Το δικαίωμα να νοιώθεις πατέρας, Γράφει η Κατερίνα Μαγγανά

ΠΑΙΔΙ - ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
Το δικαίωμα να  νοιώθεις πατέρας, Γράφει η Κατερίνα Μαγγανά

Το δικαίωμα να νοιώθεις πατέρας
Γιορτή της μητέρας έχουμε, παραπονιούνται πολλοί μπαμπάδες. Γιορτή του πατέρα γιατί να μην έχουμε; Κι όμως, υπάρχει θεσμοθετημένη γιορτή στο δυτικό κόσμο η τρίτη Κυριακή του Ιουνίου, ως Ημέρα του Πατέρα. Αλλά δεν είναι ευρέως γνωστό και ελάχιστοι φαίνεται να την γιορτάζουν. Μπορεί η μητέρα να είναι ο πρώτος σημαντικός ρόλος στη ζωή ενός καινούργιου ανθρώπου, όμως ο ρόλος του πατέρα για την ανάπτυξη του Εγώ και την ομαλή εξέλιξη του χαρακτήρα των παιδιών είναι ιδιάζουσας σημασίας μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας.

ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ…
Η γιορτή για την Ημέρα του Πατέρα έχει τις ρίζες της σε κάποια πολιτεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής το 1910, όταν η Sonora Dodd θέλησε να τιμήσει τον πατέρα της, για όσα είχε προσφέρει σε εκείνη και τα αδέρφια της, τα οποία μεγάλωσε μόνος του γιατί έχασε τη γυναίκα του κατά τη γέννηση του έκτου παιδιού τους.
Μετά από πολλές προσπάθειες φορέων και ανθρώπων που πίστεψαν στην σημασία αυτής της γιορτής, θεσμοθετήθηκε και επίσημα από το αμερικάνικο κράτος με την υπογραφή του προέδρου Νίξον το 1972. Γιατί, ενώ η γιορτή της μητέρας έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από το κοινό, η καθιέρωση μιας αντίστοιχης γιορτής για τον πατέρα αντιμετωπιζόταν με χάχανα και περιπαικτικά σχόλια.
Οι παραδοσιακοί ρόλοι που συντηρούσαν τις κοινωνικές δομές και κατεύθυναν σε μια συντηρητική και αυστηρή συμπεριφορά τους άντρες που γεύονταν τη χαρά της πατρότητας – εξυπηρετώντας μια κοινωνική συνοχή που όμως διαρκώς μεταβάλλεται – σηματοδοτούσαν τον ρόλο του πατέρα ως αμιγώς βοηθητικό σε εκείνον της μητέρας. Τον «ξεχνούσαν» και λίγο! Μπορεί η σημασία του ρόλου της μητέρας να μην έχει μεταβληθεί στο πλαίσιο των αλλαγών που υφίσταται ο κοινωνικός ιστός, να έχει αναλυθεί και να είναι συνεχώς επίκαιρο ζήτημα για τις επιστήμες του ανθρώπου, όπως η ψυχανάλυση, η ανθρωπολογία…, ταυτόχρονα όμως αρχίζει να αναδύεται δυναμικά και να εδραιώνεται η σημασία του ρόλου του πατέρα, που διεκδικεί να είναι εκεί, να ανησυχεί, να χαίρεται, να μοιράζεται, να προσφέρει.

Ο …ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ
ΤΟΥ ΠΑΤΕΡΑ
Είναι απόλυτα φυσιολογικό να εστιάζουμε κατ’αρχάς στη βαρύνουσα σημασία που έχει για μια γυναίκα ο ερχομός ενός παιδιού, ήδη από την εποχή της εγκυμοσύνης, όπου βιώνονται κεφαλαιώδεις αλλαγές σε ψυχοσωματικό επίπεδο. Γονείς όμως γίνονται και οι δυο. Έτσι, είναι επίσης εντελώς φυσικό, η αναμονή ενός παιδιού, ιδιαίτερα του πρώτου παιδιού, να βαραίνει και τον άντρα, διαφορετικά βέβαια από τη γυναίκα.
Σε ψυχικό επίπεδο, το πέρασμα στην πατρότητα είναι μια «κρίση» η οποία προκαλεί σημαντικές ανακατατάξεις στον μελλοντικό γονέα, τόσο σε σχέση με τον εαυτό του, όσο και απέναντι στη σύντροφό του.
Αφορμή για ουσιαστική ωριμότητα, αγωνία για τις δεξιότητες που πρέπει να έχει ως πατέρας, μεγαλύτερο αίσθημα ευθύνης απέναντι στη σύντροφο που κυοφορεί, ακόμα και ένα αίσθημα ανήμπορου, όπως εκμυστηρεύονται πολλοί μπαμπάδες απέναντι στην εγκυμονούσα σύντροφό τους. Ο πατέρας, όπως και η μητέρα, επενδύει ψυχικά το μελλοντικό παιδί, με τις επιθυμίες, τις ονειροπολήσεις, τις φαντασιώσεις και τις προβολές του.
Σε τέτοιες κρίσιμες μεταβατικές περιόδους αναδεικνύεται και κρίνεται η ποιότητα της σχέσης των δυο συντρόφων: πόσο καλά ξέρουν γιατί είναι μαζί, πόσο έχουν ανεξαρτητοποιηθεί από την πατρική οικογένεια; Μπορούν να ωριμάσουν μαζί ώστε να αναλάβουν τον καινούργιο ρόλο του γονέα, είναι αρκετά στέρεο το δέσιμό τους, πόση κατανόηση μπορεί να επιδείξει καθένας στις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες του άλλου; Δεν είναι τυχαίο το ότι οι μελέτες καταγράφουν σημαντικό αριθμό διαζυγίων με την έλευση του πρώτου παιδιού στο ζευγάρι.
Σε παλαιότερη έρευνα που πραγματοποιήθηκε στην Ελλάδα (Δ. Ναζίρη και Θ. Δραγώνα,1994) σε νέους άντρες που περνούσαν στο ρόλο της πατρότητας, αναδείχθηκαν πολλές ασυνείδητες και συνειδητές συγκρούσεις που καθορίζουν αυτό το πέρασμα. Πολλοί άντρες φάνηκαν εγκλωβισμένοι σε στερεότυπα σχήματα της οικογενειακής τους ιστορία και των κοινωνικών προτύπων. Υπήρχαν όμως και αρκετοί που μπορούν να αντιμετωπίσουν δημιουργικά το νέο σχήμα, εμπλουτίζοντας έτσι τα προσωπικά και επαγγελματικά πεδία τους.

ΟΙ ΘΗΣΑΥΡΟΙ ΤΗΣ ΕΠΑΦΗΣ
Τα στοιχεία για την αλληλεπίδραση του μωρού με τον πατέρα του είναι σχετικά πρόσφατα, τα τελευταία είκοσι χρόνια περίπου. Μέχρι τότε οι μπαμπάδες είχαν, στην καλύτερη περίπτωση, ως ρόλο να βοηθούν τις γυναίκες τους στη λειτουργία τους ως μητέρες.
Οι συνθήκες ζωής όμως αλλάζουν, ο πατέρας, κυρίως στις βιομηχανικές χώρες, συμμετέχει πολύ ενεργά στη φροντίδα των παιδιών. Πολλοί μελετητές ασχολήθηκαν με τον πατρικό ρόλο, δείχνοντας την ικανότητα του να δημιουργεί πλούσια αλληλεπιδραστική δράση με το βρέφος, όταν η συμμετοχή του είναι αυθεντική και δεν μιμείται την μητέρα. Οι διαφορετικοί κινητικοί και φωνητικοί ρυθμοί πατέρας – μητέρας βοηθούν το μωρό να διαφοροποιήσει τους γονείς τους.
Ο πατέρας που έχει εμπλακεί συναισθηματικά στη φροντίδα του παιδιού του εισάγει ενεργά την τριαδικότητα στη σχέση του μωρού με την μητέρα, το αποσύρει από τη συγχωνευτική σχέση μαζί της βοηθώντας σημαντικά την πορεία της αυτονόμησής του. Επίσης εντάσσει το παιδί στο φύλο του και τη γενιά του. Λειτουργεί κανονιστικά με την απαγόρευση και το «όχι» που μπορεί να γίνει αυστηρό και να το καταλάβει το παιδί. Η συνεισφορά του είναι σημαντική στην ανάπτυξη της ικανότητας των πολύ μικρών παιδιών να μην φοβούνται τα άγνωστα πρόσωπα και να μπορούν να νοιώθουν ευχάριστα μαζί τους.
Με τη γέννηση ενός παιδιού δημιουργείται ένα σαφές όριο για το τι ήταν σημαντικό και τι όχι, μια ταχεία διαδικασία περαιτέρω ωρίμανσης. Αυτό νομίζω ότι αφορά με τον ίδιο τρόπο τους άνδρες και τις γυναίκες. Το φύλο δεν είναι απαγορευτικό για να βιώσουν οι άντρες την πιο «μητρική» πλευρά τους, έχοντας κατανοήσει ότι η αγάπη που απολαμβάνει μια μητέρα από τα παιδιά της είναι διαφορετική από εκείνη που απολαμβάνει ένας πατέρας. Ίσως η πατρότητα να βασίζεται και να κερδίζει πολλά από αυτή την αποδοχή. Άλλωστε το να είναι ο πατέρας κοντά στα παιδιά του κάνει και τον παραδοσιακό του ρόλο πιο εύκολο και σίγουρα πιο αποδοτικό.
Οι άντρες που γίνονται πατέρες εκφράζουν την υπερηφάνεια, την ευχαρίστηση και την πληρότητα που αισθάνονται όταν ασχολούνται με τα παιδιά τους, με τη φροντίδα, το παιχνίδι, ουσιαστικά και δημιουργικά. Τονίζουν πόσο αλλάζουν οι προτεραιότητες στη ζωή τους, πόσο βαθαίνει ο συναισθηματικός τους κόσμος, πόσο γίνονται πιο δυνατοί. Το δικαίωμα στο «βάσανο» αλλά και την ανείπωτη τρυφερότητα που δίνει το μεγάλωμα ενός παιδιού ανήκει και στους δυο γονείς, σε διαφορετικές πίστες για τον καθένα.
Κι οι θησαυροί της αγάπης, της αντοχής και της ανθρώπινης επικοινωνίας τότε μόνο ανήκουν πραγματικά σε όλη την οικογένεια.

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

Πήγαινε στην κορυφή