To μυθ-ιστόρημα της πολιτικής, Γράφει ο Βαγγέλης Ντάλης

– «Η πολιτική είναι αρένα. Δεν είσαι σε θέση εσύ να καταλάβεις…»
– «Η πολιτική σας είναι αρένα. Η πολιτική είναι αρετή. Αλλά ποιός την έχασε για να τη βρείτε εσείς;»
Ο διάλογος είναι από το βιβλίο «Το τσιπάκι της γνώσης» που κυκλοφόρησε πριν από λίγο καιρό από τις εκδόσεις «Κάκτος». Συγγραφέας του ο Βαγγέλης Κάλιοσης, ιστορικός, φιλόλογος και μάχιμο μέλος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

ιβλιοκριτικός δεν είμαι, ούτε και φιλόλογος και γι’ αυτό δεν πρόκειται να διαβάσετε κάποια κριτική παρουσίαση του βιβλίου. Είχα όμως τη χαρά να γνωρίσω το συγγραφέα του πριν από αρκετά χρόνια, όταν κοσμούσε με την παρουσία και τις διδασκαλίες του τα φροντιστήριά μας.
Ιστορικός καταρτισμένος, συγγραφέας βοηθημάτων ιστορίας και φιλοσοφίας με τα οποία οι μαθητές και οι μαθήτριές μας εντρυφούσαν στα νοήματα κι όχι μόνο στο γράμμα της φιλοσοφίας, μελετούσαν κριτικά την ιστορία και δεν έμεναν στην παράθεση γεγονότων ή την απομνημόνευση σχολίων και συμπερασμάτων. Πράος, μειλίχιος, χωρίς κανενός είδους «χρωματισμούς» των ιστορικών γεγονότων, προσπαθούσε να μυήσει στα παιδιά σε εκείνες τις αναγνώσεις που και μέσα στα γεγονότα σε βάζουν αλλά και την κατάλληλη απόσταση από αυτά κρατάνε.
Κάπως έτσι είναι και το βιβλίο του. Βέβαια εδώ, επειδή απευθύνεται σε αναγνώστες κι όχι σε μαθητές/τριες, απαλλαγμένος από την ευθύνη δηλαδή του δασκάλου, δεν «κρύβεται». Δεν αρνείται «να πάρει θέση». Και γιατί να τηρήσει αποστάσεις δηλαδή κάποιος από γεγονότα που, κυρίως, είναι πολιτικά ;
Τα έχει γράψει πριν από δεκαετίες, καλύτερα από εμένα, ο Άγγελος Ελεφάντης: «… τα πολιτικά αντικείμενα – κόμματα, κινήματα, ρεύματα, επαναστάσεις, πολιτικές ιδεολογίες, καθεστώτα σημερινά ή χαμένα βαθιά στο χρόνο της ιστορίας – δεν είναι ουδέτερα, ούτε εμείς είμαστε απαθείς και ουδέτεροι παρατηρητές που στεκόμαστε ψυχρά αντικειμενικοί απέναντί τους. Υποκειμενικοί είμαστε, ευτυχώς άλλωστε… Αυτός ο υποκειμενισμός που δεν είναι πάντα τύφλωση και μεροληψία, ισχύει και για εκείνα τα γεγονότα που συνεχίζονται και για εκείνα που τέλειωσαν για πάντα. Η έγνοια μας γι’ αυτά είναι η αγωνία μας για το μέλλον, το δικό μας μέλλον, για τον τρόπο που εννοούμε την πολιτική, αν βέβαια πολιτική δεν είναι επάγγελμα ή εκείνη η ανόρεχτη τελετουργία που κάθε τόσο μας στέλνει στην κάλπη να αναπαύσουμε μέσα της την ψήφο μας και την ψυχή μας. Έτσι το αντικείμενο της έρευνας φτιάχνεται με εκείνη την απαραίτητη δόση αυθαιρεσίας, που δεν είναι άλλο από την πολιτική μας στάση απέναντί του…»
Ο Β. Κάλιοσης, βέβαια, στο βιβλίο του δεν κάνει έρευνα. Μυθιστόρημα υποτίθεται ότι γράφει και πιθανολογώ ότι ο εκδοτικός του οίκος στον κατάλογο με τα βιβλία λογοτεχνίας το έχει εντάξει. Το αφήγημά του (όπως προτιμά να το λέει ο ίδιος) πατάει σε μια ερωτική ιστορία δύο ανθρώπων που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε πολιτικές εξελίξεις ιστορικής σημασίας. Επειδή όμως συνήθως τα βιβλία ιστορίας δεν αποτελούν ελκυστικά αναγνώσματα, ο συγγραφέας έβαλε τη μαστοριά του κι έγραψε ένα αφήγημα το οποίο μόνο βαρετό δεν είναι. Ο λόγος του κυλάει ρυάκι και σε παρακινεί να το διαβάσεις μονορούφι. Ομολογώ ότι ξενύχτησα για χάρη του. Πλοκή, δράση, έρωτες, πάθη, ίντριγκες, απόπειρες δολοφονίας, πολιτικές δολοπλοκίες, συγκρούσεις συμφερόντων, επαναστατικές δράσεις, εκλογές και εκλογομαγειρέματα, δίκτυα πολιτικοκοινωνικής δικτύωσης και ο σκοτεινός ρόλος των μέσων ενημέρωσης, μυστικές υπηρεσίες και παράνομες οργανώσεις, πατρικές σχέσεις και σχέσεις εξουσίας μέσα στην οικογένεια και άλλα πολλά, χώρεσαν μέσα στις τετρακόσιες και πλέον σελίδες του βιβλίου. Κι όμως δεν είναι σαπουνόπερα, παρ’ όλο που θα μπορούσε να γίνει κινηματογραφική ταινία ή τηλεοπτική σειρά του Netflix.
Είχε προηγηθεί το πολιτικό δοκίμιο «Η κρίση του κοινοβουλευτισμού και το αίτημα της άμεσης δημοκρατίας» το 2011. Εδώ ο συγγραφέας επανέρχεται με μυθιστορηματικές προτάσεις και «λύσεις». Η ένταση πάντως κυριαρχεί και αυτό είναι φανερό από τον επόμενο διάλογο του «διαπλεκόμενου» Κυβερνήτη με την επαναστάτρια κόρη του, η οποία τον οικτίρει για τον άθλιο κόσμο τον οποίο υπηρετεί :
– «Όσο για τον κόσμο μας, αν ήταν άθλιος όπως λες, δεν θα είχες τώρα το δικαίωμα να παρουσιάζεσαι μπροστά μου με αυτό το ύφος και να εκτοξεύεις απρέπειες. Η δημοκρατία μας φτάνει μέχρι το έσχατο σημείο να ανέχεται τις ανοησίες σας. Πασχίζουμε καθημερινά για να έχετε ένα μέλλον με ευκαιρίες. Σας παρέχουμε χιλιάδες δικαιώματα με ελάχιστες υποχρεώσεις… Σας εξασφαλίζουμε εκπαίδευση, υγεία, εργασία και αμέτρητες ανέσεις για να είστε πάντα ανέμελοι να μας λοιδορείτε. Είμαστε το δίχτυ ασφαλείας σας κι εσείς δαγκώνετε τα σχοινιά να τσακιστείτε.»
– Η δημοκρατία σας, κύριε Κυβερνήτη μας, είναι μια διεφθαρμένη ολιγαρχία που μας ανέχεται όσο μας θεωρεί ακίνδυνους. Το μέλλον μας είναι γεμάτο από υποθηκευμένες ευκαιρίες χάρη στις δικές σας οικονομικές αγυρτείες. Μας παρέχεται όντως χιλιάδες δικαιώματα, επειδή δεν σας κοστίζει τίποτα απολύτως, εφόσον τα παραβιάζεται συστηματικά και νομότυπα χωρίς να λογοδοτείτε πουθενά και σε κανέναν. Όσο για τις υποχρεώσεις, σκόπιμα δεν μας τις αποδώσατε ποτέ, γιατί αυτές προϋποθέτουν την ευθύνη ενώ εσείς μας θέλετε ανεύθυνους για να μας χειραγωγείτε. Νόμος σας είναι η υποταγή μας και οι διαταγές σας μασκαρεμένα κανακέματα. Η ευχαρίστηση που μας προσφέρουν οι ανέσεις σας είναι τόση όση χρειάζεται για να παραμένουμε αδρανείς, ένα είδος ευτυχισμένων υποτακτικών σαν να λέμε. Και το δίχτυ σας υπάρχει μόνο για να ψαρεύει τα όνειρά μας. Προσωπικά, δεν ξέρω πώς ακριβώς θα ήθελα να είναι ο κόσμος μας, αλλά για ένα πράγμα είμαι απολύτως βέβαιη, ότι σιχαίνομαι τον δικό σας…»
Αν όλοι οι άνθρωποι μπορούσαν να αποκτήσουν το σύνολο της γνώσης που υπάρχει στην ανθρωπότητα, θα ήταν ο κόσμος καλύτερος; Έτσι πιστεύει ο συγγραφέας: « Σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν οι πολλοί, η γνώση δεν είναι ένα αδρανές σώμα πληροφοριών, χρήσιμο μόνο εν μέρει όταν οι περιστάσεις το καλούν, αλλά μια διαρκής πηγή αμφιβολίας που με την αέναη τροφοδότησή της εξελίσσεται σε φορέα αμφισβήτησης και αλλαγής».
Προς το παρόν βέβαια, ο μόνος τρόπος απόκτησης γνώσης είναι το διάβασμα και τα βιβλία ο ιδανικός τόπος. Διαβάζοντας «Το τσιπάκι της γνώσης», δεν διαβάζεις απλά ένα ευχάριστο βιβλίο, αποκτάς γνώση!