Αντιμετώπιση αϋπνίας

Ο ύπνος είναι μια ιδιαίτερη λειτουργία του εγκεφάλου κι αφορά περίπου το 1/3 του χρόνου ζωής του ανθρώπου. Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα έδωσε τη δυνατότητα στο να μελετηθεί καλύτερα ο ύπνος.

Στον ύπνο διακρίνουμε δύο φάσεις: τον ύπνο REM και τον ύπνο non-REM, που διαιρείται σε τέσσερις φάσεις οι οποίες από τον ελαφρύ ύπνο οδηγούν στο βαθύ ύπνο. Στη φάση REM έχουμε οφθαλμικές κινήσεις που επαναλαμβάνονται με γρήγορο ρυθμό αλλά υπάρχει και σχεδόν πλήρης μυϊκή καταστολή των γραμμωτών μυών που υπάρχουν στο κινητικό σύστημα. Σ’ αυτή τη φάση έχουμε και τα όνειρα. Οι φάσεις REM και non-REM εναλλάσσονται περίπου τρεις με έξι φορές τις νυχτερινές ώρες.
Η ηλικία καθορίζει τη διάρκεια του ύπνου:
15-18 ώρες τα βρέφη,
8-9 ώρες παιδική και προεφηβική ηλικία,
7-8 ώρες ηλικία από 25 έως 50 ετών και
5-6 ώρες στις μεγαλύτερες ηλικίες.
Οι λειτουργίες του σώματος επιβραδύνονται κατά τη διάρκεια του non-REM ύπνου, ενώ αντιθέτως αυξάνονται κατά τη διάρκεια του ύπνου REM : η αρτηριακή πίεση ,η θερμοκρασία του σώματος, η αιμάτωση του εγκεφάλου ο καρδιακός ρυθμός κι ο αναπνευστικός, καθώς και η έκκριση πολλών νευροενδοκρινών. Στον εγκέφαλο υπάρχουν νευρωνικά κύτταρα που ρυθμίζουν τις δύο φάσεις. Διάφορες θεωρίες προσπαθούν να εξηγήσουν την αναγκαιότητα του ύπνου, όπως και την αναγκαιότητα των ονείρων, καθώς και τη βαθύτερη ψυχολογική έννοιά τους.
Ένα σχετικά μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού (περίπου 15- 18%) πάσχει από αϋπνία, η οποία είναι περισσότερη ποσοτική και λιγότερο ποιοτική. Είναι πιο συχνή στις γυναίκες, στα άτομα άνω των 65, καθώς και στα άτομα που έχουν ψυχικές παθήσεις κι επαγγελματικά, οικονομικά, κοινωνικά και διαπροσωπικά προβλήματα.
Επίσης υπάρχουν παθήσεις που προκαλούν αϋπνία: ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ( αρρυθμίες, καρδιακή ανεπάρκεια, στεφανιαία νόσο), ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (χρόνια αναπνευστική ανεπάρκεια, σύνδρομο άπνοιας – ύπνου), ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ (γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, έλκος στομάχου και δωδεκαδαχτύλου, οισοφαγίτιδα), ΟΥΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ. Επίσης, κεφαλαλγίες, σκλήρυνση κατά πλάκας, νόσος Parkinson, χρόνιοι νευροπαθητικοί πόνοι ιδιαίτερα μυοσκελετικοί, παθήσεις του θυρεοειδούς, πολυνευροπάθειες, νεοπλασματικές παθήσεις και μυασθένεια.
Οι ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΕΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ και ιδιαίτερα οι αγχώδεις διαταραχές και η κατάθλιψη, οι διαταραχές πανικού, οι ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές, η σχιζοφρένεια, οι διαταραχές προσωπικότητας και συμπεριφοράς και η άνοια μπορούν να προκαλέσουν αυπνία, όπως και τα φάρμακα : κορτιζονούχα, βρογχοδιασταλτικά, ορισμένα αντιυπερτασικά, αντικαταθλιπτικά και άλλα.
Μερικές ΟΥΣΙΕΣ, όπως καφεΐνη, αλκοόλ, νικοτίνη, καθώς και κάποιες ναρκωτικές ουσίες.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΑΫΠΝΙΑΣ
Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ της αυπνίας εξαρτάται από όλους εκείνους τους παράγοντες που εμποδίζουν τον ύπνο (σωματική δραστηριότητα τις βραδινές ώρες, λανθασμένη διατροφή, τα βαριά γεύματα ιδιαίτερα τις βραδινές ώρες, έντονοι περιβαλλοντικοί θόρυβοι. Επίσης, η αντιμετώπιση και θεραπεία σωματικής ή ψυχολογικής πάθησης που χειροτερεύει την ποσότητα και την ποιότητα του ύπνου.
Κύριο καθήκον ενός γιατρού είναι η ολόπλευρη αντιμετώπιση της αϋπνίας των ασθενών του κι η έρευνα για την ανακάλυψη του ψυχολογικού υποβάθρου του ασθενούς και βέβαια πιθανές σωματικές παθήσεις, η κατάχρηση ουσιών και η λήψη ορισμένων φαρμάκων. Μερικές φορές είναι απαραίτητη η ψυχοθεραπεία (συμπεριφοράς, η γνωσιακή και η ψυχοδυναμική).
Επιπλέον, μπορεί να βοηθήσει και η υποστηρικτική συμβουλευτική που μπορεί να γίνει από τον οικογενειακό γιατρό, τον παθολόγο και τον νευρολόγο. Πολλές φορές, σημαντική είναι η φαρμακοθεραπεία, ιδιαίτερα με βενζοδιαζεπίνες, για τις οποίες όμως χρειάζεται ιδιαίτερος χειρισμός λαμβάνοντας υπόψη και όλα τα υπόλοιπα που προαναφέρθηκαν.
Μην ξεχάσουμε και τα καταπραϋντικά αφεψήματα (χαμομήλι, το χλιαρό γάλα) , τα οποία μπορεί πραγματικά να βοηθήσουν. Τις περισσότερες φορές η αυπνία θεραπεύεται. Χρειάζεται υπομονή και κάποιο χρόνο, και από την πλευρά του ασθενούς αλλά και από την πλευρά του ιατρού για να υπάρξει μια ικανοποιητική λύση στο πρόβλημα.