Εκατόμβη, Γράφει ο Γιώργος Πένταρης

Το 2007 κάηκαν περί τα 68 άτομα στην Ηλεία σε περιοχές ανάλογες με το Μάτι, όσον αφορά την πυκνότητα του δάσους. Η διαφορά των αιτίων θανάτου στην Ηλεία με αυτά στο Μάτι είναι ότι τότε δεν μπλοκαρίστηκαν οι δρόμοι με αυτοκίνητα όπως έγινε στην προχθεσινή καταστροφή. Παρ’ όλα αυτά όμως τα αίτια της ανθρωποθυσίας είναι περίπου τα ίδια και είναι κυρίως η απουσία εκπαίδευσης και ενημέρωσης του κόσμου για τις περιπτώσεις των πυρκαγιών. Ένας από τους λόγους της ανθρωποθυσίας είναι ότι θύματα και μη δεν γνώριζαν τι έπρεπε να κάνουν σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Τα αίτια όμως της προχθεσινής καταστροφής είναι πιο βαθιά και θα τα δούμε στα επόμενα. Προς το παρόν, τα ΜΜΕ κυριαρχούνται από πολλούς «επαΐοντες» και στελέχη κυβερνητικά που λένε το μακρύ τους και το κοντό τους, αλλά κανένας δεν έχει την ευθιξία να παραιτηθεί ως ανίκανος. Η πρώτη παραίτηση θα έπρεπε να είναι από την περιφερειάρχη, την κα Δούρου, και κατόπιν από δημάρχους και άλλα στελέχη που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο έχουν σχέση με την καταστροφική πυρκαγιά. Δεν έχει σημασία αν αυτοί φταίνε, αλλά η ευθιξία απαιτεί παραίτηση. Όταν υπάρξει στους πολιτικούς μας ένα τέτοιο είδος ευθιξίας τότε θα υπάρξει και μια αχτίδα ελπίδας αλλαγής της κατάστασης στην χώρα. Οι πυρκαγιές είναι μόνο μια όψη του προβλήματος και οι πλημύρες, όπως της Μάνδρας, η άλλη.
Διερευνώντας τα αίτια και των δύο καταστροφών, θα φτάσουμε στον ίδιο κοινό παράγοντα που δεν είναι άλλος από την αυθαίρετη καταπάτηση, οικοδόμηση και συναλλαγή με την εξουσία. Στην Κινέτα, ο οικισμός μέσα στο δάσος ακριβώς δίπλα από το τέλος της Κακιάς Σκάλας με κατεύθυνση προς Κόρινθο, καταπατήθηκε το 1975 με τα λεγόμενα «χοτζέτια». Αυτό το γνωρίζω γιατί ως φοιτητής είχα δουλέψει εκεί ως βοηθός τοπογράφου και σχεδιάζαμε τους δρόμους που ήταν τόσο στενοί που ούτε ένα αυτοκίνητο δεν μπορούσε να περάσει. Η Ελλάδα ως χώρα αυθαιρέτων και καταπατητών χτίστηκε με την παραπάνω μέθοδο και σήμερα αυτά τα πληρώνει οικτρά με πολλά αθώα θύματα που δεν έχουν καμιά ευθύνη και δεν συμμετείχαν στο φαγοπότι της χρυσής εποχής των οικοπέδων και καταπατήσεων των δεκαετιών από την χούντα και μετά.
Ας δούμε την απλοϊκή εξήγηση της μεγάλης καταστροφής. Οι περισσότεροι μιλάνε για «πρωτόγνωρο φυσικό φαινόμενο» και δεν μπορούσε να γίνει, λέει, καμιά πρόβλεψη. Την ίδια στιγμή όλα τα πυροσβεστικά μέσα ήταν απασχολημένα με την φωτιά στην Κινέτα και έτσι ο Βουτζάς και το Μάτι έμειναν απροστάτευτα για κρίσιμο χρονικό διάστημα. Τι να έκαναν και οι πυροσβεστικές δυνάμεις; Τα γεγονότα εξελίχτηκαν ταχύτατα και ούτε πρόλαβαν να σκεφτούν τι θα έπρεπε να κάνουν. Να σβήσουν την φωτιά ή να προειδοποιήσουν τους πολίτες για τον επερχόμενο κίνδυνο; Φαίνεται ότι απέτυχαν στο ζήτημα της πολιτικής προστασίας και αυτό οφείλεται στην απουσία εξειδικευμένων σχεδίων για τις κατά τόπους περιοχές και σε αναλογία με την εν δυνάμει επικινδυνότητα που υπόκεινται.
Αν δούμε όμως ειδικότερα το Μάτι, σε μια προσπάθεια να καταλάβουμε τι έφταιξε για την εκατόμβη των θυμάτων, θα πρέπει να σκεφτούμε το εξής απλό. Αν οι δρόμοι μέσα στην κατεστραμμένη περιοχή ήταν πλάτους όσο η Αττική οδός και έφθαναν και μέχρι τη θάλασσα θα είχαμε τα θύματα μέσα στα αυτοκίνητα; Η απάντηση είναι προφανής και είναι όχι γιατί θα υπήρχε ευκολότατη οδός διαφυγής. Οδός διαφυγής όμως δεν υπήρχε γιατί η αυθαιρεσία της οικοδόμησης δεν έδωσε αυτή την δυνατότητα και ο κρατικός μηχανισμός επέλεξε να κερδοσκοπήσει με οικονομικά και πολιτικά οφέλη κλίνοντας το μάτι στους αυθαιρετούντες που ήταν «παιδιά του λαού». Πώς είναι δυνατόν να φύγουν τόσα αυτοκίνητα από την περιοχή όταν οι δρόμοι μετά βίας χωρούν κατά πλάτος ένα αυτοκίνητο;
Η κατάσταση σε όλους τους αυθαίρετους οικισμούς είναι αποκαρδιωτική. Δεν υπάρχει ούτε πρόβλεψη πυροπροστασίας ούτε και αντιπλημμυρικής προστασίας. Έχοντας ως δεδομένα τα παραπάνω τι θα έπρεπε να έχει κάνει η «Πολιτική Προστασία»; Δεν θα έπρεπε να έχει εκπονήσει και έτοιμα προς εφαρμογή σχέδια για τις κατά τόπους περιοχές της χώρας με ανάλυση κινδύνων όπως έγραψα πιο πάνω; Μήπως έχει γίνει κάτι τέτοιο και δεν το γνωρίζουμε; Τα γεγονότα λένε όχι. Αυτό αποδεικνύεται αν φέρουμε στο μυαλό μας τον εμπρησμό στην Πεντέλη το καλοκαίρι του 1995. Έγινε η ζημιά. Εκπονήθηκε σχέδιο; Σας λέω όχι, γιατί αν είχε εκπονηθεί δεν θα είχε καεί η Πάρνηθα, ούτε πέρυσι ο Κάλαμος ούτε η Ηλεία, ούτε η Κερατέα, ούτε η Κινέτα ούτε και το Μάτι. Η πυρκαγιά ξεκινά από πολλές και διαφορετικές αιτίες, αλλά το 50% από αυτές προέρχονται από καθαρή εγκληματική αμέλεια ή αδιαφορία. Αφού λοιπόν είναι γνωστό ότι κάθε χρόνο θα έχουμε μικρές ή μεγάλες πυρκαγιές, γιατί δεν έχουμε την ανάλογη ενημέρωση και προετοιμασία του κόσμου;
Είχα σκοπό να γράψω ένα άρθρο στον ΠΑΛΜΟ για την προετοιμασία της πολιτείας απέναντι στον κίνδυνο των καλοκαιρινών πυρκαγιών. Θα επικεντρωνόμουνα στην απουσία ενημέρωσης του πολίτη, αλλά και την προειδοποίησή του για τους κινδύνους των πυρκαγιών και εμπρησμών, αλλά με πρόλαβε αυτή η βιβλική καταστροφή. Από τον Μάιο που ξεκίνησε η αντιπυρική περίοδος είδα ελάχιστα και χλιαρά ενημερωτικά «σποτ» στην τηλεόραση. Σήμερα που γράφω το άρθρο (25/7/18) είδα κάποια ενημερωτικά σποτ της «Πολιτικής Προστασίας». Αντί να υποχρεωθούν τα κανάλια να μεταδίδουν δωρεάν και καθημερινά ενημερωτικά σποτ και κατά την γνώμη μου απειλητικά και τρομοκρατικά όσον αφορά τις συνέπειες για τους εμπρησμούς και τις καταστροφικά αποτελέσματα των πυρκαγιών, αδιαφόρησαν και τα μεταδίδουν κατόπιν εορτής.
Η Κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα δώσει 20 εκ. ευρώ ως πρώτη δόση για τα θύματα. Αν έδινε 10 εκ. για εκπόνηση σχεδίων προστασίας σε όλη την Ελλάδα μήπως ήταν καλλίτερα; Το 1990 έγινε εκπόνηση τους Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου Νέας Μάκρης, στον οποίο ανήκει και το Μάτι. Μια εξαιρετική φίλη ασχολήθηκε με το Πολεοδομικό Σχέδιο και σήμερα εκφράζει τις αμφιβολίες της για το κατά πόσο αυτό το σχέδιο εφαρμόστηκε. Η ίδια λέει:
«Σήμερα αναρωτιέμαι πως χρησιμοποιήθηκαν οι διάφοροι νόμοι περί τακτοποίησης ή και νομιμοποίησης αυθαίρετων σε περιοχές σαν το Μάτι όπου, εκτός των άλλων, δεν έχει υλοποιηθεί πολεοδομικός σχεδιασμός ακόμη κι αν υπάρχει καθώς πράξεις εφαρμογής σπάνια έχουν προχωρήσει και εγκριθεί. Αναρωτιέμαι σήμερα γιατί σωπαίνουμε τελικά όταν αυθαίρετες κατοικίες και παντός είδους κατασκευές κτίζονται πάνω στο κύμα και αποκόπτουν την επικοινωνία με την ακτή. Γιατί σωπαίνουμε όταν κάθε καλοκαίρι βιώνουμε την ασυνειδησία όλων αυτών των αυθαιρετούχων, αλλά και των παραθεριστών που φράζουν με τα αυτοκίνητα τους τις διεξόδους προς τις παραλίες και όχι μόνο. Χάθηκαν ανθρώπινες ζωές γιατί η πρόσβαση προς τη θάλασσα είχε αποκοπεί, γιατί δεν υπήρχαν δρόμοι για να απομακρυνθούν οι κάτοικοι με τα αυτοκίνητα τους. Γιατί κάποιες κατοικίες δεν τηρούσαν ούτε τους στοιχειώδεις κανόνες ασφαλείας. Λυπάμαι… Θυμώνω… Κάποιοι αγωνιστήκαμε για να μπει μία τάξη στον τόπο αυτό με βάση την τέχνη και την επιστήμη και επιπλέον με προσωπικό κόστος… Τίποτα δεν καταφέραμε… Το μόνο κριτήριο που επικράτησε ήταν το βόλεμα μιας άνευ ορίων ανάπτυξης και της ικανοποίησης της εκλογικής πελατείας… Λυπάμαι. Πονάω. Θυμώνω… Θαρρώ ότι πια τίποτα δεν απομένει να πούμε ή να κάνουμε. Ίσως μόνο μία αγκαλιά στον συνάνθρωπο που υποφέρει κι ας είναι κι αυτός μέρος του προβλήματος!!» Η παραπάνω δήλωση τα λέει όλα…
Κλείνω λοιπόν το άρθρο, θέλοντας να πω ότι τα ζητήματα φυσικών καταστροφών και η αντιμετώπισή τους είναι διαχρονικά και δεν μπορούν να λυθούν από καμιά κυβέρνηση σε περιορισμένο χρόνο. Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έζησε και αυτή την ζημιά όπως ο Καραμανλής το 2007 και όπως το ΠΑΣΟΚ την δεκαετία του 1990. Τα μεγάλα προβλήματα δεν λύνονται με μοναχικούς Δον Κιχώτες καβαλάρηδες. Θέλουν μακροχρόνιο και σοβαρό σχεδιασμό και μακροχρόνια συνεργασία. Οι μικροκομματικοί και παλαιοκομματικοί τακτικισμοί πρέπει να τελειώσουν. Ζούμε όλοι στον ίδιο χώρο και οι φυσικές καταστροφές δεν γνωρίζουν πλούσιο ή φτωχό. Όταν έρθουν θα είναι σαν τον Μινώταυρο, θα πάρουν μερίδιο απ’ όλους.