Τί μάθαμε από την πανδημία; του Βαγγέλη Ντάλη

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ - ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ
Τί μάθαμε από την πανδημία; του Βαγγέλη Ντάλη

Ο Μάιος μας έφτασε, εμπρός βήμα ταχύ. Να τον προϋπαντήσουμε. Όχι στην εξοχή. Ούτε με συγκεντρώσεις. Χωρίς συνωστισμούς σε πάρκα, πλατείες, παραλίες. Από τη Δευτέρα κυκλοφορούμε χωρίς SMS. Όχι όμως χωρίς προφυλάξεις. Και τίποτα δεν τέλειωσε ακόμα. Το πρώτο κύμα έσβησε μόνο. Οι γιατροί μας προειδοποιούν. Θα έρθει μεγαλύτερο κύμα.

Επιστροφή στην «κανονικότητα» δεν θα υπάρξει ποτέ. Γιατί η ζωή που κάναμε δεν είχε κανονικότητα. Είχε άγνοια, απληστία. στενομυαλιά, συμφέροντα μικρά και μεγάλα που μας καθοδηγούσαν και ρύθμιζαν τις ζωές μας, είχε αδιαφορία για το άμεσο και το φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούσαμε και ζούμε. Αυτό δεν έγινε ούτε καλύτερο ούτε πιο ασφαλές. Μήπως εμείς, τουλάχιστον, γίναμε πιο σοφοί ή έστω πιο σκεπτικοί και πιο αποφασισμένοι να προστατέψουμε τις ζωές τις δικές μας και των παιδιών μας;
Τώρα ξέρουμε περισσότερα. Ξέρουμε; Γιατί και πριν ξέραμε αλλά κάναμε πως δεν ξέρουμε. Λέει ο καθηγητής Ιστορίας του πανεπιστημίου Γέιλ Φρανκ Σνόουντεν: «Νομίζω ότι η πιο ανησυχητική ερώτηση που άκουσα κατά τη διάρκεια αυτής της επιδημίας έγινε από τον πρόεδρο Τραμπ, ο οποίος ρώτησε: “Ποιός θα μπορούσε να ξέρει;”. Αυτό με εξέπληξε. Είναι απίστευτο να το λέει κάποιος. Όλοι όφειλαν να ξέρουν. Από το 1997, με το ξέσπασμα της γρίπης των πτηνών, αξιωματούχοι δημόσιας υγείας, ιολόγοι και επιδημιολόγοι λένε ότι θα βιώσουμε μια μεγάλη πανδημία στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον. Εκτιμούσαν ότι είμαστε ιδιαίτερα ευαίσθητοι ως κοινωνία σε πνευμονικούς ιούς. Το 2005, ο [διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Ασθενειών] Αντονι Φάουτσι παρουσιάστηκε ενώπιον του Κογκρέσου των ΗΠΑ, το οποίο εξέταζε αυτές τις πιθανότητες και διατύπωσε μια ενδιαφέρουσα αναλογία. Είπε ότι οι μετεωρολόγοι μπορούν να πουν στους κατοίκους της Καραϊβικής ότι θα βιώσουν τυφώνες στο μέλλον. Δεν μπορούν να δώσουν μια ακριβή ημερομηνία και δεν θα μπορούν να προβλέψουν την ένταση του τυφώνα, αλλά ξέρουν ότι έρχεται. Ισχύει το ίδιο σε ό,τι αφορά την ιατρική επιστήμη και μια πανδημία. Ο Φάουτσι είπε τότε ότι δεν μπορεί να προβλέψει πότε θα χτυπήσει μια πανδημία και εάν θα είναι χειρότερη από την ισπανική γρίπη ή όχι. Αλλά μπορεί να πει με απόλυτη βεβαιότητα ότι θα έλθει.» Η συνέντευξη παραχωρήθηκε στο Yale News και αναδημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή».
Λίγο καιρό πριν από την εκδήλωση της πανδημίας, ο καθηγητής Φρανκ Σνόουντεν κυκλοφόρησε το βιβλίο «Epidemics and Society: From the Black Death to the Present» («Επιδημίες και Κοινωνία: Από τον Μαύρο Θάνατο ώς το Σήμερα»). Πρόκειται για ένα magnus opus, αποτέλεσμα μιας έρευνας 40 ετών για το πώς κάθε επιδημία άλλαξε την κοινωνία μέσα στην οποία εκδηλώθηκε.
Λέει ο καθηγητής: «Ο κόσμος μας είναι πυκνοκατοικημένος, άναρχος και άπληστος. Έχουμε εισβάλει σε μεγάλο βαθμό στον βιότοπο των άγριων ζώων. Η πίεση που ασκείται στα άγρια ζώα είναι πολύ μεγάλη. Οι άνθρωποι έρχονται σήμερα σε επαφή με είδη που μπορεί να είναι δεξαμενές ενός απίστευτου φάσματος ασθενειών με τις οποίες κανένας πληθυσμός ανθρώπων δεν έχει έρθει σε επαφή στο παρελθόν. Αυτό συνέβη στην περίπτωση του Εμπολα. Η βιομηχανία φοινίκων εισέβαλε στα δάση της Δυτικής Αφρικής. Έκοψαν τα δένδρα και έδιωξαν τις νυχτερίδες. Υπάρχουν πολλές εκατοντάδες είδη νυχτερίδων. Πολλά από αυτά τα είδη φιλοξενούν εκατοντάδες κορωνοϊούς. Και πολλοί από αυτούς τους κορωνοϊούς είναι θανατηφόροι για τους ανθρώπους. Οι νυχτερίδες εξορίστηκαν από τον δασικό θόλο που ήταν το φυσικό τους περιβάλλον και πλησίασαν πιο κοντά στις εστίες των ανθρώπων βρίσκοντας φωλιά κατά χιλιάδες σε ένα δένδρο κοντά στο σπίτι ενός 2χρονου αγοριού. Το αγόρι έπαιζε στο δένδρο κοντά στο σπίτι του στο χωριό Μελιάντου της Γουινέας. Το δένδρο ήταν μολυσμένο από τις νυχτερίδες, από χιλιάδες νυχτερίδες. Έριχναν εκεί τα περιττώματα και τους ιούς τους, που το αγόρι εισέπνεε. Οι γονιδιακές μελέτες έδειξαν ότι όλα τα κρούσματα του Έμπολα στη Δυτική Αφρική προέρχονται από αυτό το παιδί που έπαιζε κοντά στις νυχτερίδες. Έτσι ένα κομμάτι της αλήθειας που αποκαλύπτουν για εμάς οι επιδημίες είναι ότι δεν νοιαζόμαστε αρκετά για τον πλανήτη μας. Δεν αντιμετωπίζουμε με σωστό τρόπο τα δάση μας, ούτε τα ζώα που ζουν σε αυτά. Φαίνεται να πιστεύουμε ότι όλα βρίσκονται εκεί για να τα αρπάξουμε, για το κέρδος.»
Τώρα που βγαίνουμε σιγά-σιγά από τα σπίτια μας – και πόσο άραγε να «Μέναμε Σπίτι»; – και θα προσπαθήσουμε να μαζέψουμε τα κομμάτια μιας βίαια διαρρηγμένης ζωής, μιάς άτσαλα ψαλιδισμένης κοινωνικής συνοχής και μιάς τσακισμένης οικονομικής κατάστασης για την πλειοψηφία (για τους ιδιοκτήτες ΚΕΚ, πλατφορμών και καταρτιζόντων με voucher «η κρίση γέννησε ευκαιρίες»), ας μην ξεχάσουμε πώς φτάσαμε ως εδώ. Ας αφήσουμε τις θεωρίες συνωμοσίας κι ας κοιτάξουμε λίγο πιο πέρα από τη γειτονιά μας. Είμαστε ευχαριστημένοι από το περιβάλλον στο οποίο ζούμε; Πιστεύουμε ότι ήταν «καθαρό» και ήρθε απρόσμενα ένας ιός που το «μόλυνε»;;; Έτσι απλά;
Σε αυτή εδώ τη σελίδα θα έχετε δει κατά καιρούς άρθρα για τις συνέπειες σε όλους μας, σε όλο τον πλανήτη και στην Ελλάδα, της καταστροφής των δασών του Αμαζονίου, για την ερημοποίηση περιοχών με όλα τα συνεπακόλουθά της, για την αλλαγή του κλίματος, για τις συνέπειες της βιομηχανικής και στρατιωτικής ρύπανσης, για τις θάλασσες που έχουν γίνει χωματερές, για το κάψιμο των δασών και πολλά άλλα. Δεν γράφτηκαν από διάθεση καλής αισθητικής ούτε και από διάθεση καλλιέργειας περιβαλλοντισμού. Καμπανάκια για την ποιότητα ζωής και την υγεία μας ήταν. Αγωνία για τη βιωσιμότητα του πλανήτη ήταν. Τώρα που εμπεδώσαμε ότι όλος ο πλανήτης είναι μια γειτονιά και ότι, για παράδειγμα, ένα συμβάν ενός πρωινού στην Αφρική μπορεί να γίνει μεγάλο πρόβλημα το βράδυ στη Νέα Υόρκη, είμαστε λίγο σοφότεροι;
Τα φυσικά οικοσυστήματα είναι ζωτικής σημασίας για την υποστήριξη κάθε μορφής ζωής στον πλανήτη. Η υποβάθμιση ή η καταστροφή τους θέτουν την υγεία και την ευημερία του ανθρώπου σε άμεσο κίνδυνο, καθώς διευκολύνουν την ανάπτυξη και διάδοση νέων μολυσματικών ασθενειών. Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν προκαλέσει κατακλυσμιαίες αλλαγές στον πλανήτη μας, φέρνοντας την άγρια ζωή σε στενότερη επαφή με τον άνθρωπο, και διευκολύνοντας, με αυτόν τον τρόπο, τη μετάδοση ασθενειών.
Καλά τα εμβόλια αλλά η προστασία και αποκατάσταση των φυσικών οικοσυστημάτων είναι ασφαλέστερη προκειμένου να αποφύγουμε στο μέλλον παρόμοιους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία. Η υγεία του ανθρώπου συνδέεται στενά με την υγεία των άλλων ειδών που ζουν στον πλανήτη κι αυτές συνολικά με την υγεία του περιβάλλοντος. Η νόσος του ενός είναι η πανδημία των άλλων.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή