Η δύναμη της εξουσίας, του Γ. Πένταρη

Ελπίζω να περάσατε καλά και να νοιώσατε ευχαριστημένοι ψυχικά και σωματικά αυτές τις μέρες γιορτής της Χριστιανοσύνης για τη γέννηση (αναγέννηση) της ζωής και της ελπίδας για κάτι καλύτερο και νέο. Επειδή στα προηγούμενα άρθρα μου έγραφα με επιμονή για την πειρατική τακτική της Τουρκίας, σήμερα είπα να αλλάξω μοτίβο και να πάω στα χωράφια της εξουσίας και να δούμε εν ολίγοις όχι μόνο πώς αποκτάται, αλλά και πώς διατηρείται και βέβαια τις συνέπειές των παρεμβάσεών της στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Αφορμή για το άρθρο είναι τα Χριστούγεννα, αλλά κυρίως η όπερα «Don Carlos» του Τζουζέπε Βέρντι, την οποία ανέβασε αυτόν τον μήνα η Εθνική Λυρική Σκηνή στο Ίδρυμα Στ. Νιάρχος. Την όλη υπόθεση της όπερας μπορείτε να την διαβάσετε στο Ίντερνετ. Εδώ θα σας μεταφέρω μόνο τον ρόλο της Ιεράς Εξέτασης, του Μεγάλου Ιεροεξεταστή, που βοήθησε τον βασιλιά Φίλιππο τον Β’ της Ισπανίας να εκτελέσει την γιό του Don Carlo που είχε ερωτευτεί την μητριά του, την οποία όμως είχαν τάξει προηγουμένως στον Don Carlo για πολιτικούς λόγους. Ακόμη γιατί μαζί με τον φίλο του, Ροδρίγο της Πόζα, ήθελαν να ελαφρύνουν την καταπίεση θρησκευτική και πολιτική, που ασκούσε στην Φλάνδρα (σημερινό βόρειο Βέλγιο) η Ισπανική κατάκτηση από το 1515 έως το 1581 μ.χ. Την εποχή εκείνη (1517μ.χ.) είχε αρχίσει το σχίσμα στην Καθολική Εκκλησία με τους Προτεστάντες, οι οποίοι βρήκαν πρόσφορο έδαφος στην Φλάνδρα και γενικά στις Κάτω Χώρες, θέλοντας να έρθουν βέβαια σε αντίθεση με τους Καθολικούς Ισπανούς κατακτητές τους.
Ο βασιλιάς, λοιπόν, προβληματίζεται πολύ για το τι θα γίνει με τον γιό του, να τον εξορίσει ή να τον θανατώσει; Καταφεύγει στη «σοφή» συμβουλή του Μεγάλου Ιεροεξεταστή. Αυτός, αδίστακτος, ζητά την θανάτωση του γιού και παράδοση στην Ιερά Εξέταση του φίλου του Ροδρίγο, επειδή ήθελε στο πρόσωπό τους να κτυπήσει το κίνημα των προτεσταντών των Κάτω Χωρών. Φέρνει, δε, ως παρομοίωση τον Θεό που θυσίασε τον γιό του και ως εκ τούτου ο βασιλιάς θα ήταν συγχωρεμένος αν εκτελούσε το δικό του παιδί.
Βλέπουμε δηλαδή ότι μια θρησκεία που στην αρχή γεννήθηκε για να διδάξει την αγάπη στον κόσμο, γίνεται όργανο της πιο στυγνής εξουσίας πάνω στις τύχες του λαού. Είχε αναπτυχθεί τόσο έντονα το θρησκευτικό συναίσθημα και κυρίως στον Μεσαίωνα που οι έξυπνοι ηγέτες Πάπες, παππάδες και βασιλιάδες έκαναν τα μεγαλύτερα εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας «ελέω θεού» και ελέω φόβου θεού. Ελέω θεού κυβερνούσαν οι αυτοκράτορες και ελέω θεού αποφάσιζαν ποιος θα ζήσει και ποιος θα πεθάνει. Ελέω Θεού πήγαν να σκοτώσουν τον Γαλιλαίο γιατί είδαν ότι κινδυνεύει το εποικοδόμημα εξουσίας που είχαν χτίσει στο όνομα του Χριστού.
Το ζήτημα βέβαια της εξουσίας δεν είναι κάτι το νέο, αλλά χάνεται στα βάθη της προϊστορίας και ως κοινωνικό φαινόμενο έχει μελετηθεί και έχουν γραφτεί χιλιάδες τόμοι πραγματειών και λογοτεχνικών έργων. Όλες όμως οι εξουσίες, αν μελετηθεί προσεκτικά η πηγή της δύναμής τους, θα δούμε ότι έχουν κοινά σημεία, τα οποία είναι η άγνοια των δυνάμεων της Φύσης, ο φόβος στο θείο και ο φόβος του θανάτου. Αυτούς τους φόβους εκμεταλλεύτηκαν από την αρχαία εποχή τα ιερατεία και μετά πήραν την σκυτάλη οι βασιλιάδες.
Επειδή με το άρθρο αυτό δεν θέλω να γράψω καμιά πραγματεία, δεν θα επεκταθώ σε πολύπλοκα ζητήματα, αλλά λόγω των ημερών θα μείνω στην γέννηση του Χριστού και του χριστιανισμού. Πρέπει όμως πριν προχωρήσουμε να θέσουμε ως παραδοχή, να «δογματίσουμε» θα έλεγαν οι θεολόγοι, ότι δεν γνωρίζουμε, αυτή τη στιγμή τουλάχιστον, γιατί υπάρχουμε, πώς υπάρχουμε και που οδεύουμε. Αυτά τα μεγάλα ερωτήματα πρέπει πάντα να τα έχουμε υπ’ όψη μας και εφ’ όσον γνωρίζουμε το μεγαλείο της δημιουργίας, θα πρέπει να σεβαστούμε την Δύναμη ή την Αιτία που ήταν να γίνουν αυτά που βλέπουμε και αυτά που δεν βλέπουμε, αλλά γνωρίζουμε μέσω της επιστημονικής έρευνας ότι υπάρχουν.
Σε μια εποχή λοιπόν απόλυτης εξουσίας της Ρώμης, όπου ο αυτοκράτορας Αύγουστος είχε αναγορεύσει τον εαυτόν του θεό, γιατί έτσι θα επέβαλε την απόλυτη εξουσία του στο λαό, γεννήθηκε ο Χριστός που γιορτάσαμε την γέννησή του προχθές. Κανένας δεν γνώριζε τότε π.χ. στην Αλεξάνδρεια, στην Ιερουσαλήμ ή οπουδήποτε αλλού ότι γεννήθηκε ένα παιδί σε μια φάτνη στην Βηθλεέμ και ούτε βέβαια τον ένοιαζε. Σύμφωνα με την χριστιανική παράδοση, μετά από 30 χρόνια, το παιδί αυτό άρχισε να διδάσκει περίεργα πράγματα για αγάπη του συνανθρώπου για αλληλοβοήθεια, για ταπεινοφροσύνη, δηλαδή πράγματα εντελώς αντίθετα από αυτά που ίσχυαν στην πολιτική εξουσία της Αρχαίας Ρώμης. Και Αυτός, διαφοροποιώντας ελαφρώς τον κανόνα των αυτοκρατόρων, ισχυρίστηκε ότι είναι ο Υιός του Θεού. Για να περάσει δηλαδή ένα μήνυμα στο λαό της εποχής χρησιμοποιήθηκε η ίδια μέθοδος, η οποία αποδείχτηκε ότι είναι διαχρονική και πολύ αποτελεσματική. Υπήρξε όμως, όπως προανέφερα, διαφορετική αιτία και σκοπός της διδασκαλίας του Χριστού, που ήταν η απελευθέρωση του ανθρώπου όχι μόνο η πνευματική, αλλά και η υλική ως επακόλουθο της πρώτης.
Η διδασκαλία λοιπόν του Χριστού μετατράπηκε σε θρησκεία και υπήρξε η ανάγκη μια δομής ελέγχου και καθοδήγησης, όχι πλέον από το Χριστό, αλλά από τους μαθητές του στην αρχή και μετά από άλλες δομές εξουσίας ποιμένες, επισκόπους, αρχιμανδρίτες, δεσποτάδες κτλ, οι οποίοι σιγά σιγά άρχισαν να ερμηνεύουν αδίστακτα και κατά τα συμφέροντά τους την διδασκαλία του Χριστού όπως έκανε ο Μέγας Ιεροεξεταστής. Ο χριστιανισμός έπεσε θύμα αυτοκρατόρων όπως ο Μέγας Κων/νος για να διατηρήσει την εξουσία του, οι Πάπες, οι αυτοκράτορες και οι βασιλιάδες.
Μα το θέμα δεν εξαντλείται στον χριστιανισμό μόνο, αλλά επεκτείνεται αναλόγως και στις άλλες μεγάλες θρησκείες όπως π.χ. στο Ισλάμ με όλες τις παραλλαγές του και στον Βουδισμό με κάπως διαφορετική μορφή.
Σήμερα ο κόσμος, εκτός των άλλων προβλημάτων, ταλανίζεται από την σύγκρουση χριστιανισμού και ισλάμ που παίρνει διαχρονικά διάφορες μορφές όπως τρομοκρατία, μετανάστευση, εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών και επαπειλούμενες συγκρούσεις λόγω αυτής της αντίθεσης.
Η Ευρώπη, για παράδειγμα, ταλανίστηκε με συνεχείς θρησκευτικούς πολέμους από τον Μεσαίωνα μέχρι την Ρωσική Επανάσταση. Θυμηθείτε την αντικομουνιστική προπαγάνδα: «Οι Ρώσοι είναι άθεοι κομουνιστές» έλεγαν!!! Το Ισλάμ αυτή τη στιγμή ταλανίζεται από διάφορες θρησκευτικές αιρέσεις που προκαλούν αιματηρές συγκρούσεις επηρεάζοντας όμως όλον τον κόσμο. Πού στηρίζεται όμως η δύναμη των αιρέσεων και γενικά όσων έχουν εξουσία στον Ισλαμικό κόσμο; Στηρίζεται ακριβώς στο χαμηλό μορφωτικό επίπεδο του λαού που είναι αντιστρόφως ανάλογο με το έντονο του θρησκευτικού τους συναισθήματος. Ακόμη και ο Αγώνας του 1821 είχε και αυτός έντονο το θρησκευτικό στοιχείο. Ο Κολοκοτρώνης είχε πει ότι «ο Θεός της Ελλάδας αποφάσισε την απελευθέρωσή της». Πού στηρίζεται για παράδειγμα σήμερα ο Ερντογάν και κάνει αυτές τις πειρατείες; Στο έντονο θρησκευτικό συναίσθημα του λαού της Ανατολίας που σκοπίμως παραμένει χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Στα δυτικά παράλια της Τουρκίας οι αντιλήψεις για την Ελλάδα είναι παντελώς διαφορετικές.
Σήμερα που ζούμε στην εποχή του Internet και των κοινωνικών δικτύων και η γνώση είναι πολύ εύκολα μεταβιβάσιμη και η πληροφορία ευκολότερα προσβάσιμη, η εξουσία του θείου αρχίζει αμυδρά να εξασθενίζει και να εμφανίζονται άλλες μορφές που ίσως αποδειχτούν πιο επικίνδυνες από τις παραδοσιακές. Μιλώ για τις μεγάλες εταιρείες συλλογής προσωπικών δεδομένων όπως η Google, το FB, το Twitter και άλλες, οι οποίες δεν γνωρίζουμε όχι τι κάνουν τα προσωπικά μας δεδομένα, αλλά τι γνώση αποκτούν και πώς την χρησιμοποιούν προς όφελός τους και πώς μας επηρεάζουν ως άτομα και ως κοινωνία. Ίσως σε μια μελλοντική ανθρώπινη κοινωνία, όπου ο φόβος του θανάτου θα έχει υποχωρήσει αρκετά, αλλά ταυτόχρονα θα έχει αποκτήσει μια πιο ανθρωπιστική φιλοσοφία, να κινδυνεύουμε από εταιρείες της προαναφερόμενης κατηγορίας. Είναι φανερό ότι η μετάβαση εξουσίας έχει ήδη ξεκινήσει και δεν στηρίζεται πλέον στο θρησκευτικό συναίσθημα, αλλά στην διαχείριση της προσωπικής πληροφορίας και στον τρόπο που αυτή αναπαράγει γνώση που διαχέεται εν αγνοία μας στην κοινωνία και μας κατευθύνει σε άγνωστους ατραπούς.
Εύχομαι σε όλους τους αναγνώστες και φίλους του «Παλμού» ένα νέο χρόνο καλό και δημιουργικό με υγεία πρωτίστως.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή