Βαγγέλης Ντάλης “Capital Cook”

” Thomas Cook: ήταν μέχρι
πρότινος το μεγαλύτερο
ταξιδιωτικό πρακτορείο
στον κόσμο. Με εκατομμύρια πελάτες, εκατομμύρια
εισπράξεις, τεράστια
περιουσιακά στοιχεία,
όλες τις υποχρεώσεις της
μέχρι τον Ιούνιο πληρωμένες.
Κι όμως χρεωκόπησε.
Μέσα σε μια νύχτα.
Χωρίς να ζητήσει καμία
βοήθεια, ρευστοποιώντας άμεσα τα περιουσιακά της
στοιχεία και με τη βρετανική κυβέρνηση απρόθυμη να
τη βοηθήσει. Με σχέδια
επιστροφής των επιβατών της γι’ αυτή την αναμενόμενη
μέρα γνωστά εδώ και δύο μήνες. Ποιός τα μαγείρεψε
όλα αυτά; ”

_________________________________________________

Δεν πρόκειται απλά για έναν ακόμα οικονομικό κολοσσό που καταρρέει, έστω κι αν ήταν το μεγαλύτερο ταξιδιωτικό πρακτορείο στον κόσμο, το αρχαιότερο και το πρωτοπόρο στην ανάπτυξη του μαζικού κι οργανωμένου τουρισμού. Δεν πρόκειται για μια ακόμα μεγάλη οικονομική καταστροφή, τύπου Lehman Brothers, με επιπτώσεις σε πολλές χώρες του πλανήτη, όπως η Ελλάδα η οποία σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις φαίνεται να υφίσταται ζημιά τουλάχιστον 500 εκατομμυρίων ευρώ. Πρόκειται για τη λειτουργία του καπιταλισμού σε ένα άλλο επίπεδο, εντελώς διαφορετικό από ότι είχε υπάρξει τους δύο προηγούμενους αιώνες.
Έχουμε μπει στην εποχή όπου η καταστροφή μιας επιχείρησης, ενός οικονομικού γίγαντα ή ακόμη και ολόκληρης χώρας μπορεί να είναι πηγή εσόδων, μπορεί να είναι κερδοφόρος για τα στελέχη της κι όχι μόνο για τους ανταγωνιστές της και στην εποχή όπου όσοι διοικούν και διαχειρίζονται το μέλλον τέτοιων εταιρειών έχουν αποσυνδέσει την επαγγελματική τους τύχη από την τύχη της εταιρείας της οποίας καθορίζουν το μέλλον. Τα «golden boys» και τα «golden girls», αν κρίνουμε από τις νέες επικεφαλής ευρωπαϊκών θεσμών, ήρθαν για να μείνουν. Για να παίξουν τα παιχνίδια τους και για να περάσουν καλά. Στις πλάτες ολόκληρων κοινωνιών.
Τους προηγούμενους αιώνες οι επιχειρηματίες, οι κεφαλαιοκράτες, οι επενδυτές, αντιμετώπιζαν το στήσιμο και τη λειτουργία μιάς επιχείρησης ως επένδυση και ευελπιστούσαν στη μακροημέρευση και την καθιέρωσή της ως διαχρονική κοινωνική αξία. Όσο σκληροί κι εκμεταλλευτές κι αν ήταν, όσο κι αν τα κέρδη τους ήταν η μοναδική τους έγνοια, είχαν συναίσθηση ότι η επιχείρησή τους ήταν μέρος μιάς κοινωνίας την οποία επηρέαζε και γι’ αυτό θεωρούσαν ότι έχουν μια κοινωνική ευθύνη. Ναι μεν κέρδιζαν αλλά «συνεισέφεραν» με θέσεις εργασίας στην κοινωνία, ήταν πυλώνας της και γι’ αυτό ήταν και περήφανοι και απαιτούσαν σεβασμό και από την κοινωνία και από τις Αρχές της. Αν τυχόν πτώχευε, το έφερναν ως «βάρος» και προσπαθούσαν με τις επόμενες κινήσεις τους να αποκαταστήσουν και το «όνομά» τους και την κοινωνική «ζημιά» που προκάλεσαν.
Στις σημερινές μεγάλες επιχειρήσεις και δή τις πολυεθνικές δεν υπάρχει ο επιχειρηματίας – εργοδότης που ηγείται. Αυτή μπορεί να ανήκει σε πολλούς, πιθανά και απρόσωπους μετόχους και την ευθύνη της έχουν ακριβοπληρωμένα στελέχη, CEO’s και «golden boys» τα οποία εργάζονται με συμβόλαια ορισμένου χρόνου και κυνηγούν τα τεράστια bonus που προβλέπουν τα συμβόλαιά τους.
Οι αμοιβές τους είναι αποσυνδεδεμένες από οποιαδήποτε αμοιβή των υπόλοιπων εργαζομένων και σε προκλητική δυσαναλογία με το ύψος της, τα δε μπόνους τους είναι σε τέτοια επίπεδα που προκαλούν ίλιγγο. Οι αμοιβές τους όχι μόνο δεν ακολουθούν την άνοδο ή πτώση αυτών των υπόλοιπων εργαζομένων αλλά αποκτούν επιπλέον μπόνους, αν καταφέρουν και κάνουν μειώσεις μισθών, ενώ είναι τεράστια η επιτυχία τους, αν καταφέρουν και κάνουν μαζικές απολύσεις χωρίς να χρειαστούν άλλες προσλήψεις. Δεν τους λες και εργαζόμενους, έστω και υψηλόμισθους.
Η Thomas Cook, παρά τα ακριβοπληρωμένα στελέχη που διέθετε, κατέρρευσε. Είχε, λέει, προβλήματα ρευστότητας. Και το 2011 όμως είχε τέτοια προβλήματα αλλά τα τακτοποίησε. Ερωτηματικά εγείρονται πολλά και πρώτα – πρώτα γιατί κανένας δεν προσπάθησε να τη βοηθήσει και να συγκρατήσει τη χρεωκοπία. Όχι μόνο αυτό αλλά η πτώχευσή της ήταν αναμενόμενη από καιρό, δύο μήνες πριν λένε οι ξενοδόχοι της Κρήτης ότι το ήξεραν. Μιλώντας στην εκπομπή «Καλημέρα Ελλάδα», ο εκπρόσωπος των τουριστικών πρακτόρων κατήγγειλε ότι «εδώ και δύο μήνες οι Βρετανοί είχαν έρθει σε επαφή με το αεροδρόμιο για να δημιουργήσουν αυτό το σχέδιο επιστροφής των τουριστών».
Εντύπωση προκαλεί και η απροθυμία της βρετανικής κυβέρνησης να τη «σώσει» από την καταστροφή. Όλες οι δυτικές κυβερνήσεις στηρίζουν τις μεγάλες επιχειρήσεις των χωρών τους αφού θεωρούν ότι η οικονομική ζημιά που θα προκληθεί θα είναι πολύ μεγαλύτερη από το κόστος της διάσωσης. Μέχρι και η πτωχευμένη – μνημονιακή Ελλάδα, τις τράπεζες κοίταξε να διασώσει πρώτες κι όχι τους πολίτες της…
Την ίδια ώρα, προβληματισμό για τους χειρισμούς της βρετανικής κυβέρνησης προκαλεί δημοσίευμα του Guardian, αναφορικά με το παρασκήνιο πίσω από την τελική κατάρρευση. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται ο Guardian, η ισπανική και η τουρκική κυβέρνηση είχαν προσφερθεί να δώσουν «χείρα βοηθείας» προκειμένου να σωθεί το παλαιότερο τουριστικό γραφείο στον κόσμο, αλλά η συμφωνία δεν προχώρησε λόγω της έλλειψης στήριξης από την βρετανική κυβέρνηση. Η πηγή που βρισκόταν κοντά στις διαπραγματεύσεις για τη σωτηρία της Thomas Cook υποστηρίζει ότι η εταιρεία είχε καταφέρει να εξασφαλίσει τα 200 εκατομμύρια στερλίνες με τη βοήθεια της τουρκικής κυβέρνησης και μιας ομάδας Ισπανών ξενοδόχων που είχαν την υποστήριξη υπουργών στη Μαδρίτη. Η ίδια πηγή είπε στην βρετανική εφημερίδα ότι το κίνητρο πίσω από την κίνηση αυτή ήταν ο περιορισμός των συνεπειών από μια κατάρρευση της Thomas Cook στις τουριστικές βιομηχανίες τους. «Αλλά το σχέδιο διάσωσης κατέρρευσε αφού η βρετανική κυβέρνηση δήλωσε ότι δεν ήταν διατεθειμένη να παράσχει εγγυήσεις για να υποστηρίξει το χρηματοδοτικό πακέτο. Δύο κυβερνήσεις ήταν έτοιμες να στηρίξουν μια βρετανική εταιρεία, αλλά η βρετανική κυβέρνηση δεν ήταν. Χωρίς αυτή τη στήριξη δεν υπήρχε αρκετή εμπιστοσύνη στο τραπέζι για να λειτουργήσει αυτή η συμφωνία» προσθέτει η πηγή του Guardian. Γιατί;;;
Η εταιρεία κατέρρεε κάνοντας πλουσιότερο τον τελευταίο της, Ελβετό CEO Πίτερ Φανκχόιζερ. O Φανκχόιζερ κέρδισε 20 εκατομμύρια λίρες την τελευταία πενταετία. Το golden boy το 2014, όποτε και ανέλαβε τα ηνία της εταιρείας, έλαβε το ποσό των 8,3 εκατομμυρίων λιρών κι ένα χρόνο αργότερα, έλαβε μπόνους ύψους 2,9 εκατομμυρίων λιρών. Η (εξοργιστικά καλοπληρωμένη) διοίκηση της Thomas Cook δεν ζήτησε τη δικαστική προστασία της εταιρείας από τους πιστωτές της, δεν την οδήγησε σε μια εκκαθάριση εν λειτουργία, ενώ η μεγαλομέτοχος κινεζική Fosun, που πρόσφατα επένδυσε 450 εκατ. στερλίνες για να «μπει» στην επιχείρηση, ήταν πρόθυμη να βάλει έως και 900 δισ. στερλίνες προκειμένου να συνεχίσει να λειτουργεί το ταξιδιωτικό γραφείο και η θυγατρική αεροπορική εταιρεία.
Ρεπορτάζ του Bloomberg για τους ευνοημένους από τις εξελίξεις αποκαλύπτει πονταρίσματα εκατομμυρίων δολαρίων από τα hedge funds στην προοπτική κατάρρευσης της εταιρείας. Μέσω των διαβόητων CDS, των συμβολαίων ασφάλισης έναντι κινδύνου χρεοκοπίας, τα «όρνια» («buitres» κατά τους επιρρεπείς στις χρεοκοπίες Αργεντίνους) προσδοκούσαν κέρδη 250 εκατ. δολαρίων.
Για τα «golden boys» οι επιχειρήσεις είναι αριθμοί, δείκτες και τα δικά τους μπόνους πιο σημαντικά από τις θέσεις εργασίας που διακυβεύονται. Στην πτώχευση παίρνουν μια προσυμφωνημένη παχυλή αποζημίωση κι επιζητούν το επόμενο συμβόλαιο. Αρκεί να βγαίνουν τα νούμερα, έστω και «μαγειρευμένα». Κι όταν τα «golden boys» μαγειρεύουν, μαντέψτε ποιοί είναι τα «μεζεδάκια»!