«Διαβάστε και διαδώστε το πριν το κατεβάσουν!», του Θανάση Καμπισιούλη

«Κάνε με προφήτη, να σε κάνω πλούσιο» μία φράση που ακούστηκε πολύ έντονα μετά το κραχ του Χρηματιστηρίου το 1999, τότε που χάθηκαν ολόκληρες περιουσίες. Μια φράση που επανήλθε στο μυαλό μου ψάχνοντας στη βιβλιοθήκη μου τα αδιάβαστα βιβλία που είχα αγοράσει κατά καιρούς. Σταμάτησα σε ένα μικρό βιβλίο που είχα αγοράσει 400 δρχ. το 1985. Είναι του Norman Macrae, Άγγλου Οικονομολόγου, Δημοσιογράφου και Συγγραφέα με τίτλο «The 2025 Report: A Concise History of the Future, 1975–2025 – 2025, Μια σύντομη ιστορία του μέλλοντος».

Προσπαθεί ο Νorman Macrae, να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε τον κόσμο που θα έχει διαμορφωθεί για εμάς περίπου 50 χρόνια μετά. Είχα, τότε που το αγόρασα, σκεφτεί ότι είναι καλή ιδέα και θα μπορούσα να πάρω κάποια στοιχεία ώστε να προσαρμόσω την πορεία μου προς την κατεύθυνση αυτή. Αν θυμάμαι καλά το είχα διαβάσει αλλά δεν θυμάμαι αν τουλάχιστον με οδηγό αυτό το βιβλίο, άλλαξα εκ βάθρων κάποιες αποφάσεις και επιλογές μου. Αφού όμως το βρήκα, μετά από 35 χρόνια, ας όψεται η καραντίνα, σκέφτηκα ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να δω πώς τα πήγε ο μακαρίτης πλέον Macrae με τις «προβλέψεις» του.
Για την Ιστορία, ο Νorman Macrae εντάχθηκε στο The Economist το 1949 και αποχώρησε ως αναπληρωτής αρχισυντάκτης το 1988. Προέβλεψε την ανατροπή της εθνικοποίησης των επιχειρήσεων, την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την εξάπλωση του Διαδικτύου. Τέλος, αρκετά χρόνια πριν το θάνατο του, τον Ιούνιο του 2010, είχε μιλήσει για το θάνατο των αποστάσεων και πως η χρονική περίοδος 2005-2015 θα είναι η πιο κρίσιμη δεκαετία της ανθρωπότητας και θα έχει ανεπανόρθωτη επίπτωση στη βιωσιμότητα.
Ξεφύλλισα το βιβλίο και πράγματι διαπίστωσα ότι σε γενικές γραμμές ο άνθρωπος αυτός μπόρεσε, με τις γνώσεις του και το χάρισμα που ίσως διέθετε, να δει κάποια χρόνια μπροστά όταν κάποιοι άλλοι δεν μπορούμε να εξηγήσουμε και να ερμηνεύσουμε αυτό που μας συμβαίνει σήμερα. Δεν σημαίνει ότι όλα όσα έγραψε έχουν γίνει με αυτό ακριβώς τον τρόπο που περιγράφει, αλλά είναι αλήθεια ότι η ουσία, η κατεύθυνση και ο προορισμός ταυτίζεται με αυτά που ζούμε στις μέρες μας. Η τεχνολογική ανάπτυξη και η εξάπλωση του διαδικτύου έφερε όλες αυτές τις τρομερές αλλαγές στον τρόπο ζωής, εργασίας, επικοινωνίας και διασκέδασης που όλοι μας σήμερα θεωρούμε αυτονόητες.
Αυτό που μάλλον δεν προέβλεψε ο μακαρίτης ο Νorman, είναι πως με την εξάπλωση του διαδικτύου θα μπορούσε ο καθένας να κάνει τις …προβλέψεις του για το μέλλον και αυτές να έχουν τρομερή εξάπλωση. Πανεύκολα σήμερα ο κάθε απίθανος τύπος αναπτύσσει την «θεωρία του», που συνήθως βασίζεται σε λανθασμένη εκτίμηση των γεγονότων και δεδομένων. Αμέσως γίνεται viral αφού πολλοί αρέσκονται σε πικάντικες θεωρίες συνομωσίας, ενώ site και BlogSpot είναι πάντα πρόθυμα να φιλοξενήσουν παρόμοια θέματα. Από αυτούς, δε, που θα δουν το συγκεκριμένο θέμα, οι μισοί συνήθως, θα το αναπαράγουν στα social media χωρίς καν να το διαβάσουν ενώ από τους υπόλοιπους σχεδόν κανένας δεν θα προσπαθήσει να αξιολογήσει την αξιοπιστία του συγκεκριμένου site ή αυτού που κάνει την εκτίμηση – πρόβλεψη.
Η διαδικτυακή πλατφόρμα Twitter ανακοίνωσε ότι το τελευταίο 15ήμερο εντόπισε σε όλο τον πλανήτη πάνω από 1,5 εκατομμύρια λογαριασμούς που διακινούν ψευδείς ή και επικίνδυνες για τη δημόσια υγεία πληροφορίες που σχετίζονται με την πανδημία του κορωνοϊού. Για να είμαστε δίκαιοι όμως το γεγονός αυτό δεν είναι πρόσφατο. Όλοι θυμόμαστε τον ισχυρισμό ότι οι Εβραίοι γνώριζαν για τις επιθέσεις στους Δίδυμους Πύργους με αποτέλεσμα να μην πάνε για δουλειά τους εκείνη την ημέρα. Ελάχιστοι όμως μπήκαν στον κόπο να ψάξουν στο διαδίκτυο τη λίστα με του 2.973 νεκρούς των επιθέσεων της 9/11. Αν το έκαναν, θα έβρισκαν πολλά εβραϊκά ονόματα στα ονόματα των θανόντων…
Οι διαστάσεις με τις προφητείες και τα γνωστά σε όλους μας πια fake news είναι τόσο μεγάλες που δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει πιστέψει κάποια στιγμή στη ζωή του ένα τέτοιο δημοσίευμα. Σε αυτούς υπολογίστε και δημοσιογράφους, πολιτικούς, συγγραφείς κλπ. Τόσο δύσκολο είναι μερικές φορές να καταλάβεις αν πρόκειται για πραγματικό γεγονός ή fake news.
Το παρήγορο είναι ότι υπάρχουν πολλές πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση του θέματος. Τελευταία, μέχρι και τα Δημοτικά Σχολεία δίνουν πληροφορίες και συμβουλές στους μικρούς μαθητές, ώστε να ξεχωρίζουν τα ψευδή δημοσιεύματα.
Κάποιες από αυτές τις πληροφορίες που σε βοηθούν να καταλάβεις ότι ένα δημοσίευμα είναι fake είναι οι παρακάτω:
• Σε προτρέπει να το αναπαραγάγεις.
• Παραπέμπει σε κάποια links που είναι όμως ανενεργά.
• Έχει υπερβολικό τίτλο, συνήθως άσχετο με το κείμενο.
• Έχει ορθογραφικά λάθη και ο συντάκτης …απουσιάζει!
• Σε προστάζει να το διαδώσεις «γιατί θα το …κατεβάσουν»!
• Δεν υπάρχουν ονόματα αλλά ιδιότητες (επιστήμονας, ιατρός, καθηγητής κλπ.)
Αν λοιπόν στα χρόνια που ο Norman Macrae μεγαλουργούσε στο Economist η δυσκολία της προσωπικής και επαγγελματικής ανέλιξης ήταν η εύρεση της πληροφορίας και της γνώσης, στις μέρες μας, με τον απίστευτο όγκο πληροφοριών, το δύσκολο είναι να απομονώσουμε τις πληροφορίες που δεν θέλουμε και να εντοπίσουμε τις σωστές και αξιόπιστες πληροφορίες που χρειαζόμαστε. Σκεφτείτε πως κάθε μέρα μόνο στο Facebook ανεβαίνουν 350 εκατομμύρια φωτογραφίες, ενώ για να παρακολουθήσουμε τα βίντεο που ανεβαίνουν κάθε λεπτό στο YouTube θα χρειαζόμασταν παραπάνω από δυο εβδομάδες!
Σε αυτή την παγκόσμια Κοινωνία της Πληροφορίας, που σωστά προέβλεψε ο Norman Macrae, είναι πολύ δύσκολο έως ακατόρθωτο να υπάρχει ένα είδος ελέγχου της ποιότητας, της εγκυρότητας και της καταλληλότητας των πληροφοριών που φτάνουν στον υπολογιστή μας. Αν με ρωτάτε πώς θα διορθωθεί αυτό στο μέλλον θα σας απαντήσω: εγώ προβλέψεις για το μέλλον δεν κάνω, διότι όπως λέει πολύ εύστοχα η λαϊκή ρήση: «Πας μετά Χριστόν προφήτης γάιδαρος εστί!» Εγώ λοιπόν, δεν θα διακινδυνέψω καμιά πρόβλεψη, γιατί «όλοι οι μετά Χριστόν προφήτες είναι γάιδαροι» κι εγώ δε θέλω να γίνω γάιδαρος!

* Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί μου: eetsi@windowslive.com.