ΤΑΚΗΣ ΦΑΒΙΟΣ «Στην καλλιτεχνική μου
ύπαρξη θέλω να με
αισθανθούν κι όχι να
με επιβραβεύσουν»
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ:
ΜΑΙΡΗ ΓΚΙΩΝΗ – ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ
Ο Τάκης Φάβιος είναι πτυχιούχος λυρικού τραγουδιού, ως βαρύτονος, (άριστα πανψηφεί) στο ωδείο Οφείο Αθηνών, με δάσκαλο τον διαπρεπή τενόρο Θάνο Πετράκη. Ως τραγουδιστής ξεκίνησε το 1980 στην θρυλική Μπουάτ, «Εσπερίδες» στην Πλάκα, του αείμνηστου Γιάννη Αργύρη. Το 1983 περιόδεψε στη Γερμανία με του μουσικό επιτελείο του αξέχαστου Κούρδου σκηνοθέτη Γκιλμάζ Γκιουνέι (Το κοπάδι). Το 2010 συνεργάστηκε ως σολίστ με τη συμφωνική ορχήστρα και χορωδία Α.Σ.Σ.Ο.Ν. του πανεπιστημίου Αθηνών και μαέστρο τον Παύλο Σεργίου καθώς και με τις χορωδίες του Παλαιού Ψυχικού και Περιστερίου, με μαέστρους τους Τάσο Ξηράκη και Παντελή Γούσα αντίστοιχα. Μεγάλη συμμετοχή σε συναυλίες διάδοσης του έργου των συνθετών Μίκη Θεοδωράκη, Σταύρου Κουγιουμτζή, Κώστα Μυλωνά, Γιάννη Σπανού, Σαράντη Κασσάρα και Μιχάλη Τερζή καθώς και πλήθος εκπομπών στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο… Μικρές και μεγάλες συνεργασίες στα LP «Άσμα Ασμάτων» και «Τότε τραγουδούσαμε» του χαρισματικού συνθέτη Κώστα Μυλωνά, στο Carmina Graeca μελοποίηση του παιδικού ποιητικού έργου «Το πρωινό άστρο» του Γιάννη Ρίτσου σε μουσική Σαράντη Κασσάρα καθώς και στο «Δείγμα Δωρεάν» του Στέφανου Δεκεριάν. Συμμετοχή στο τελευταίο διπλό cd του Μίκη Θεοδωράκη με τίτλο «Ξαναδιαβάζοντας τον Μίκη» καθώς και δισκογρφική παρουσία στη γαλλική βερσιόν του έργου Ζορμπάς, με μαέστρο τον Γιάννη Ιωάννου.
χει περιοδέψει σε όλη σχεδόν την Ελλάδα τραγουδώντας με μουσικά σύνολα ως υπεύθυνος συναυλιών έντεχνου και κλασικού ρεπερτορίου, παρουσιάζοντας και την προσωπική δουλειά του. Στο συνθετικό του έργο, καθώς και στο στιχουργικό του, περιλαμβάνονται τα cd «Θυμάμαι» και «Χάρτινη σιωπή», συνθέσεις χιώτικων τραγουδιων με τίτλο «Μυροβόλα Χείλη» καθώς και πλήθος μικρότερων συμμετοχών όπως στο δίσκο του Γιάννη Κούτρα με τίτλο «Μετά τη βροχή»
Ως ποιητής και συγγραφέας έχει εκδόσει τις ποιητικές συλλογές «Στην παραλήγουσα της Ευδαιμονίας» (2011), «Ατονάλ» (2016), «Αόρατοι Θίασοι» (2017), «Χρεοφειλέτης του φωτός» (2018) και τον ερωτικό ποιητικό θεατρικό διάλογο «Νόστος, Κίρκη και Οδυσσέας (2017), που είχε την τύχη να γίνει μονόπρακτη όπερα από τον διαπρεπή συνθέτη Σαράντη Κασσαρα και παρουσιάζεται στα καλλιτεχνικά φεστιβάλ όλης της χώρας. Εκκρεμεί η έκδοση ενός συγγραφικού πονήματος με κριτικές μελέτες και δοκίμια γύρω από την αισθητική της μουσικής, της ποίησης και της λογοτεχνίας καθώς και η συλλογή «Απάντων των λεχθέντων» για τον μεγάλο ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη.
«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιό περιβάλλον μεγαλώσατε;
ΤΑΚΗΣ ΦΑΒΙΟΣ: Aνδρώθηκα σε μουσικό περιβάλλον, αφού ο πατέρας μου ερασιτεχνικά έπαιζε βιολί και τραγουδόυσε όμορφα και με πάθος τη δημοτική μας παράδοση. Στο σπίτι μου, στον Κορυδαλλό, στήναμε συχνά γλέντια, με καντάδες και γλυκά δημοτικά τραγούδια. Καταλυτικό ρόλο στην ενασχόληση μου με το τραγούδι έπαιξε η πολιτική και αισθητική μου αναζήτηση μέσα από τις αντιδράσεις μου στα κοινωνικά δρώμενα της επταετίας των συνταγματαρχών και της μεταπολιτευτικής ατμόσφαιρας της εποχής με την πληθώρα των χαρισματικών συνθετών, που ευαισθητοποιημένοι από τα φορτισμένα μυνήματα των καιρών μας χάρισαν έναν πλούσιο τραγουδιστικό κόσμο που ζει για πάντα μέσα μας,σαν επαναστατική, αλλά και βαθιά ερωτική κληρονομιά της ευάλωτης μας εφηβείας.
Εδώ να προσθέσω και τα βιώματα μου από το μικρασιάτικο τραγούδι επειδή κατα το ήμισυ κατάγομαι από το Αϊβαλί, αλλά και αφού αυτές οι περιοχές του Πειραιά που μεγάλωσα είχαν κατακλυστεί από κατατρεγμένους πρόσφυγες, που μετέφεραν ατόφιο τον τραγουδιστικό πλούτο από τη μουσική της Ανατολής.
«Π»: Τί σας ώθησε στη μουσική;
Τ.Φ.: Θα είμαι όσο μπορώ πιο ειλικρινής γιατί έχει ενδιαφέρον η ερώτηση σας και ανασύρει μνήμες. Στη μουσική με ώθησε η ερωτική μου φύση και η επιθυμία μου να μαγεύω τα κορίτσια που για καλή μου τύχη μου έδειχναν πάντα συμπάθεια… Μα και πως αλλιώς θα γινόταν όταν ανακάλυψα την ευκολία που είχα να τραγουδω και την αγαπημένη μου τάση να γραφω μανιωδώς στιχάκια. Πάντα στις συντροφιές κουβαλούσα την κιθάρα μου σαν τρυφερό ερωτικό σύμβολο έκφρασης, βρίσκοντας βέβαια την ανάλογη ανταπόκριση από τους αγαπημένους φίλους Ήταν αδιανόητο για μένα να μη μεθύσω από την περιρρέουσα μουσική ατμόσφαιρα της εποχής, που έσφυζε από υπέροχες δημιουργίες, οι οποίες φόρτιζαν μαγικά την εγγενή μου ερωτικη διάθεση.
«Π»: Τί κρατήσατε από τον δάσκαλό σας στο λυρικό τραγούδι Θάνο Πετράκη, ως φυλακτό;
Τ.Φ.: Aπό τον διαπρεπή τενόρο Θάνο Πετράκη, που επ’ευκαιρία θέλω να πω ότι δεν βοηθήθηκε αρκετά από το οπερατικό κατεστημένο της τότε εποχής, γιατί ήταν ένας δυνατός Βαγκνερικός τραγουδιστικός ογκόλιθος, έχω να θυμηθώ την τρυφερότητά του, το ευσυγκίνητο του χαρακτήρα του και την αγάπη του σε αυτό που υπηρετούσε, την φροντίδα του και την πίστη του σ’εμένα, καθώς και την διακριτική του εμπιστοσύνη για τη συνέπεια μου ως μαθητή. Ήταν και είναι ένας δάσκαλος που μπορεί ακόμη και να δακρύσει στο άκουσμα μιας δυνατής ερμηνείας ενός μαθητή του!
«Π»: Η καλλιτεχνική σας πορεία στο τραγούδι είναι σημαντική κι έχετε βραβευτεί και στο Φεστιβάλ Ιθάκης με το βραβείο κοινού. Εχετε εξίσου σημαντική παρουσία στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο. Είστε ικανοποιημένος από αυτή;
Τ.Φ.: Θέτω μιαν ερώτηση πάνω στη δική σας! Τι αποτελεί επιβράβευση για έναν ποιητή, η αρτιότητα του έργου του, η αναγνωσισιμότητα, τα βραβεία ή κάτι άλλο; Ποιό μπορεί να είναι το επιστέγασμα των προσπαθειών του; Κάποιες σπουδαίες προτροπές της ψυχανάλυσης είναι για μένα η δια της βυθοσκόπησης και ως έναν βαθμό επίπονης αυτογνωσίας, πίσω απ’ την κοινωνική θωρακιση, αναζήτηση του αυθεντικού εαυτού. Η επίγνωση πως τίποτα δεν χαρίζεται δίχως προσπάθεια. Όλα όσα αναφέρατε στην ερώτηση σας, αποτελούν δικαίωση ενός δημιουργού που δεν επαναπαύεται στο ψευδαισθητικό και ιδεοληπτικό συνάμα mirroring του χαϊδεμένου νεανία.
Όποιος σας πει πως η ηθική και υλική ανταμοιβή των προσπαθειών, καθώς και η καθόλου άκοπη εξισορρόπηση των μεγαλομανών μεγεθών μεσω της ωριμότητας του ψυχικού κόσμου, δεν είναι αληθινή επιβραύευση, αποκρύπτει την αλήθεια. Κάτω από αυτό το πρίσμα δεν είμαι ικανοποιημένος από την προσωπική διαχείρηση της καλλιτεχνικής μου ταυτότητας. Αργησα να ωριμάσω θεωρώντας αυτή μου την ενασχόληση σαν παιδικό παιγνίδι.
Ας πούμε τα πράγματα με το όνομά τους γιατί θα ήταν μάταιο να γείρουμε την πλάστιγγα της απάντησης στο αδιαμφισβήτητο γεγονός της ύπαρξης καθοδηγούμενων φορέων, που υπηρετουν ίδια συμφέροντα επιβράβευσης των καλλιτεχνών που σκύβουν το κεφάλι για συντεχνιακούς λόγους. Αυτά υπήρχαν και θα υπάρχουν αιώνια. Απλά θα πω ότι για τον αληθινό δημιουργό,τον επαναστατημένο, τον συναισθηματικά αφυπνισμένο, αυτόν που διαμορφώνει όραμα, η επιβράβευση δεν είναι κατ’ ανάγκη θριαμβική αλλά συνοδευόμενη από το ανάλογο ήθος και μια βαθιά καρτερικότητα. Δεν αρνήθηκα ποτέ ένα βραβείο, όμως πρωτεύοντα ρόλο στην καλλιτεχνική μου ύπαρξη είναι να με αισθανθούν κι όχι να με επιβραβεύσουν.
«Π»: Το 1987 περιοδεύσατε με το μουσικό επιτελείο του Κούρδου σκηνοθέτη Γκιλμάζ. Περιγράψτε μας αυτή την εμπειρία.
Τ.Φ.: Εκείνη την εποχή ήμουν φίλος με τη Σοφία Βόσου και συνεργαζόμαστε αρμονικά στη θρυλική νεοκυματική μπουάτ «Εσπερίδες», του αείμνηστου Γιάννη Αργύρη. Ο γνωστός συνθέτης Χρήστος Λεοντής μας πρότεινε αυτή τη συνεργασία με τους μουσικούς του Γκιλμάζ Γκιουνέι, και αξιώθηκα να πάω μόνο εγώ. Ήταν μια μοναδική εμπειρία μουσικής συνύπαρξης με ευαισθητοποιημένους πολιτικά, Τούρκους, Κούρδους, Κύπριους κι Έλληνες καλλιτέχνες, μέσα από ένα πλάνο συναυλιακής περιήγησης στις κοινότητες των μεταναστών, που συντόνιζε η βασική πρωταγωνίστρια του Γκιλμάζ, η θαυμάσια ηθοποιός Μελικέ Ντεμιράν, της οποίας η όμορφη κορούλα ήταν βαφτισμένη απο τον ποιητή μας Γιάννη Ρίτσο. Κορύφωση αυτών των εμφανίσεων ήταν η συναυλία στο Εθνικό θέατρο της Κολωνίας, με την παρουσία χιλίων θεατων και την ταυτόχρονη μαγνητοφώνηση της βραδιάς για τις ανάγκες του δημοφιλούς γερμανικου ραδιοτηλεοπτικού σταθμού V.D.R.
«Π»: Η δράση σας για τη διάδοση έργων των συνθετών και ιδιαίτερα του Μίκη Θεοδωράκη, σας έφεραν κοντά του. Ποιά τα συναισθήματά σας;
Τ.Φ.: H ζωντανή παρουσία των συνθετών που ερμηνεύεις έργα τους είναι καταλυτική! Εγώ δεν είχα την ευκαιρία να ανταλλάξω ζωντανές στιγμές με το Μίκη γιατί τον πέτυχα σε μεγάλη ηλικία. Κάποτε, πριν πολλά χρόνια που ήταν παρών σε μια συναυλία μου, ζήτησε το όνομα και το τηλέφωνο μου, αφού με συνεχάρη! Δεν είχα όμως τότε την ωριμότητα του ύψους των περιστάσεων και αδράνησα. Σε μια άλλη ευκαιρία, ο αγαπημένος σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος με τίμησε με την καλύτερη των φιλοφρονήσεων, λέγοντάς μου με τον αυθορμητισμό που τον διακατείχε πως ήμουν η φωνή της Ελλάδας και ότι θα με πάει στο Θεοδωράκη, με τον οποίο προφανώς ήταν πολύ φίλοι. Αυτή η σημαντική αλλά πολύ σύντομη συνάντηση, μου έδωσε την ευκαιρία της συμμετοχής στις δραστηριότητες της λαϊκης ορχήστρας του Μίκη με μαέστρο τον Γιάννη Ιωάννου, κατά τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Η συνέχεια δεν ήταν και πολύ καρποφόρα λόγω της ιδιαιτερότητας του καλλιτεχνικού γραφείου στο οποίο πρωτοστατει η κόρη του Μαργαρίτα. Για την ιστορία να αναφέρω πως συμμετέχω στο τελευταίο του διπλό cd, με τίτλο «Ξαναδιαβάζοντας τον Μίκη».
Οσον αφορά στην προσωπικότητα του μεγάλου μας συνθέτη έχουν ειπωθεί τόσα και δεν έχω να προσθέσω κάτι καινούργιο, εκτός απο τη λέξη «χείμαρος».
Κάποιες όμορφες δραστηριότητες μου με το γλυκύτατο και χαρισματικό Γιάννη Σπανο, την εποχή που είχε γυρίσει από το Παρίσι, δεν βρήκαν ανάλογη συνέχεια γιατί, άκουσον άκουσον, ενώ είχαμε ξεκινήσει ένα πλάνο για καλοκαιρινές συναυλίες, εγώ προτιμούσα να παραθερίζω στην αγαπημένη μου Σίφνο, τραγουδώντας σε ένα θρυλικό μαγαζί που είχαμε στήσει με αγαπημένους φίλους και περνούσαμε ανέμελα.
«Π»: Ποιά η αποδοχή των cd σας; Μπορεί ο καλλιτέχνης να ζήσει από τα έργα του;
Τ.Φ.: Ας ξεκινήσω από το τελευταίο σκέλος της ερώτησης σας, πριν μιλησω για τα δισκογραφικά μου εγχειρήματα. Θα ήταν καλό να διαχωρίσουμε τους καλλιτέχνες χονδρικά σε δύο αντιδιαμετρικές κατηγορίες. Σ’εκείνους που το γλεντάνε με μια υποψία χλωμάδας βέβαια στο μασκοφόρο χαμόγελο τους, μέσα στο βαμμένο με χρυσσόσκονη μιας πατρόνας, σκιάχτρο, που λέγεται στυγνά αδηφάγα και κακόγουστα στημένη τέχνη του υπερθεάματος ενός μουρμουρητού μονοτονίας, και στην αντιπέρα όχθη των αυτοδιαχειριζόμενων,που πολλοί απ’αυτούς, όχι όλοι δυστυχώς παράγουν τέχνη της καρδιάς και προσπαθούν να περάσουν από τη βαριά σιδερόπορτα,ενός διαπιστωμένα στημένου παιγνιδιού. Υπάρχει και μια ενδιάμεση κατηγορία δημιουργών ή ερμηνευτών, που κρατούν ευτυχώς ένα σχετικά καλό επίπεδο αισθητικής και αξιέπαινης εργατικότητας. Θα μπορούσα να πω ότι το πόπολο των πιο σημαντικών δημιουργών δουλεύουν αφιλοκερδώς. Το συνδικαλιστικό μας όργανο, αλλά κυρίως ο εισπρακτικός φορέας που μας εκπροσωπεί είναι ανύπαρκτος, και η πολιτεία κωφεύει!
Ας περάσω τώρα στις δύο μουσικές μου καταθέσεις, γιατι το προηγούμενο ζήτημα, αφενός με πονάει κι αφετέρου σηκώνει πολύ συζήτηση. Το cd «Θυμάμαι» έγινε κάτω από την επίμονη παρότρυνση της αγωνίστριας Αλεξάνδρας Βλάσση Θεοδωρικάκου, φίλης της μητέρας μου, της οποίας γιός είναι ο σημερινός υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Θεοδωρικάκος, που μου ζήτησε να απομονώσω χωρία μέσα από το συγγραφικό της έργο να τα μεταγράψω στιχουργικά και να τα μελοποιήσω. Το cd συνοδεύτηκε από ένα αξιοπερίεργο, συγκινητικό γεγονός, είχα απήχηση, τηρουμένων των αναλογιών μιάς άχαρης εποχής, που τα μουσικά έργα δεν πωλούνται εύκολα. Η κυρία Αλεξάνδρα περίμενε καρτερικά τα τραγούδια της και την ημέρα που της τα παρέδωσα, μας άφησε για πάντα… Το δεύτερο και πιο πρόσφατο cd με τίτλο «Χάρτινη Σιωπή» περιελάμβανε ζωντανές ερμηνείες μου από συναυλίες του παρελθόντος και τεσσερα νέα μου τραγούδια. Είναι αξιοσημείωτο πως ταπεινή μου παρουσία στο fb, ανταμείβεται εγκάρδια από αγαπημένους φίλους που παρακολουθούν την πορεία μου και με τιμούν παραγγέλοντας τις μουσικές και ποιητικές μου εκδόσεις.
«Π»: Τί είναι η ποίηση για εσάς;
Τ.Φ.: Θα ήταν αφελές να τολμήσω έναν ορισμό, για οποιανδήποτε τέχνη. Μόνον τα χαρακτηριστικά τους, ανάλογα με την αισθητική μας επάρκεια και την υποκειμενική μας ενόραση, θα ήταν εφικτό να προσδιορίσουμε. Για την ποίηση θα μπορούσα να ισχυριστώ, πως είναι μια μεταγλώσσα μέσα στο σύμπαν της καθομιλουμένης. Πως είναι η τέχνη της υπέρτατης συγκινησιακής φόρτισης του γλωσσικού μας εργαλείου και πως η φλέβα της δονείται κυρίως στον κόσμο του υποσυνείδητου, πριν αυτή εκραγεί από ένα εξωτερικό ερέθισμα, αλλά και την ενδόμυχη ανάγκη να εκφράσουμε τη λυρική μας φύση. Ομως την ποίηση, κατά τη γνώμη μου, μόνον ποιητικά μπορούμε να την προσεγγίσουμε.
Για το λόγο αυτό, επιτρέψτε μου να καταθέσω μια από τις επιγραμματικές αναφορές μου σ’ αυτήν. Η τελευταία ευκαιρία του καταφρονεμένου έρωτα, για να ζητήσει συγχώρεση από την καρδιά είναι η ποίηση.
Στην ποίηση μου αισθάνομαι πως εκφράζω την αποδόμηση του θωρακισμένου μου ψυχισμού και την επανασυγκρότηση της ιδιαιτερότητας, της αυθεντικότητας της λυρικής μου υπόστασης.
«Π»: Γιατί γράφετε;
Τ.Φ.: H πηγή της δικής διάθεσης και έμπνευσης για να γράφω ποίηση, είναι η ίδια η ποίηση. Μια τέχνη για την τέχνη δηλαδή, που αποροφά τον ψυχισμό μου, άλλες φορές ερήμην μου, κι άλλες σαν αποτέλεσμα ενός υπερλυρικού περιβάλλοντος που δημιουργώ αφεαυτού, ή επισκέπτομαι για αφουγκραστώ ανεξέλεκτες φωνές του υποσυνείδητου, αλλά και για να μετουσιώσω συνειδητοποιημένους κραδασμούς του συνειδητού. Διαβάζοντας έναν ποιητή, μου είναι αδιανόητο να μην ανοίξω έναν διάλογο μαζί του. Μάλιστα καρπός αυτής της συνύπαρξης είναι μια νέα των ποιητικών μου συλλογών, με τίτλο «Αόρατοι Θίασοι».
Λογοτεχνικά πως κυριαρχούμαι από την ερωτική υπόσταση της ύπαρξης. Η εκ βαθέων αποκάλυψη και του φτερουγίσματος της ερωτικής μου φύσης, είναι ένα αρχαίο καράβι, που με οδηγεί, άλλοτε στην αγκαλιά της Πηνελόπης μου, κι άλλοτε στ’ανταριασμένα κύματα ενός ωκεανού ανεκπλήρωτων και ματαιωμένων πόθων. Με τον τελευταίο υπαινιγμό μου, εννοώ πως η τέχνη είναι ένα επαναστατικό γεγονός μετουσίωσης της ερωτικής ανταρσίας, αλλά και νηνεμίας που η συμπαντική αγάπη εμπεριέχει.
«Π»: Ποιό ποίημά σας θεωρείτε αντιπροσωπευτικό για την εποχή που ζούμε;
Τ.Φ.: Θα διάλεγα ως αντιπροσωπευτικό ποίημα για να ανταποκριθώ στην ερώτηση σας, έναν φανταστικό μου διάλογο με τη πολύ σημαντική ποιήτρια Κική Δημουλά, δίνοντας χώρο με αγάπη στο δικό της ποιητικό σύμπαν
+30 210 222 2004 
palmogal@otenet.gr | palmosnews@gmail.com