ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ: Μήπως μπορούν να κάνουν και καλό…; της Κ.Μαγγανά

ΥΓΕΙΑ
ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ: Μήπως μπορούν να κάνουν και καλό…; της Κ.Μαγγανά

Είμαστε, θεωρητικώς,
ορθολογιστές, περιβαλλόμαστε από τεχνολογικά επιτεύγματα και για την απλούστερη κίνηση της καθημερινής ζωής,
η επιστήμη εξελίσσεται και
συνδράμει το ανθρώπινο είδος… Και τώρα,
ας σκεφτούμε: πόσες φορές «χτυπήσαμε ξύλο» μέσα
στην εβδομάδα; Πόσες είπαμε «φτου μην τον/την ματιάσω!», ή πόσες αποφύγαμε
την γρουσούζα γειτόνισσα;
Εντάξει…, κανείς δεν είναι
τέλειος!!


της Κατερίνας Μαγγανά


ΖΩΗ ΑΠΑΛΛΑΓΜΕΝΗ
ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΚΟΤΑΔΙΣΜΟ

Η μάχη κατά των προλήψεων και των δεισιδαιμονιών ξεκινά ουσιαστικά με τον Διαφωτισμό και πετυχαίνει πολλά με την ανάπτυξη της επιστήμης και της ψυχανάλυσης. Ο Φρόιντ είχε όραμα να καταφέρει με την νέα επιστήμη να εξαφανίσει από την ανθρώπινη ψυχή κάθε είδους δεισιδαιμονίες και προλήψεις, όπως έλεγε. Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας από τον 20ο αιώνα και έπειτα, που έφερε και τις σημαντικές και εκπληκτικές ανακαλύψεις των φυσικών επιστημών για το Σύμπαν και την ζωή μας στη γη, προσέφεραν σπουδαία συνδρομή στην μάχη αυτή. Ευτυχώς, γιατί αλλιώς ο κόσμος θα συνέχιζε να ζει στον σκοταδισμό, να υποφέρει και να καταπιέζεται.
Όμως… υπάρχουν πάντα μέσα στην καθημερινότητά μας μικρές, φαινομενικά ασήμαντες, προλήψεις που μας συντροφεύουν χωρίς να μας κάνουν υποχρεωτικά να οπισθοδρομούμε. Μικρές πρακτικές και τελετουργίες που έχουν θέση στην ζωή ακόμα και πολύ λογικών και κατηρτισμένων ανθρώπων, οι οποίες ίσως να περνούν ακόμα και απαρατήρητες κάποιες φορές. Κι αυτό είναι διαφορετικό από τις δεισιδαιμονίες και τις μονομανίες των προλήψεων που το έλλογο ανθρώπινο είδος πολέμησε για να καταστρέψει.

ΓΙΑΤΙ «ΧΤΥΠΑΜΕ ΞΥΛΟ»;

Η λέξη «πρόληψη» έχει εξορισμού θετική χροιά. Ο ορισμός της στο Λεξικό Μπαμπινώτη: «Η αποτροπή – λήψη μέτρων (ενέργειες, δραστηριότητες) για την παρεμπόδιση – εκδήλωση δυσάρεστου φαινομένου.» Διευρύνοντας, μπορούμε να πούμε πως με αυτή την δράση – ενέργεια επιθυμούμε και στοχεύουμε στην αναχαίτιση της όποιας μορφής αρνητικοποίησης της ζωής, έτσι ώστε να επιτύχουμε το ιδανικό: να κυλάει ανεμπόδιστα καλά για εμάς.
Η πρόληψη στην υγεία, στην οργάνωση των θεσμών, στην οικονομική διαχείριση είναι η συνειδητή και θετικής αποχρώσεως εννοιολογική πλευρά του όρου. Η πρόληψη, αντίθετα, για την αποτροπή ενός πιθανού κακού, ανήκει στην ασυνείδητη επιθυμία ελέγχου της ζωής και των δυσάρεστων όψεων της, θεωρείται αρνητική για τον σύγχρονο άνθρωπο, που έχει στη διάθεσή του τόσα μέσα να περιφρουρεί την ασφάλεια της ζωής του. Όσα μέσα όμως κι αν έχει θα είναι ποτέ αρκετά;
Ψυχολογικές έρευνες (Journal of Experimental Psychology) που έγιναν σχετικά με προληπτικές πεποιθήσεις, διαπιστώνουν ότι οι μικρές αυτές αυθόρμητες κινήσεις μας μπορεί να έχουν αποτέλεσμα στην ηρεμία μας. Όχι γιατί είναι μαγικές, αλλά γιατί επηρεάζουν την στάση μας απέναντι στο επικείμενο συμβάν, ενισχύοντας την πίστη μας για μια θετική έκβαση, πράγμα εξαιρετικά σημαντικό. Στις μετρήσεις τους βρέθηκε ότι όλοι οι συμμετέχοντες, είτε άνηκαν στις ομάδες των «προληπτικών» είτε στις ομάδες των «ορθολογιστών», είχαν την τάση να πιστεύουν ότι είναι πιθανότερο να συμβεί ένα δυσάρεστο γεγονός, αν το γρουσουζέψουν.
Η αυτόματη κίνηση ή το να πούμε μια έκφραση αποφόρτισης, ενδυναμώνει στα υποκείμενα την πεποίθηση ότι το δυσάρεστο μπορεί να απομακρυνθεί, ενώ αν το γρουσουζέψουν λειτουργούν μαγνητικά για το «κακό».

«ΣΤΑ ΟΡΗ, ΣΤ’ΑΓΡΙΑ ΒΟΥΝΑ…»

Σε όλους τους πολιτισμούς, το κοινό χαρακτηριστικό των προλήψεων είναι να αντιστρέψουν την κακή τύχη διώχνοντας κάτι μακριά ή/και, αντίστοιχα, κρατώντας κοντά τους κάτι «τυχερό» που ελκύει τις θετικές δυνάμεις της φύσης. Οι ερευνητές σημειώνουν ότι δεν είναι εύκολο το ανθρώπινο είδος να απαλλαγεί εντελώς από τις προλήψεις του γιατί δείχνουν να λειτουργούν κατευναστικά στην καθημερινότητα και να μην είναι εντελώς αδικαιολόγητες: μας κάνουν να νοιώθουμε λιγότερο απειλούμενοι, λικνίζουν τις ανησυχίες και τις ανασφάλειές μας.
Προσεγγίζοντάς το λίγο πιο βαθιά, μπορούμε να σκεφτούμε ότι ο άνθρωπος ποτέ δε θα ελέγχει όσο θα ήθελε τον κόσμο που τον περιβάλλει. Όσο και να προχωρά η τεχνολογία και η επιστήμη, πάντα θα υπάρχουν πολλά που θα ξεφεύγουν από τον έλεγχό μας. Πράγμα που φαίνεται πολύ δύσκολο να το αποδεχθούμε. Κάπως μπορούν να μας ανακουφίζουν τα ξύλα και τα πέταλα σ’ αυτό! Αρκεί να μην γίνεται εμμονικό, γιατί τότε δεν μιλάμε πια για τελετουργίες που λειτουργούν ψυχολογικά αποφορτίζοντας κάποιες εντάσεις, αλλά για προβληματικές καταστάσεις που, αντίθετα, εμποδίζουν την ομαλή ροή της ζωής.
Επιπρόσθετα, η έννοια της «γρουσουζιάς» μεταδίδεται διαγενεαλογικά και πολιτισμικά σε κάθε νέα γενιά, είναι συχνά ασυνείδητη και βαθιά διαπλεκόμενη με την ιστορία, τα πένθη, τα μυστικά και τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες των μελών της οικογένειας, και της όποιας διαχείρισή τους.
Η «αυτοεκπληρούμενη προφητεία» της κακοτυχίας υπογραμμίζεται εντός μας ως ανυπακοή σε σημάδια που δεν προσέξαμε όσο έπρεπε κι όχι σε πράξεις που δεν κάναμε για να μην την πατήσουμε τόσο χοντρά: από το «στο είπα ότι θα πέσεις και θα χτυπήσεις» της παιδικής μας ηλικίας (αντί για το «σου είπα ότι πρέπει να προσέχεις αυτό κι αυτό -πχ. στην κούνια-, για να μην χτυπάς άλλη φορά»), μέχρι τις ώριμες ανείπωτες συμμορφώσεις σε μια σειρά συμβάντων- ταυτίσεων («είσαι άτυχη κι εσύ, σαν την γιαγιά σου»), που εκ πρώτης μοιάζουν ανεξήγητα.

ΝΑ ΠΡΟΣΚΑΛΕΣΟΥΜΕ ΤΟ ΚΑΛΟ!

Μια γιαγιά Μανιάτισσα μου είχε πει κάποτε: «όλο το κακό μελετάμε παιδί μου, πρέπει να μελετάς και το καλό, αν θέλεις να έρθει». Αν δείτε ότι δεν βοηθάνε και πολύ τα ρόδια και τα γούρια, αλλάξτε τα! Έτσι κι αλλιώς, κάθε αντικείμενο γίνεται γούρικο ή γρουσούζικο ανάλογα με τις ψυχικές μας προβολές πάνω του, ενώ προσπαθούμε να εκτονώσουμε εκεί τις δικές αρνητικές ενέργειες και αισθήματα.
Κυρίως όμως, προσπαθήστε να προσκαλέσετε το καλό δουλεύοντας πάνω στον εαυτό σας και τα ελλείμματά του, αποδεχόμενοι ότι η ζωή δεν έχει μόνο δράματα ή μόνο κωμωδίες! Και όλοι, πού και πού, ας συνεχίζουμε να «χτυπάμε ξύλο»!

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή