ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΓΙΑΜΒΡΙΑ ΜΠΛΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΥ, Καθηγ. Γαλλικής Φιλολογίας – Συγγραφέας

Γράφει η ΜΑΙΡΗ ΓΚΙΩΝΗ – ΛΑΡΕΝΤΖΑΚΗ

Η Δέσποινα Γιαμβριά Μπλαστροπούλου είναι Καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας. Απόφοιτος Γαλλικού Εμπορικού Κολλεγίου, έχει κάνει Σεμινάρια εξειδίκευσης στην Γαλλία στον τομέα διδασκαλίας, μεταφραστικής κ.α. Δηλώνει «λάτρης του Λόγου… και του Διαλόγου…. και συνεπώς Διδασκαλίας, της Λογοτεχνίας, της Ψυχολογίας».

«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιό περιβάλλον μεγαλώσατε;
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΓΙΑΜΒΡΙΑ ΜΠΛΑΣΤΡΟΠΟΥΛΟΥ: Μπορώ να πω σ’ένα ενδιαφέρον περιβάλλον. Ο πατέρας απήγγειλε στίχους από την Οδύσσεια, μας έδινε παραδείγματα μέσα από γνωστά έργα, ανέφερε πολύ συχνά παροιμίες. Η όποια συμβουλή του ή παραίνεση ήταν μέσα από κάποια ιστορία, κάτι που λάτρευα πολύ. Παρακολουθώντας την εξέλιξη της ιστορίας, ρουφούσα τα μηνύματα. Γνώστης ξένων γλωσσών, πολυταξιδεμένος…
Η μητέρα, πιο πρακτική, μας δίδασκε Νοικοκυροσύνη, με ό,τι αυτό σήμαινε εκείνα τα χρόνια. Τόλμη και προσφορά! Μεγάλωσα ανάμεσα σε βιβλία, πολλά και σπάνια.

«Π»: Ως Καθηγήτρια Γαλλικής Φιλολογίας κρατήσατε ζωντανή την Ελληλογαλλική σχέση και φιλία. Ταξιδεύατε συχνά στη Γαλλία ;
Δ.Γ.ΜΠ.: Από παιδάκι λάτρεψα την γαλλική γλώσσα. Με ταξίδευε με τον ρυθμό της, με την έντονη αύρα και accent κάποιων λέξεων. Έχω κάνει πολλά ταξίδια και έχω αρκετούς φίλους. Επισκέφτηκα πολλές περιοχές του όμορφου εξάγωνου. Κάθε περιοχή με την προσωπικότητά της. Και φυσικά το Παρίσι, την πόλη του φωτός, που την έχουν υμνήσει πολλοί καλλιτέχνες. Κάθε γωνιά του είναι για τον επισκέπτη, τον flaneur, μία αποκάλυψη.

«Π»: Υπάρχει ενδιαφέρον για την Γαλλική γλώσσα σήμερα συγκριτικά με παλαιότερα χρόνια ;
Δ.Γ.ΜΠ.: Η μείωση του ενδιαφέροντος είναι εμφανής. Τα Γαλλικά, ίσως, δεν θα βρεθούν ξανά στην ίδια θέση που κατείχαν το ’60, γενικά, σε όλο τον κόσμο. Όλοι γνωρίζουμε ότι τα παλαιότερα χρόνια ήτο υποχρεωτικό μάθημα στα γυμνάσια. Βέβαια δεν είναι αυτός ο κύριος λόγος της πτώσης. Νομίζω πως συνάδει με τη γενικότερη στροφή του ενδιαφέροντος προς μία εξαιρετικά διευρυμένη γκάμα επιλογών στην ανώτατη εκπαίδευση. Οι περισσότεροι ομιλούν την Αγγλική γλώσσα. Όμως πρόσφατα παρατηρείται στροφή προς άλλες γλώσσες και το φαινόμενο είναι πλέον έντονο. Κάποιες γλώσσες κερδίζουν στη ζυγαριά, κάποιες χάνουν.

«Π»: Διδάσκοντας στην Γαλλική γλώσσα, λειτουργήσατε ως πνευματική γέφυρα μεταξύ των δύο χωρών μας. Συνδέονται η Ελληνική και Γαλλική Λογοτεχνία;
Δ.Γ.ΜΠ.: Πώς αλλιώς θα μπορούσε να γίνει; Είναι αυτονόητο. Ελληνίδα εγώ, λατρεύω την Ελληνική γλώσσα, την λογοτεχνία, μα αγαπώ εξ ίσου την Γαλλική. Είναι ένα θέμα που θα μπορούσαμε για ώρες να μιλάμε. Οι λογοτεχνίες των δύο χωρών, ανά τους αιώνες, επηρέασαν η μία την άλλη. Ενδεικτικά αναφέρω, τη μεγάλη στροφή των Γάλλων δημιουργών προς το αρχαίο ελληνικό πνεύμα, που οδήγησε σε άνθιση τις γαλλικές τέχνες. Έχουμε τις υπέροχες τραγωδίες του Ρακίνα.
Η δε γαλλική επίδραση στα ελληνικά γράμματα από την εποχή του Διαφωτισμού ως τον 20ο αι. – και ύστερα – είναι γενικώς αναγνωρισμένη. Μεγάλη η σημασία των μεταφράσεων γαλλικών έργων στα ελληνικά. Είναι βέβαια αξιοσημείωτο ότι Γάλλοι πεζογράφοι της εποχής εκείνης που θεωρούνται σημαντικοί από τη σημερινή κριτική, όπως ο Σταντάλ και ο Μπαλζάκ, παραμελήθηκαν από τους Έλληνες δημιουργούς, οι οποίοι προτίμησαν δημοφιλείς το 19ο αι. συγγραφείς λαϊκών μυθιστορημάτων. Ένας σπουδαίος Γάλλος πεζογράφος, του οποίου μερικοί Έλληνες μιμήθηκαν τα έργα, είναι ο Σατωβριάνδος. Ο φιλελληνισμός του ίσως δεν είναι άσχετος μ’ αυτή τους την προτίμηση.

«Π»: Το accent circonflexe («αξάν σιρκονφλέξ») χρονολογείται από τον 16ο αιώνα, ένα s που ακολουθούσε το φωνήεν εξαφανίστηκε. Ποιές οι επιπτώσεις κατά την γνώμη σας στην γλώσσα;
Δ.Γ.ΜΠ.: Η γαλλική όπως και η ελληνική γλώσσα είναι μεγαλειώδη εργαλεία, με όλα τους τα σύγχρονα προικιά και τα αρχαία τους στολίδια. Ευλογημένες. Ανά τους αιώνες υφίστανται αλλαγές ή και ακρωτηριασμούς και οι Γάλλοι, τα τελευταία χρόνια, «απλοποιούν» την ορθογραφία τους. Ξυρίζουν τόνους, καταργούν παραπανίσια γράμματα, σύμβολα, διφθόγγους. Δεν περίμενα ότι η γλώσσα του Ρακίνα, του Βολταίρου, της Γιουρσενάρ, θα το υφίστατο. Μα έγινε… Η Madame Circonflexe, της οποίας η χρήση ανάγεται από τον 16ο αιώνα, ίσως συναντήσει την αγαπημένη μας δασεία.
Στις περισσότερες δε περιπτώσεις «αναπαριστά» ένα s που ακολουθούσε το φωνήεν αλλά εξαφανίστηκε. Κατά κανόνα, ανάγεται στη λατινική ρίζα της κάθε λέξης ή στο μεσαιωνικό της τύπο -fenêtre (παράθυρο) από το λατ. fenestra ή tête (κεφάλι -πρβ. το ιταλικό testa). ΄Όμως Υπάρχουν λέξεις όπου το s έχει διατηρηθεί. Η κατάργηση, εξαφάνιση του s είναι το πιο διάσημο φαινόμενο και με την παρουσία της circonflexe είναι une situation assez complexe, αρκετά σύνθετη… Όπως κάθε νεωτερισμός είχε επιπτώσεις θετικές και αρνητικές… άλλοτε δυσκόλευε την προφορά και την ορθογραφία και άλλοτε διευκόλυνε.

«Π»: Λογοτεχνία – Ποίηση. Ποιο το ερέθισμα, πότε ξεκινήσατε να γράφετε;
Δ.Γ.ΜΠ.: Εγραφα από πάντα. Υπερβολή; Μου άρεσε πολύ να γράφω καλλιγραφικά, για να θαυμάζω λοιπόν τα καλλιτεχνικά μου γράμματα έγραφα και έγραφα… και η καλλιγραφία με οδήγησε στην καλή γραφή. Να θαυμάζω και αυτά που γράφω. Η εντυπωσιακή τοποθέτηση ικανών λέξεων πάνω στο χαρτί με γοήτευε και ερέθιζε το πνεύμα.

«Π»: Πώς βλέπετε την Ελληνική Παιδεία ;
Δ.Γ.ΜΠ.: Πολλές οι αδυναμίες της. Είναι απαραίτητη μια σε βάθος μελέτη για να υπάρξει μια ουσιαστική αλλαγή. Τρόπος διδασκαλίας. Διδακτέα ύλη. Εξετάσεις. Όλα. Θαρρώ πως οι αρμόδιοι πρέπει να βρούν τρόπο ώστε τα παιδιά να ενδιαφερθούν πραγματικά! Χρειάζεται σοβαρή δουλειά.

«Π»: Το πρώτο καλαίσθητο βιβλίο σας με τίτλο «Ψίθυροι» από τις εκδόσεις ΠΝΟΗ, με έργα του εικαστικού Δημήτρη Ταλαγάνη, τι πραγματεύεται; Τι σημαίνει για εσάς;
Δ.Γ.ΜΠ.: Ένα βαθύ ψάξιμο στο πυθάρι που λέγεται Ψυχή. Μία επίπονη εργασία για να βεβαιωθώ για μένα. Στιγμές Ζωής! και είναι τόσες πολλές οι στιγμές της ζωής μας, καθώς τα χρόνια περνούν… Στιγμές δυνατές, ευτυχίας μα και θλίψης, όμορφες μα και κακές, που άσκησαν μια γοητεία και υποτάχθηκαν στις λέξεις… σε μια ηδονική προσαρμογή! Σκέψεις που έχουν γραφτεί σε διαφορετικές ηλικιακές περιόδους. Άλλες αντιλήψεις, επιθυμίες, γνώσεις, εμπειρίες. Δοσμένες μυθοπλαστικά ώστε να αγγίζουν και να προβληματίζουν ευχάριστα.
Όσο για τα έργα του κ. Δ. Ταλαγάνη κόσμησαν τις σκέψεις μου εντυπωσιακά.

«Π»: Γράφετε Αγάπη όχι προς τον πλησίον // Αγάπη προς τα εσένα. Τι αγαπάμε; Πώς; Γιατί;
Δ.Γ.ΜΠ.: Αγάπη μια λέξη που δημιουργεί εντάσεις. Πάντα θα αναρωτιέμαι Τι είναι η αγάπη. Υπάρχει πραγματικά αγάπη; Όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, στον κόσμο, στις οικογένειες, στις σχέσεις…
Είναι αρκετό να αγαπάμε μόνον τους δικούς μας; Κι αν δεν αγαπάμε τον εαυτόν μας; Το να αγαπάς τον εαυτόν σου είναι σημαντικό. Πώς ακριβώς συμπεριφέρεται κάποιος ο οποίος αγαπάει τον εαυτό του; Παραδέχεται όλα του τα λάθη-πάθη; Αποδέχεται τις αδυναμίες του; Και; Τις βελτιώνει; Προσπαθεί; Ενδιαφέρεται αποκλειστικά για το άτομό του; «Αγάπα τον πλησίον σου ως εαυτόν», «αγαπάτε αλλήλους» ηχούσαν πάντα. «Αγάπα τον εαυτόν σου» είναι η σύγχρονη και πιο συνηθισμένη συμβουλή που ακούγεται και διαβάζεται στα άρθρα αυτοβοήθειας. Πάντα θα έχω ερωτήσεις…

«Π»: Τέχνη και δημιουργοί ως φορείς πολιτισμού, τι πιστεύετε προσφέρουν στον τόπο μας.
Δ.Γ.ΜΠ.: Η Τέχνη ζωντανό κύτταρο Ζωής. Καλλιεργεί το πνεύμα του ανθρώπου, του λαού που απαιτεί, διεκδικεί αλλά και δημιουργεί. Όσο για τους φορείς, θα μπορούσαν να προσφέρουν πολλά περισσότερα. Να δημιουργήσουν ένα πιο γόνιμο έδαφος για την τέχνη. Με ενίσχυση παροχής υπηρεσιών, με συνεχή αναβάθμιση, με επιδοτήσεις.
Θα έπρεπε να είναι μια εστία πνευματικής αντίστασης απέναντι στην ξένη και ντόπια υποκουλτούρα, αναγκαία προϋπόθεση της πολιτιστικής ανάπτυξης. Να ενεργοποιήσουν τους πολίτες ώστε να εμπιστευτούν τις δυνάμεις τους. Να καλλιεργηθεί το πνεύμα της συλλογικότητας μέσα σε μια οργάνωση κοινωνίας, που σήμερα κυρίως θεοποιεί τον ατομικισμό. Τι καλύτερο από το να είναι φυτώριο ανάδειξης και υποστήριξης των νέων ταλέντων, του καινούργιου αίματος στην καλλιτεχνική δημιουργία.

«Π»: Ένας έντονος κοινωνικός προβληματισμός σας;
Δ.Γ.ΜΠ.: Ένας προβληματισμός από τους πολλούς που με απασχολούν και θα τον χαρακτήριζα απλό… αλλά και δύσκολο. Βλέποντας και παρατηρώντας την κοινωνική και ηθική κατάντια της γενιάς μας και όλη αυτή τη δύσκολη καθημερινότητα στην οποία μας έχουν οδηγήσει οι προηγούμενες γενιές με τις δικές τους πράξεις, μήπως ήρθε η ώρα να αλλάξουμε ρότα και να δώσουμε στα δικά μας παιδιά, νέες αξίες, βάσεις και διεξόδους προκειμένου τουλάχιστον εκείνα να καταλάβουν πόσο καλύτερη θα ήταν η ζωή και πως πρέπει να την αξιοποιούμε κάνοντας πράγματα και υιοθετώντας συμπεριφορές που μας κάνουν καλύτερους δίνοντας ουσία και νόημα στην ύπαρξή μας;

«Π»: Πώς επηρεάζει η ζωή την Λογοτεχνία;
Δ.Γ.ΜΠ.: Τολμώ να πω πως η Ζωή είναι ο οίστρος του Λογοτέχνη. Οι άνθρωποι που έχουμε συναντήσει, οι τόποι όπου έχουμε ζήσει, οι προβληματισμοί, οι σκέψεις μας, τα συναισθήματά μας, η καθημερινότητά μας, τα όνειρά μας, όλα αυτά δίνουν τροφή στον ποιητή, τον λογοτέχνη. Είναι ο καθρέπτης της κοινωνικής πραγματικότητας.
Και κάπου λέει ο Προυστ πως «Είμαστε αναγνώστες του εαυτού μας». Θα συμπλήρωνα πως και η Λογοτεχνία μας αλλάζει την Ζωή. Χρειαζόμαστε την αύρα της, την δύναμή της.

«Π»: ‘Εχετε παρουσιάσει τα έργα πολλών συγγραφέων. Περιγράψτε μας τα συναισθήματά σας γι’ αυτό το μοίρασμα.
Δ.Γ.ΜΠ.: Είναι κάτι υπέροχο το να έχεις την ευκαιρία, την δυνατότητα, να εισχωρείς βαθιά στη συγγραφή κάποιου άλλου ανθρώπου, να αναλύεις την σκέψη του, να βρίσκεις νέους δρόμους, νέες έννοιες και αυτό να το μεταλαμπαδεύεις σε άλλους, να τους προκαλείς να διαβάσουν και να ανακαλύψουν μέσα στις γραμμές του ποιήματος ή του μυθιστορήματος σκέψεις διαφορετικές, ενδιαφέρουσες απόψεις που ίσως τους επηρεάσουν και να έχουν ευεργετική επίδραση στη ζωή τους.

«Π»: Η έμπνευση καίει; Η εκφραση λειτουργεί ως διέξοδο;
Δ.Γ.ΜΠ.: Καίει και τσουρουφλίζει… Η έμπνευση είναι θηλυκό… νόστιμο, πονηρό, φλογερό.. βρίσκεται δίπλα μας, απέναντί μας, πιο κοντά απ’ όσο νομίζουμε και μπορούμε να σκεφτούμε. Έχει όνομα κι επώνυμο, σώμα, φωνή, μάτια και στόμα, μας καλεί… Έχει και συναισθήματα… Βρίσκει ενδιαφέρουσα διέξοδο ως άλλο θηλυκό… στην γραφή, στην έκφραση….
Μην είναι τούτα όλα μία πλάνη;
Μήπως και η ζωή μας είναι πλάνη;
Ποια είναι η αλήθεια;

«Π»: Ποιούς Ελληνες ή ξένους ποιητές θαυμάζετε;
Δ.Γ.ΜΠ.: Αρκετούς. Διάσημους μα και λιγότερο γνωστούς, αυτούς που κινούνται γύρω μας και τους ανακαλύπτουμε τυχαία. Από τους Γάλλους Rimbaud, Baudelaire, Verlain, Claudel… Έλληνες Κ. Παλαμά, Ρίτσο, Σεφέρη, Σικελιανός… μα ποιόν να μην αναφέρεις;

«Π»: Η ποιητική ουτοπία είναι η προσδοκία διαφυγής της μοναξιάς ;
Δ.Γ.ΜΠ.: Να γράφω για να ξεφεύγω; Από τα προβλήματα; Τη μοναξιά; Από την πνευματική ακινησία; Ωραίο μου ακούγεται. Το ταξίδι μέσω της ποίησης, της γραφής γίνεται ακόμη ένα μέσο διαφυγής από τον ίδιο τον εαυτό μας.

«Π»: Ποίηση και διαδίκτυο ως επικοινωνία ;
Δ.Γ.ΜΠ.: Ποιήματα! Ποιήματα ρέουν άφθονα στο διαδίκτυο. Δόθηκε η ευκαιρία σε πολλούς να έρθουν σε επαφή με την ποίηση, είτε ως αναγνώστες, είτε ως δημιουργοί. Νέες αναγνώσεις, γνωριμίες, δημιουργίες.
Πιστεύω ότι το διαδίκτυο βοηθά στην επικοινωνία, αρκεί να διακρίνεις τι είναι αυτό που σου προσφέρει.

«Π»: Τι διαβάζετε αυτόν τον καιρό;
Δ.Γ.ΜΠ.: Μόλις τελείωσα του Ι.Yalom «Αυτό ήταν η Ζωή; Τότε άλλη μια φορά». Μελετώ ξανά το «πώς να διαβάσω τον Φρόιντ» παράλληλα. Ένα ενδιαφέρον γαλλικό του Αντρέ Ζίντ «Οι κιβδηλοποιοί».

«Π»: Τα ποιήματα εμπεριέχουν υλικό ονείρων ;
Δ.Γ.ΜΠ.: Ναι! Φυσικά! Ονειρικά τα ποιήματα… και ποιητικά τα ονείρατα. Στο βυθό των ονείρων βρίσκεται η ποίηση κρυμμένη και θεωρώ ότι τα ποιήματα είναι ο πηλός των ονείρων. Υπάρχει μια σχέση. Αμφιμονοσήμαντη;

«Π»: Τι ετοιμάζετε;
Δ.Γ.ΜΠ.: Πολλά και διάφορα… ίσως ενδιαφέροντα. Υπάρχουν ήδη δύο έργα τελειωμένα, που μου αρέσουν πολύ! Μένει να αποφασίσω ποιο θα πάει πρώτο στον εκδότη.