Η αφρικανική σκόνη θα ξανάρθει,γράφει ο Βαγγέλης Ντάλης

Δευτέρα πρωί και η Αθήνα ακόμα πνιγμένη στη σκόνη.
Δεν είναι η συννεφιά,
είναι αυτή η θολούρα στην ατμόσφαιρα που κρύβει
τον ορίζοντα. Σαν τον ασβέστη στο νερό. Σαν τον καπνό
και τα αποκαϊδια
της πυρκαγιάς που κρύβουν
τον ήλιο κατακαλόκαιρο.

Οι ειδήσεις κι αυτές αποπνικτικές. Οι δύο Έλληνες στρατιωτικοί κρατιούνται ακόμα όμηροι στις τουρκικές φυλακές. Ο νέος Σουλτάνος δεν δείχνει να καταλαβαίνει από τις πιέσεις της Ευρωπαίκής Ένωσης. Στη Σύνοδο της Βάρνας πήγε με θράσος. Απαίτησε χρήματα για να μην αφήσει τα 3-4 εκατομμύρια προσφύγων, κυρίως Σύριων, να μπουκάρουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο ίδιος, άλλωστε, φάνηκε έτοιμος να… δείξει τα δόντια του ήδη από την Κυριακή, όταν, μιλώντας στην Τραπεζούντα, διεμήνυσε πως «η Τουρκία δεν δέχεται μαθήματα από τη Δύση», υπογραμμίζοντας μάλιστα πως «κανείς δεν έχει το δικαίωμα να παίζει με την υπερηφάνεια και την αξιοπρέπεια των Τούρκων».
Όπως είναι φανερό, ο Ερντογάν έχει αναλάβει ρόλο που παραπέμπει σε φυσιογνωμία στυγνού δικτάτορα και θυμίζει τα πλέον «μαύρα» καθεστώτα που στιγμάτισαν με τις αποφάσεις και τις ενέργειές τους τον εικοστό αιώνα, επιδιώκει με απροκάλυπτο τρόπο να επαναφέρει τον τουρκικό μεγαλοϊδεατισμό, με απειλές, τελεσίγραφα και φωνές, μα πάνω απ’ όλα με σκληρές απαιτήσεις.
Απειλεί την Ελλάδα, την Κύπρο, τις ιταλικές και άλλες εταιρείες εξόρυξης υγρών υδρογονανθράκων στην κυπριακή ΑΟΖ. Ταυτόχρονα με το αιματοκύλισμα του Συριακού Αφρίν. Το πλιάτσικο που ακολούθησε θύμισε τις πιο βάρβαρες στιγμές της πάλαι ποτέ οθωμανικής αυτοκρατορίας. Νεοθωμανοί ;
Ένας άρρωστος αέρας πλανάται πάνω από τη χώρα μας. Ο φόβος της πολεμικής σύρραξης με ασήμαντη αφορμή κάπου στο Αιγαίο, ο φόβος για τη «Μακεδονία που χάνουμε», οι οσμές των σκανδάλων από το ποδόσφαιρο έως τα φάρμακα, η αηδία και η απογοήτευση από τις πολιτικές εξαπατήσεις δεκαετιών, η αβεβαιότητα και η ανασφάλεια για το μέλλον δημιουργούν μια αποπνικτική ατμόσφαιρα.
Η πραγματική ατμόσφαιρα είναι κι αυτή «άρρωστη». Η Κρήτη «εξαφανίστηκε» για δεύτερη φορά το τελευταίο διάστημα από τους δορυφόρους, κρυμμένη κάτω από σύννεφα αφρικανικής σκόνης. Στην Ηλεία κυκλοφορούν με μάσκες αφού η αναπνοή, λόγω σκόνης, γίνεται όλο και πιο δύσκολη. Στην Αθήνα ζούμε κάπου στη ζώνη του λυκόφωτος.
Εκρηκτικό κοκτέιλ την Τρίτη: Ζέστη, σκόνη και βροχές. Η αφρικανική σκόνη μπορεί να έφυγε από την Κρήτη σε μεγάλο ποσοστό αλλά ήρθε η σειρά της Αττικής να ζήσει μέσα σε αυτή. Η ορατότητα σε όλο το λεκανοπέδιο από το πρωί είναι από περιορισμένη έως ανύπαρκτη και κανείς δεν μπορεί να δει καθαρά πάνω από πέντε-δέκα μέτρα. Σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, η συγκέντρωση αιωρούμενων σωματιδίων PM10, αναμένονταν να ξεπεράσει το όριο της μέσης ημερήσιας τιμής 50 μg/m3. Οι πολίτες πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί καθώς η έντονη μεταφορά σκόνης έχει ως συνέπεια την εκδήλωση λασποβροχών και τον περιορισμό της ορατότητας.
Τη μεταφορά σκόνης από την Αφρική, που τα τελευταία χρόνια από σπάνιο ανοιξιάτικο φαινόμενο έχει γίνει τακτικό κάθε φορά που γυρνάει σε νοτιά, τώρα θα ερευνήσει ομάδα επιστημόνων. Μέχρι χτες οι μετεωρολόγοι την ανέφεραν ως «φυσικό» αποτέλεσμα αλλαγής ανέμων. Κι ας είναι αφύσικο, τουλάχιστον η τόση συχνότητα της, ακόμα και στη διάρκεια του χειμώνα.
Είναι γνωστό ότι η σκόνη από τις ερήμους μπορεί να ταξιδέψει σε μεγάλες αποστάσεις, όπως πολύ καλά γνωρίζει η Ελλάδα που κατά καιρούς σκεπάζεται από τη σκόνη της Σαχάρας. Οι επιστήμονες, όμως, δεν έχουν ακόμη κατανοήσει πλήρως τους μηχανισμούς που επηρεάζουν τα «ταξίδια» της σκόνης.
Αυτούς ακριβώς τους μηχανισμούς θα επιχειρήσουν να φωτίσουν καλύτερα μέσα από ένα σημαντικό διεθνές πείραμα, το οποίο θα ξεκινήσει στην Κρήτη στις 5 Απριλίου και θα διαρκέσει περίπου ένα μήνα. Το πείραμα, με την ονομασία Pre-TECT, διοργανώνεται από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και αποτελεί μια διεθνούς εμβέλειας ερευνητική εκστρατεία για την μελέτη της ερημικής σκόνης. Ο προηγμένος επιστημονικός εξοπλισμός που θα χρησιμοποιηθεί στο πείραμα, θα συγκεντρωθεί στο ατμοσφαιρικό παρατηρητήριο της Φινοκαλιάς στο νομό Λασιθίου, το οποίο λειτουργεί συνεχώς τα τελευταία 20 χρόνια από το Πανεπιστήμιο της Κρήτης. Τα δεδομένα που θα συλλεχθούν, θα χρησιμοποιηθούν για την εκτίμηση των επιπτώσεων της μεταφερόμενης ερημικής σκόνης στο ηλιακό δυναμικό, στο σχηματισμό νεφών και στην κλιματική αλλαγή».
Οι επιδημιολογικές έρευνες της τελευταίας δεκαετίας έχουν τεκμηριώσει ότι τα αιωρούμενα σωματίδια είναι υπεύθυνα για αυξημένη αναπνευστική και καρδιαγγειακή νοσηρότητα, αλλά και για τη συρρίκνωση του προσδόκιμου επιβίωσης, καθώς και για την πρόκληση πολλών πρόωρων θανάτων. Επίσης, υπάρχουν επιπτώσεις της σκόνης στο κλίμα και στο περιβάλλον μιας περιοχής. Για παράδειγμα, όπως αναφέρει ο κ. Αμοιρίδης, «η απόθεση της σκόνης στους ωκεανούς και στο έδαφος έχει επίπτωση στην αλιεία και στη γεωργία αντίστοιχα.
Η Ελλάδα δέχεται την ισχυρή επίδραση από τις εκτεταμένες έρημους της Βόρειας Αφρικής, όπως η Σαχάρα και το Σαχέλ, από τις οποίες μεταφέρονται τεράστιες ποσότητες σκόνης με αυξημένη συχνότητα την άνοιξη. Το γεγονός αυτό οξύνει τα ήδη επιβαρυμένα επίπεδα αιωρούμενων σωματιδίων από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, κυρίως στις αστικές περιοχές. Επιπλέον, μια σειρά επιστημονικών εργασιών καταδεικνύουν ότι τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες παρατηρείται ιδιαίτερη αύξηση των επιπέδων του όζοντος, αύξηση που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην μεταφορά του ρύπου αλλά και προδρόμων αυτού ενώσεων από την Κεντρική – Δυτική και την Ανατολική Ευρώπη.
Ωστόσο η σκόνη αυτή, που προέρχεται κυρίως από τη Σαχάρα, δεν είναι αθώα καθώς όπως προκύπτει από μελέτες επιστημόνων του Πανεπιστημίου Αθηνών, περιέχει βαρέα μέταλλα τα οποία είναι επικίνδυνα για την υγεία των ανθρώπων. Ανάμεσα σε αυτά είναι ο μόλυβδος και το αρσενικό που κατέχουν την πρώτη θέση στην παγκόσμια λίστα με τις πιο επικίνδυνες χημικές ουσίες. Από έρευνα που είχε διενεργηθεί από τον Θανάση Γκοντελίτσα, καθηγητή Ορυκτολογίας και Ορυκτοχημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και τον καθηγητή στο Εργαστήριο Κλιματολογίας και Ατμοσφαιρικού Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αθηνών Παναγιώτη Νάστο, προέκυψε ότι σε σωματίδια αφρικανικής σκόνης που είχαν κατακαθήσει στην Αθήνα υπήρχε μόλυβδος, αρσενικό, σίδηρος, μαγγάνιο, βανάδιο, νικέλιο, χρώμιο, χαλκός και ψευδάργυρος, ουσίες που θεωρούνται επικίνδυνες για τον ανθρώπινο οργανισμό και ανάλογα με την κατανομή τους πάνω στα συστατικά της σκόνης, έχουν τοξική δράση. Μάλιστα, ο μόλυβδος και το αρσενικό κατέχουν τις δύο πρώτες θέσεις στη λίστα με τις πιο επικίνδυνες ουσίες για τον άνθρωπο, την οποία εκδίδει κάθε χρόνο η Αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος.
Η ύπαρξη των βαρέων μετάλλων στη σκόνη που μεταφέρεται στη χώρα μας από την Αφρική απέδειξε ότι η έρημος της Σαχάρας είναι ιδιαίτερα μολυσμένη από κάθε είδους ανθρώπινη δραστηριότητα. Τα ιχνοστοιχεία (βαρέα μέταλλα) που είχαν προσκολληθεί στους κόκκους άμμου υποδήλωναν ότι προέρχονταν από πηγές όπως διάφορα μέταλλα, σκουπίδια, κράματα, δομικά υλικά και από ρυπογόνα φορτία εξατμίσεων και βιομηχανικών καύσεων. «Αυτός ακριβώς είναι και ο λόγος που καθιστά επικίνδυνα τα βαρέα μέταλλα που ανιχνεύσαμε στη σκόνη. Προέρχονται από ανθρωπογενή δράση και δεν έχουν φυσική ορυκτή προέλευση», επισήμαναν οι Ελληνες επιστήμονες.
Αναμείνατε …