«Υπομονή, επιμονή και να εκμεταλλεύεσαι όποια ευκαιρία σου δίνεται», Ιωάννης Πρωτόπαπας – Μαέστρος

Ο Ιωάννης Πρωτόπαπας (γεν.1992) κατάγεται από την Σητεία Κρήτης. Είναι αριστούχος πτυχιούχος του τμήματος μουσικών σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου της Κέρκυρας στην κατεύθυνση Διεύθυνσης Ορχήστρας με καθηγητή τον Μίλτο Λογιάδη. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του εκεί διηύθυνε έργα με την συμφωνική ορχήστρα του Ιόνιου Πανεπιστημίου και το σύνολο σύγχρονης μουσικής του Ιονίου Πανεπιστημίου. Έπειτα συνέχισε και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές πάνω στην διεύθυνση ορχήστρας, με υποτροφία από το ίδρυμα Ωνάση και το ίδρυμα Γεροντέλης, στο California State University Long Beach στην Καλιφόρνια με καθηγητή τον Johannes Müller Stosch αποκτώντας τις υψηλότερες τιμητικές και βαθμολογικές διακρίσεις αποσπώντας το πρώτο βραβείο που έχει δοθεί ποτέ σε φοιτητή διεύθυνσης. Εκεί διετέλεσε ως βοηθός μαέστρου στην Bob Cole Conservatory Symphony Orchestra και ως βοηθός διδασκαλίας στην Bob Cole Opera Orchestra του πανεπιστημίου. Επίσης, είχε θέση και ως βοηθός μαέστρου στην Long Beach Symphony Orchestra.

Έχει κερδίσει το 3ο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό διεύθυνσης ορχήστρας και masterclass με την Duna Symphony Orchestra στην Βουδαπέστη, και καθηγητή τον Michael Dittrich. Έχει παρακολουθήσει και συμμετάσχει σε σεμινάρια διεύθυνσης ορχήστρας και χορωδίας, με τους Andre Thomas, Μιχάλη Οικονόμου, Andre van Der Merwe, Basilio Astulez, Μίλτο Λογιάδη, Doris Lang Kosloff, Benjamin Loeb, και Norbert Baxa. Επίσης, έχει συνεργαστεί με αρκετές ορχήστρες μεταξύ αυτών η Ορχήστρα Δήμου Αθηναίων, η Duna Symphony Orchestra, η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων Κρήτης, North Czech Philharmonic, Boston University Chamber Ensemble, Western Michigan University Orchestra, Long Beach Symphony, Opera Las Vegas κλπ. Έχει διευθύνει αρκετά συμφωνικά έργα του κλασικού ρεπερτορίου, σύγχρονη μουσική, μουσική για μπαλέτο, και όπερες όπως Candide, Cherubin, Trouble in Tahiti, Dialogues of the Carmelites, Amahl and the Night Visitors, Hansel and Gretel, Orpheus in the Underworld.
Αυτή την στιγμή συνεχίζει τις σπουδές του στις ΗΠΑ, καθώς βρίσκεται στο δεύτερο έτος διδακτορικού με κατεύθυνση την διεύθυνση ορχήστρας στο University of Nevada Las Vegas στην πολιτεία της Νεβάδα με καθηγητή τον Taras Krysa. Παράλληλα, δουλεύει ως βοηθός διδασκαλίας στην UNLV Symphony Orchestra και UNLV Chamber Orchestra και επίσης είναι γενικός γραμματέας στο Λυρικό Θέατρο Κρήτης.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ: ΜΑΙΡΗ ΓΚΙΩΝΗ – ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ

«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιο περιβάλλον μεγαλώσατε; Πώς ήταν τα παιδικά σας χρόνια;
ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΡΩΤΟΠΑΠΑΣ: Γεννήθηκα στην Αθήνα από Κρητικούς γονείς με καταγωγή από την Σητεία και με προοδευτικές ιδέες σε ένα μεσοαστικό περιβάλλον με πολλή αγάπη, ασφάλεια, και καλή κοινωνική ζωή στα παιδικά μου χρόνια. Όταν ήμουν έξι χρονών μετακομίσαμε με τους γονείς μου στο Ηράκλειο της Κρήτης όπου έζησα πολύ όμορφα και ξέγνοιαστα παιδικά χρονιά μεταξύ Ηρακλείου και Σητείας. Φυσικά πάντα με πολλή μουσική αρχίζοντας το ωδείο στα εφτά μου χρόνια.

«Π»: Τι σας ώθησε στην μουσική;
Ι.Π.: Είχα την τύχη από την στιγμή που γεννήθηκα να ακούω κλασική μουσική και όπερα αφού ο πατέρας μου είναι λάτρης αυτού του είδους της μουσικής. Οπότε με την πάροδο των χρόνων, άρχισε να μου αρέσει και να καταλαβαίνω όλο και περισσότερο την κλασική μουσική. Σαν αποτέλεσμα, αυτά τα ακούσματα της παιδικής μου ηλικίας άρχισαν να σμιλεύουν το χάρισμα που είχα μέσα μου.

«Π»: Ποιό το βασικό στοιχείο του καλού μαέστρου;
Ι.Π.: Υπάρχουν αρκετά σημαντικά στοιχεία όπως η καλή τεχνική, η πλήρης κατανόηση της παρτιτούρας και ο ακριβής ήχος που θέλεις να πάρεις από την ορχήστρα, η τεχνική πρόβας κλπ, αλλά προσωπικά για μένα κάτι ακόμα πιο σημαντικό είναι η διαχείριση του ανθρώπινου παράγοντα. Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους μουσικούς το όργανο του μαέστρου δεν είναι ένα άψυχο αντικείμενο αλλά άνθρωποι. Οπότε πρέπει να είσαι ευχάριστος και ευγενικός με τους μουσικούς που έχεις απέναντί σου και να καταφέρνεις να τους κάνεις να αποδίδουν κάθε φορά στο 100% των δυνατοτήτων τους.

«Π»: Η μουσική είναι υπέρτατη των τεχνών. Ποιες θυσίες κάνετε για να την ακολουθήσετε;
Ι.Π.: Κάθε καλλιτέχνης που ασχολείται σοβαρά με την τέχνη του κάνει πολλές θυσίες, όχι μόνο οι μουσικοί. Για μένα προσωπικά η μεγαλύτερη θυσία που έχω κάνει μέχρι στιγμής είναι ότι παρόλο που αγαπάω τον τόπο μου, έχω επιλέξει να βρίσκομαι στην άλλη άκρη του κόσμου μακριά από συγγενείς και φίλους για να ακολουθήσω το πάθος και την αγάπη μου για το επάγγελμά μου.

«Π»: Ποιο είναι το κατεξοχήν όργανό σας;
Ι.Π.: Από μικρός άρχισα μαθήματα πιάνου σε ωδείο τα οποία και συνέχισα στο πανεπιστήμιο παράλληλα με την διεύθυνση ορχήστρας. Επίσης έχω κάνει βασικά μαθήματα κρουστών και τσέλου στις προπτυχιακές μου σπουδές. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια ξανάρχισα τα μαθήματα μονωδίας στο πανεπιστήμιο για να τιμήσω τον παππού μου, από τον οποίο ίσως να πήρα την μουσικότητα της φωνής, ο οποίος υπήρξε μαθητής, μαζί με την Κάλλας, της διάσημης Ισπανίδας σοπράνο Elvira de Hidalgo.

«Π»: Τι θυμάστε από την πρώτη φορά που διευθύνατε ορχήστρα; Ποια τα συναισθήματα σας;
Ι.Π.: Η πρώτη φορά που διηύθυνα μεγάλο συμφωνικό έργο με ορχήστρα ήταν στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο το Κοντσέρτο για Πιάνο νο.20 του Μότσαρτ. Θυμάμαι είχα πολύ ενθουσιασμό αλλά και άγχος παράλληλα πριν βγω στην σκηνή. Αρχίζοντας όμως να διευθύνω από τα πρώτα δευτερόλεπτα, το άγχος μου έφυγε και ένοιωσα μαγικά, αφοσιωμένος μόνο στον ήχο της ορχήστρας. Ήταν μια πολλή όμορφη εμπειρία.

«Π»: Τι σας εμφύσησε ο καθηγητής σας Μίλτος Λογιάδης;
Ι.Π.: Το σημαντικότερο που μου εμφύσησε ο Μίλτος Λογιάδης κατά την διάρκεια των σπουδών μου στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο ήταν οι σωστές βάσεις και τα θεμέλια για όλα τα τεχνικά κομμάτια και τις αρετές που χρειάζεται να αναπτύξει ένας μαέστρος. Αυτό μου έδωσε μετέπειτα την δυνατότητα να χτίσω πάνω σε αυτά και να αναπτύξω το δικό μου στυλ.

«Π»: Πήρατε υποτροφία από το ίδρυμα Ωνάση και το ίδρυμα Γεροντέλης για τις μεταπτυχιακές σας σπουδές στη διεύθυνση ορχήστρας. Μιλήστε μας για αυτό.
Ι.Π.: Για να πω την αλήθεια ήταν κάτι που το περίμενα γιατί πίστευα στις δυνατότητες και στην διαίσθησή μου. Τους ευχαριστώ από καρδιάς!

«Π»: Έχετε διακριθεί και κερδίσατε το Α’ βραβείο και Γ’ βραβείο διεύθυνσης στην Καλιφόρνια και στην Βουδαπέστη. Περιγράψτε μας την διαδρομή και τη μεγάλη σας επιτυχία.
Ι.Π.: Στην Καλιφόρνια είχα την χαρά να είμαι ο πρώτος φοιτητής διεύθυνσης που έχει λάβει αυτή την διάκριση. Κατά την διάρκεια των σπουδών μου εκεί μου δόθηκε η ευκαιρία να διευθύνω με μεγάλη επιτυχία τρείς όπερες, όντας και εκεί ο πρώτος φοιτητής που του εμπιστεύθηκε ποτέ κάτι τέτοιο, να κάνω πρεμιέρα κάποια πολύ απαιτητικά έργα ενός καθηγητή σύνθεσης, όπως επίσης να διευθύνω και αρκετές συναυλίες με τις ορχήστρες. Επίσης μου είχαν εμπιστευτεί την προετοιμασία και την διεύθυνση μιας παράστασης με σκηνές όπερας απόντος του αρμόδιου καθηγητή. Λόγω όλων των προαναφερθέντων και της εξαιρετικής συνεργασίας που είχα με τους μουσικούς μου δόθηκε αυτό το βραβείο. Στην Βουδαπέστη το βραβείο ήρθε στο τέλος του διαγωνισμού μετά από ψηφοφορία της ορχήστρας και του υπεύθυνου καθηγητή.

«Π»: Ποια θεωρείτε από τις μεγάλες συνεργασίες σας την πιο σημαντική;
Ι.Π.: Πιστεύω ότι μέχρι στιγμής μια από τις πιο σημαντικές συνεργασίες ήταν με την Opera Las Vegas στην οποία είχα την χαρά να διευθύνω την πρεμιέρα της όπερας «27» του Αμερικανού συνθέτη Ricky Ian Gordon στην δυτική Αμερική. Επίσης, λόγω της επιτυχίας και απήχησης της παράστασης η δήμαρχος του Λας Βεγκας όρισε την 27η Απριλίου ως «27» day το οποίο ήταν κάτι πολύ τιμητικό για όλο το cast το οποίο συμμετείχε στην παραγωγή.

«Π»: Μοιραστείτε μαζί μας την εμπειρία από τις σπουδές στις ΗΠΑ για το διδακτορικό σας.
Ι.Π.: Η απόφαση μου να έρθω να σπουδάσω στις ΗΠΑ για το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό ήταν πιστεύω η καλύτερη απόφαση που έχω πάρει έως τώρα. Είχα την τύχη να σπουδάσω δίπλα σε πολύ αξιόλογους καθηγητές και να μου δοθούν ευκαιρίες που υπό άλλες συνθήκες δεν θα τις είχα. Η καθημερινή μου επαφή με την ορχήστρα και άλλα σύνολα ήταν πολύ σημαντική. Επίσης είχα την δυνατότητα να δω από κοντά κάποιες από τις καλύτερες ορχήστρες του κόσμου όπως η Los Angeles Philharmonic, New York Philharmonic, Metropolitan Opera κλπ. Το επίπεδο γενικά εδώ είναι αρκετά υψηλό και αυτό σου δίνει κίνητρο να θες να γίνεσαι συνεχώς καλύτερος. Για αυτό είμαι πολύ χαρούμενος για την επιλογή μου.

«Π»: Υπάρχει στον καλλιτεχνικό χώρο κρίση και στην κλασική μουσική; Πώς την βιώνετε;
Ι.Π.: Σίγουρα υπάρχει κρίση στον χώρο της κλασικής μουσικής κα ειδικά τα τελευταία χρόνια στα οποία μειώνονται οι θέσεις εργασίας και αυξάνονται οι απόφοιτοι μουσικών σχολών. Κάποιες χώρες ήδη έχουν φτάσει σε ένα σημείο κορεσμού, πιστεύω. Εγώ ευτυχώς μέχρι στιγμής δεν την έχω βιώσει πολύ έντονα διότι δουλεύω στο πανεπιστήμιο ως βοηθός διδασκαλίας και μπορώ επίσης και κάνω συναυλίες με άλλους οργανισμούς όποτε μου δίνεται η ευκαιρία.

«Π»: Ποιες οι επιρροές σας;
Ι.Π.: Έχω αρκετές επιρροές κυρίως από μαέστρους της παλιάς γενιάς οι οποίοι ναι μεν δεν είχαν τόσο ανεπτυγμένη τεχνική και κινησιολογία όσο είναι σήμερα αλλά είχαν βαθιά κατανόηση του μουσικού κειμένου, όχι μόνο από την μουσική αλλά και την φιλοσοφική και πολιτική σκοπιά. Κάποιοι από αυτούς είναι ο Leonard Bernstein, o Leopold Stokowski, ο Bruno Walter, και ο κυριότερος για μένα ο Δημήτρης Μητρόπουλος πάνω στον οποίον ήταν η μεταπτυχιακή μου έρευνα και τώρα η διδακτορική μου διατριβή. Ένας άνθρωπος με ήθος πάνω από όλα που αφιέρωσε όλη την ζωή του στην τέχνη. Θα τον έχω πάντα σαν το μεγαλύτερο πρότυπο.

«Π»: Σκληρή δουλειά, πρόβες, ταλέντο, δεξιότητες, μόχθος. Τι άλλο κάνει τον καλλιτέχνη έτοιμο να βιοποριστεί από την δουλειά του.
Ι.Π.: Για μένα δύο βασικά, και ίσως από τα σημαντικότερα στοιχεία είναι η υπομονή και η επιμονή σε αυτό που κάνεις όπως επίσης να εκμεταλλεύεσαι όποια ευκαιρία σου δίνεται διότι ποτέ δεν ξέρεις που μπορεί να οδηγήσει. Ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, ακόμα και όταν έχεις όλα τα προαναφερθέντα. Ειδικά στον κλάδο της μουσικής ο οποίος είναι αρκετά ανταγωνιστικός. Πάντα θα υπάρχουν αποτυχίες και απογοητεύσεις αλλά το θέμα είναι να συνεχίζεις και να προσπαθείς με τον ίδιο ζήλο και πάθος μέχρι να πετύχεις τον στόχο σου.

«Π»: Ο μαέστρος έχει προσωπικό ύφος στην κινησιολογία στο podium;
Ι.Π.: Δεν ξέρω αν όλοι οι μαέστροι έχουν προσωπικό ύφος αλλά το σίγουρο είναι ότι πρέπει να έχουν. Το προσωπικό ύφος είναι αυτό που χαρακτηρίζει τον κάθε μαέστρο, κάτι σαν το σήμα κατατεθέν του. Υπάρχει το σύνηθες φαινόμενο, κυρίως σε φοιτητές διεύθυνσης αλλά και σε μεγαλύτερους μαέστρους, να προσπαθούν να μιμηθούν κινησιολογικά είτε τους καθηγητές τους είτε άλλους μαέστρους που θαυμάζουν. Αυτό είναι τελείως λάθος διότι πάντα γίνεσαι ένα κακέκτυπο του ατόμου που θέλεις να αντιγράψεις. Αντιθέτως, το να παίρνεις κάποια στοιχεία που σου αρέσουν και λειτουργούν πάνω σου, και να τα ενσωματώνεις στο δικό σου στυλ είναι κάτι το θεμιτό.

«Π»: Έχουμε καλούς Έλληνες μαέστρους; Ποιον θαυμάζετε;
Ι.Π.: Φυσικά έχουμε πολύ καλούς και αξιόλογους Έλληνες μαέστρους και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Κάποιοι από αυτούς που θαυμάζω είναι ο Μίλτος Λογιάδης, τον οποίο είχα την τύχη να τον έχω καθηγητή και τον ευχαριστώ πολύ για όλα όσα μου δίδαξε, τον Μιχάλη Οικονόμου τον οποίο εκτιμώ πολύ για την βοήθεια του και τις συμβουλές του πριν πάω στις ΗΠΑ, τον Μύρων Μιχαηλίδη, τον Ραφαήλ Πυλαρινό, τον Αναστάσιο Συμεωνίδη, τον Στέφανο Τσιαλή και άλλους.

«Π»: Ποιες αισθήσεις έχει οξυμένες ο μαέστρος;
Ι.Π.: Όταν μιλάμε για αισθήσεις αυτή που έχει τον κυρίαρχο ρόλο είναι η ακοή ή οποία είναι βασική στο να μπορεί ο μαέστρος να εντοπίζει και να διορθώνει τυχόν λάθη που γίνονται στην πρόβα αλλά και να αντιλαμβάνεται αν ο ήχος που παράγει η ορχήστρα είναι αυτός ο οποίος είχε φανταστεί για την ερμηνεία του έργου.

«Π»: Κορωνοϊός: Πού σας βρίσκουμε;
Ι.Π.: Αυτή την στιγμή έχοντας ακυρωθεί όλες οι συναυλίες μου προς το παρόν, βρίσκομαι στο Λας Βεγκας στις ΗΠΑ, τηρώντας το «Μένουμε Σπίτι», όπως ο υπόλοιπος κόσμος, ευχόμενος να ηρεμήσει όσο τον δυνατόν συντομότερα αυτή η κατάσταση.

«Π»: Μελλοντικά σχέδια;
Ι.Π.: Όταν κάνουμε σχέδια, ο θεός γελάει. Γενικά κάνω αρκετές σκέψεις για το μέλλον αλλά ποτέ δεν ξέρει κάνεις πως έρχονται τα πράγματα. Αν και πιστεύω πως ότι γίνεται εν τέλει γίνεται για το καλό σου. Για την ώρα αυτό που έχει προτεραιότητα είναι να ολοκληρώσω την διδακτορική μου διατριβή και όλα τα υπόλοιπα θα έρθουν.