Η φύση δεν εκδικείται, Γράφει ο Βαγγέλης Ντάλης

Δέκα (10) χρόνια πριν, επιστήμονες που μελετούν την εμφάνιση ακραίων φαινομένων στη χώρα μας, είχαν επισημάνει στα «ΝΕΑ» ότι οι ανεμοστρόβιλοι θα είναι στο μέλλον πολύ ισχυρότεροι και στο πέρασμά τους θα προκαλούν καταστροφές. Επίσης, προέβλεπαν ότι η παγκόσμια κλιματική αλλαγή θα δημιουργήσει συνθήκες ατμοσφαιρικής αστάθειας στον ουρανό της χώρα μας και οι ανεμοστρόβιλοι που θα δημιουργούνται θα είναι όλο και περισσότεροι, όλο και ισχυρότεροι. Τραγική επιβεβαίωση της εκτίμησης αυτής, που είχε γίνει πριν 10 χρόνια, αποτέλεσε η Χαλκιδική.

Το 2018 η μετεωρολογική υπηρεσία (meteo) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών κατέγραψε στη χώρα μας 107 σίφωνες, συγκεκριμένα οκτώ ανεμοστρόβιλους και 99 υδροσίφωνες, τρεις από τους οποίους προκάλεσαν σημαντικές καταστροφές στη Χαλκιδική και στην Κρήτη. Το 2017 είχαν καταγραφεί 145 σίφωνες στην Ελλάδα, ενώ το 2016 μόνο 84. Σε όλη την Ευρώπη πέρυσι καταγράφηκαν συνολικά 628 σίφωνες.
Κι όμως, μία από τις «θεωρίες συνωμοσίας» που κυκλοφορούν και στη χώρα μας είναι ότι η κλιματική αλλαγή είναι μύθος. Καλοστημένες υπερβολές όσων θέλουν να προωθήσουν την «πράσινη ενέργεια» και κάνουν μπίζνες με αυτή. Πάντα συνέβαιναν, λέει, ακραία καιρικά φαινόμενα, απλά δεν τους δίναμε τόση σημασία.
Ένα τέτοιο περιστατικό συνέβη τον Οκτώβριο του 1934, όταν μεγάλος ανεμοστρόβιλος που δημιουργήθηκε στη θαλάσσια περιοχή της Ιθάκης, εισχώρησε στην Αιτωλοακαρνανία, στην περιοχή του Αστακού, και προκάλεσε τον θάνατο τριών ανθρώπων και τον τραυματισμό άλλων 40. Πιο πρόσφατα, στις 27 Ιουλίου 2002, ένα αντίστοιχο καιρικό φαινόμενο είχε εκδηλωθεί μέσα σε λίγα λεπτά στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» και μετακίνησε το μπροστινό τμήμα ενός αεροσκάφους, με αποτέλεσμα να τραυματιστεί ελαφρά ένας επιβάτης. Την ίδια χρονιά, στις 5 Σεπτεμβρίου, στην περιοχή του Κρητικού Πελάγους, βόρεια του Ηρακλείου, εκτυλίχθηκε ξαφνικά ένα πρωτόγνωρο θέαμα όταν μέσα σε διάστημα μιάμισης ώρας εμφανίστηκε μια «οικογένεια» που αποτελούνταν από 14 σίφωνες!
Συνέβαιναν λοιπόν και παλιότερα. Πράγματι. Μόνο που δεν ήταν ούτε τόσο έντονα, ούτε και τόσο συχνά. Όπως και οι πυρκαγιές. Μπορεί κάθε 50 ή 100 χρόνια να εκδηλώνονταν μια τεράστια πυρκαγιά. Στις μέρες μας εκδηλώνεται όμως σχεδόν κάθε δύο χρόνια. Το ίδιο και με τις πλημμύρες. Πάντα υπήρχαν αλλά όχι με τέτοια ένταση. Χρειάζονται οι επιστήμονες για να το καταλάβουμε; Στην Ελλάδα, σχεδόν κάθε χρόνο πλέον έχουμε και ένα ανεξέλεγκτο φαινόμενο. Μία η Μάνδρα, μία το Μάτι, μία η Χαλκιδική.
Καλό είναι να κάνουμε πολιτική κριτική σε όσους έχουν κάθε φορά την ευθύνη της πολιτικής προστασίας και να απαιτούμε να παίρνονται έγκαιρα και αποτελεσματικά μέτρα διάσωσης των ανθρώπων που πλήττονται. Όμως, μήπως παραδομένοι στην προσπάθεια να αποδείξουμε την ανικανότητα ή την καλή προσπάθεια των εκάστοτε υπευθύνων, βλέπουμε το δέντρο και χάνουμε το δάσος;
Η αιτία των προβλημάτων είναι η κλιματική αλλαγή. Υπάρχει και μόνο όποιος εθελοτυφλεί δεν τη βλέπει. Αυτή, μαζί με όλες τις εκφάνσεις της όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, είναι η βασική αιτία. Ο άνθρωπος και όλες οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες του τελευταίου αιώνα είναι η αιτία. Τα πυρηνικά όπλα, οι πυρηνικές δοκιμές, η πολεμική βιομηχανία, η τεράστια κατανάλωση ορυκτών καυσίμων, η ανεξέλεγκτη βιομηχανική δραστηριότητα, η άναρχη δόμηση και η καταπάτηση δασών, η αποψίλωση των εδαφών και η ερημοποίηση περιοχών από την Κρήτη και την Πελοπόννησο ως τη Μακεδονία είναι η αιτία. Σε όλο τον πλανήτη αντίστοιχα. Από την καταστροφή του Αμαζονίου ως την υπεράρδευση στην Καλιφόρνια, ο άνθρωπος σπέρνει ανέμους και θερίζει θύελλες και ανεμοστρόβιλους.
Η φύση δεν εκδικείται. Έχει όμως τους δικούς της κανόνες και τους δικούς τους νόμους τους οποίους κανένας δεν μπορεί να αλλάξει. Όταν οι ανθρώπινες δραστηριότητες εκβιάζουν τους φυσικούς νόμους, τότε την πληρώνουν οι άνθρωποι. Η λογική όλων αυτών των φαινομένων είναι απλή και, για όποιον θέλει να το καταλάβει, σοφή. Αν μπαζώσεις ένα ρέμα, τότε σε μια έντονη βροχή θα ξεχειλίσει. Αν σκάψεις τη γη όπου δεν υπάρχει πέτρα, τότε στον πρώτο σεισμό όλα τα υπόγεια έργα θα καταρρεύσουν. Αν κάνεις πρόχειρες κατασκευές τότε στον πρώτο δυνατό άνεμο θα γίνουν φύλλα δέντρων.
Όλοι μπορούμε να το καταλάβουμε. Και τα κράτη και οι εταιρείες και οι πολίτες αλλά όταν το πρώτο κριτήριο ενός έργου είναι το κέρδος, τότε δεν υπάρχει σωτηρία. Περιμένεις πότε θα συμβεί το μοιραίο κι εύχεσαι απλά να «μην τύχει στη βάρδια σου». Από τα πιο μικρά ως τα πιο μεγάλα. Όταν κάποιος φτιάχνει παραλιακή ταβέρνα σε μια προχειροκατασκευή, δεν θα πρέπει να διαμαρτύρεται σε τυχόν κατάρρευσή της ούτε αυτός ούτε τα τυχόν θύματα. Γνωρίζουν ότι είναι επικίνδυνη αλλά όλοι βολεύονται. Ο ιδιοκτήτης γιατί κερδίζει χρήματα και οι πελάτες γιατί έχουν «ανέσεις» στο πουθενά. Όταν ένα κράτος χτίζει πυρηνικά εργοστάσια σε σεισμογενείς περιοχές, όπως κάνει η Τουρκία, τότε όταν θα συμβεί το αντίστοιχο Τσερνομπίλ δεν θα φταίει ο Αλλάχ. Κι ας σταματήσουν πλέον οι δημοσιογράφοι να αποκαλούν τα φαινόμενα θεομηνίες. Δεν υπάρχει καμία μήνη κανενός θεού. Ανθρώπινα έργα είναι.
Σε ένα κράτος όπως το δικό μας όπου τα αυθαίρετα είναι καθεστώς και περιοδικά νομιμοποιούνται, δεν είναι αφύσικο να έχουμε ανθρώπινα θύματα σε κάθε έντονο καιρικό φαινόμενο. Σε μία πολιτεία όπως της Καλιφόρνια όπου οι πανάκριβες βίλες με τους μεγάλους κήπους και τις πισίνες απαιτούσαν τεράστιες ποσότητες νερού για να συντηρηθούν κι αντί η πολιτεία να βάλει φρένο ευνοούσε την υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων, δεν είναι αφύσικες οι τεράστιες περίοδοι ξηρασίας ούτε οι απανωτές πυρκαγιές. Στις κινέζικες μεγαλουπόλεις όπου μόνη αξία είναι ο πλουτισμός και η ανθρώπινη ζωή δεν εκτιμείται, το βιομηχανικό νέφος είναι περισσότερο από το οξυγόνο. Αν στο άμεσο μέλλον πολλαπλασιαστούν οι καρκίνοι στην Κίνα αλλά και οι μεταλλάξεις σε νεογέννητα δεν θα είναι το τέλος του κόσμου ούτε θα έχει έρθει η κυριαρχία του κακού. Ο λογαριασμός που θα πληρώσει ο κινέζικος λαός θα είναι.
Είναι και η πολιτική προστασία όμως. Αφού ως πολίτες δεν έχουμε το σθένος να αποτρέψουμε τις αιτίες, τουλάχιστον ας απαιτήσουμε να ενημερωνόμαστε άμεσα από τις κρατικές υπηρεσίες. Αυτό το ρημάδι το 112, το τηλέφωνο που ενημερώνει άμεσα κινητά και ηλεκτρονικές αλληλογραφίες για την έλευση καταστροφών τόσο δύσκολο είναι να λειτουργήσει χωρίς να παραβιάζονται προσωπικά δεδομένα;
Εάν δεν μπορούμε να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη, τουλάχιστον ας έχουμε την ελάχιστη προφύλαξη της ύπαρξής της. Το έργο αυτό μόνο κρατικές υπηρεσίες, καλά στελεχωμένες με επιστημονικό και εξειδικευμένο προσωπικό, με επάρκεια κονδυλίων, μπορούν να φέρουν σε πέρας. Ελπίζουμε ότι δεν θα δοθούν κι αυτές σε ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες θα έχουν ως πρώτο μέλημά τους να περιορίσουν το κόστος. Γιατί δεν κοστολογείται η ανθρώπινη ζωή.