα και ο χρόνος είναι διαφορετικός για όλους. Ποιός έχει χρόνο να
ακούσει µουσική σήµερα; Την ακούµε
υποτυπωδώς και τελείως απλοποι-
ηµένη κατά την διασκέδασή µας. Εξ
αποστάσεως. Όµως η µουσική έχει
δύναµη που µας επηρεάζει σηµαντικά. Αν δεν την προσέξουµε και δεν
την ακούσουµε θα βρεθούµε αλλού.
Πρέπει όλοι τώρα να αλλάξουµε
στάση. Κλασική πρέπει να θεωρούµε
κάθε µουσική που θέλει χρόνο για να
την ακούµε. Αυτόν τον χρόνο πρέπει
να της δώσουµε. Έτσι συνειδητά, όχι
σύµφωνα µε τις επιθυµίες µας αλλά
σύµφωνα µε το πνεύµα µας. Παγκόσµια, αυτή η µουσική κινδυνεύει και
µαζί της και µεις.

Είστε ικανοποιηµένος από
το αποτέλεσµα των µουσικών
σπουδών στα εκπαιδευτήρια Ωδεία
κ.τλ στον τόπο µας;

Τα Ωδεία είναι παραµελη-
µένα. Αφήνονται στην τύχη τους και
πολεµούνται από παντού. ∆ιεθνώς
τα ωδεία είναι χώροι µουσικής δραστηριότητας από τις µικρές ηλικίες
µέχρι το ανώτατο επίπεδο. Αυτό σηµαίνει Conservatorium και αυτό µι-
µηθήκαµε και µεις στη σύγχρονη
Ελλάδα. Από τότε που δηµιουργήθη-
καν τα ∆ηµοτικά Ωδεία, θα περίµενε
κανείς τα πράγµατα να πάνε καλύ-
τερα αλλά δεν τηρήθηκε αυτό που
διεθνώς ίσχυε, αντίθετα επικράτησε
ο «λαϊκισµός» στη µουσική εκπαί-
δευση. Μαθαίνουµε τη µουσική που
µας αρέσει και µόνο. Όχι αυτή που
οι αρχαίοι Έλληνες χρησιµοποιούσαν
ως Παιδεία. Εννοώ τον λόγο για τον
οποίο διδασκόµαστε τη µουσική. Σαν
διευθυντής σε πολλά δηµοτικά
ωδεία πάντα έκανα µάχη µε τους δι-
οικούντες να κρατήσω έστω το πρό-
γραµµα σπουδών του Υπουργείου
και να µη περάσω στον ευτελισµό
του. Ξέρετε γιατί; Όλοι πίεζαν για να
έχουν τους γονείς/ψηφοφόρους

τους ευχαριστηµένους, χωρίς να
εξετάζουν τις διαδικασίες µε παιδαγωγικά κριτήρια αλλά µε πολιτικά.


Οι µαθητές καθηµερινά
βοµβαρδίζονται από ευτελή µουσικά προϊόντα. Το Ωδείο ή το σχολείο πώς βοηθάνε στην µουσική
εκπαίδευση των νέων;


 Κάθε σοβαρή ενασχόληση
µε δηµιουργικές δραστηριότητες
βοηθάει στην πνευµατική ανάπτυξη
των νέων, έτσι και η µουσική. Σίγουρα το Ωδείο περισσότερο από το
σχολείο αλλά δεν βλέπω και κάποια
σοβαρή προσπάθεια στην παιδεία.
Στην Αγγλία τουλάχιστο έστειλαν ειδικούς δασκάλους στα δηµοτικά
σχολεία να διδάξουν µουσική, εδώ
έδωσαν το δικαίωµα σε όποιον παίζει λίγο µουσική να διδάξει κιόλας το
µάθηµα της µουσικής. Σκεφτείτε λοιπόν ότι κάποιος που έµεινε στο επί-
πεδο ηµιµάθειας για πολλούς
λόγους, πως θα διδάξει την πειθαρχία και επιµονή στις δυσκολίες της
µουσικής εκπαίδευσης. Αν κάτι έχει
να µάθει ο νέος από τη µουσική είναι
η αυτοπειθαρχία. Τα ευτελή µουσικά
προϊόντα παράγονται από τέτοιους
µουσικούς. Αυτούς που έθεσαν τον
εαυτό τους στην υπηρεσία του
πλουτισµού µέσα από τη µουσική.
Αλίµονο λοιπόν, τουλάχιστο έπρεπε
να βοηθάνε γενικά την σοβαρή πολτιστική ανάπτυξη. Κατηγορηµατικά
όµως το λέω, υπάρχουν τεράστιες
δυσκολίες παντού.

Τη µουσική την αντιµετωπίζουµε ως θεραπεία;


Σαν ως µουσικοπαιδαγωγός
διαπιστώνω δυο σηµαντικά οφέλη
της µουσικής. Την καλλιέργεια συναισθηµατικής νοηµοσύνης που χρειαζόµαστε εµείς οι Έλληνες και την
ανάπτυξη της κοινωνικής ευφυΐας
που έχουµε ανάγκη ως χώρα. Αν
αξιοποιήσουµε µε τον σωστό τρόπο
τη µουσική ως παιδεία, έχουµε ελπίδες για το µέλλον. Θα γίνει τουλάχιστο προσπάθεια να σκεφτόµαστε τα
συναισθήµατά µας και να δρούµε κα-
λύτερα κοινωνικά σαν άτοµα. Αν υποθέσουµε λοιπόν ότι αυτές είναι οι
βασικές µας ασθένειες ως λαός, τότε
ναι, τουλάχιστο αρχίσαµε την «φαρµακευτική» µας αγωγή.

Πώς αισθάνεστε όταν διευθύνετε; Με την κίνηση του σώµατος τι περιγράφετε;

Υπάρχουν µαέστροι που απλά
κάνουν «τον τροχονόµο», δηλαδή επιβλέπουν και κατευθύνουν τη µουσική
κυκλοφορία. Ο καλός µαέστρος δείχνει το σωστό µουσικό δρόµο. Όταν
διευθύνεις δεν δείχνεις µόνο ρυθµό
και «ατάκες» αλλά πρέπει να υπενθυ-
µίζεις και τη ψυχή της µουσικής. Ίσως
είναι το µοναδικό µουσικό επάγγελµα
που την ώρα της συναυλίας πραγµατικά απολαµβάνει τη µουσική, όχι ως
ακροατής αλλά σαν πραγµατικός δηµιουργός της. Ο µαέστρος µε την κίνηση βοηθάει τη µουσική να µετου-
σιωθεί σε ζωντανή πραγµατικότητα
και να φτάσει από τα αυτιά του ακροατή στην ψυχή του.
 
 Ποια θεωρείτε την πιο σηµαντική στιγµή στην µουσική σας
πορεία;
 
Η στιγµή που η καθηγήτριά
µου στη Βιέννη µε ρώτησε γιατί
ήρθα να σπουδάσω στην πόλη της.
Τότε συνειδητοποίησα ότι αυτή µου
η επιλογή εµπεριείχε µεγάλο βάρος
πραγµατικότητας στις επιλογές µου
και έπρεπε πραγµατικά να ανταπο-
κριθώ στο νόηµά της. Ήταν η στιγµή
που δούλευα στην Ελλάδα, ώστε να
µπορώ να πηγαίνω στις διακοπές
των µαθηµάτων (Χριστούγεννα,
Πάσχα και καλοκαίρι κ.ά.) να παρα-
κολουθώ µαθήµατα στη Βιέννη. Μου
λέει, λοιπόν, την παραµονή των Χριστουγέννων να πάω πίσω στη πατρίδα για να περάσω µε το γιό µου
τις γιορτές. «∆εν θα ΄ναι ξανά ο γιός
σου τεσσάρων» µου λέει. Τότε συνειδητοποίησα τη µεγάλη θυσία που
έκανα στον εαυτό µου και δόθηκα
πραγµατικά στη µουσική µε πλήρη
επίγνωση και αυτοθυσία. Έβαλα ξαφ-
νικά τον εαυτό µου και την Τέχνη
µου δίπλα σε αυτό που αγαπούσα
πάρα πολύ. Την ζωή. ∆εν µπορώ να
πω ότι µετάνιωσα επειδή η µουσική
µου πορεία µε αποζηµίωσε. Νιώθω
ευλογηµένος.
 
Τι θα θέλατε;


Να νιώσουν όσο γίνεται περισσότεροι, τη βαθειά µου αγάπη και
τη λυτρωτική αγαλλίαση από τη µουσική µου πράξη. Η µουσική µε πάει
πιο κοντά στο Θεό, τον δηµιουργό.
Με την Τέχνη µου νιώθω ένας µικρός δηµιουργός και κοµµάτι του
σύµπαντος.


 Ποια είναι τα επόµενα βήµατα σας;

Περισσότερη επικοινωνία µε πολλούς. Καθηµερινά βλέπω πολλούς
ανθρώπους να έχουν ανάγκη τη λυτρωτική επίδραση της µουσικής. ∆εν
τη γνωρίζουν και θέλω να τους τη
δείξω. Νιώθω πολύ ικανοποιηµένος
µέσα από τη µουσική και θέλω να
έχω τους ανθρώπους κοινωνούς σε
αυτό το µεγαλείο. ∆εν θα πω πρακτικά πράγµατα που µπορούν να γί-
νουν, γιατί είναι πάρα πολλά. Θα
προσπαθήσω να βρω καινούργιους
δρόµους επικοινωνίας. Αυτό θα γίνει
όταν οι άνθρωποι αφιερώσουν
χρόνο για τη µουσική. Όταν δεν την
ακούν µαζί µε άλλα πράγµατα, σαν
υπόκρουση. Όταν την αφήσουν να
παίξει ρόλο στη ζωή τους. ∆εν ξέρω
πώς θα το καταφέρω, αλλά πρέπει
να βρούµε όλοι µας χρόνο για τη
µουσική και την τέχνη. Αυτή είναι η
πραγµατική ζωή. Τα πρακτικά µου
σχέδια είναι πολλά, όλα προς αυτή
την κατεύθυνση: να εξασφαλίσουµε
χρόνο στους ανθρώπους αλλά και
τις συνθήκες, για να ακούνε µουσική.