«ΕΔΩ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ» Η διαχρονικότητα του Συνθήματος «Ψωμί Παιδεία Ελευθερία»

Όπως είναι γνωστό κατά την πρώτη πενταετία του 1960 άρχισαν να προβάλουν στην πολιτική και κοινωνική ζωή οι πρώτες ελπίδες για την έξοδο της χώρας από το ζοφερό κλίμα της μετεμφυλιακής περιόδου. Είναι η χρονική περίοδος του δημοκρατικού «Ανένδοτου Αγώνα», του φοιτητικού Κινήματος 15% για την Παιδεία, του πολιτικού Κινήματος 114 για τη προστασία του Συντάγματος, των μαζικών εργατικών κινητοποιήσεων, του μαζικού νεολαιίστικου Κινήματος «Γρηγόρης Λαμπράκης», της εκλογικής νίκης του κόμματος της «Ενώσεως Κέντρου», της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης, της πρωτοφανούς πολιτιστικής άνθησης κλπ. κλπ.

έντονη παρουσία του λαού στο προσκήνιο, αυτή η πρωτοφανής μαζική πολιτική και κοινωνική παρέμβαση που άνοιγε το δρόμο στη χώρα για τη νέα εποχή, στη συμπόρευση της με τους άλλους δημοκρατικούς λαούς της Ευρώπης, ανακόπηκε με το Ανακτορικό – Ιουλιανό πραξικόπημα του 1965 και την ανατροπή της κυβέρνησης Γ. Παπανδρέου. Ο στόχος των ισχυρών αντιδραστικών καταλοίπων να πισωδρομήσουν τη χώρα, ολοκληρώθηκε τον Απρίλη του 1967 με την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας, την κατάργηση των πολιτικών και κοινωνικών ελευθεριών, την τρομοκρατία, τις φυλακές, τις εξορίες κλπ.κλπ.
Το Νοέμβρη του 1973, το «ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ», η εξέγερση δηλαδή των φοιτητών κατά της στρατιωτικής δικτατορίας και ο αυτοεγκλεισμός τους στις κτιριακές εγκαταστάσεις του Πολυτεχνείου, που στην ιστορία έμεινε ως η κορυφαία στιγμή της αντίθεσης – αντίστασης του λαού μας κατά του δικτατορικού καθεστώτος, σηματοδότησε την κατάρρευσή του που επήλθε τον Ιούλιο του 1974. Στις τέσσερις μέρες που κράτησε αυτή η αυθόρμητη, πηγαία, μαζική αντιστασιακή πράξη, οργανωμένη εν εξελίξει και καθοδηγούμενη από τους ίδιους τους φοιτητές, εξέφρασε με το σύνθημα Σύμβολο «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» συμπυκνωμένα τα βασικά αιτήματα – δικαιώματα του λαού μας που με τη βία του στέρησε ή του περιόρισε η χούντα. Το τίμημα πληρώθηκε με αίμα (νεκρούς), βασανιστήρια, τρομοκρατία και στερήσεις. Οι πραξικοπηματίες όμως τελικά κατέρρευσαν. Αποκαταστάθηκε το Κοινοβουλευτικό Πολίτευμα και οι πολίτες μπορούσαν να ασκούν πλέον τα δικαιώματά τους:
Στο ΨΩΜΙ. Τη βάση της διατροφής του ανθρώπου για χιλιετηρίδες. Αυτό το σύνθημα – αίτημα του «Πολυτεχνείου» δηλώνει το δικαίωμα στη δουλειά, ικανοποιητικά αμειβόμενη και κάτω από αξιοπρεπείς συνθήκες προσφερόμενη. Την πρώτη προϋπόθεση, δηλαδή της προσωπικής ανεξαρτησίας, της ελευθερίας στις επιλογές, της εξασφάλισης στέγης, της δημιουργίας οικογένειας, της προσωπικής και κοινωνικής αξιοπρέπειας κλπ. Ένα σύμβολο διαχρονικό που εκφράζει τα παραπάνω θεμελιώδη δικαιώματα σύμφωνα με τα δεδομένα και τις κάθε φορά κοινωνικές συνθήκες και δυνατότητες.
Το σύνθημα – αίτημα ΨΩΜΙ, με την παραπάνω σημασία, αναδεικνύει ως βασική υποχρέωση του κράτους τη δημιουργία προϋποθέσεων για συνολική κοινωνική ανάπτυξη ώστε υπό όρους ίσων ευκαιριών και αξιοκρατίας και κανόνων ασφάλειας και προστασίας κατά την εκτέλεσή της, να μπορούν οι πολίτες ελεύθερα και ανεμπόδιστα να ασκούν το δικαίωμα τους στην εργασία.
Στην ΠΑΙΔΕΙΑ. Τη βασική μέριμνα του κράτους για ολοκληρωμένο σύστημα παροχής γνώσεων και αγωγής για τη μόρφωση και την άνοδο του πνευματικού επίπεδου των νέων μελών της κοινωνίας. Το σύνθημα θέτει το αίτημα για την υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει επάρκεια σχολικών μονάδων υπό κατάλληλες συνθήκες λειτουργίας για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Ικανό και επαρκές εκπαιδευτικό προσωπικό, σε συνεχή επιμόρφωση στο παιδαγωγικό και επιστημονικό τους αντικείμενο. Επάρκεια εκπαιδευτικών μέσων και φυσικά ισότιμη και ελεύθερη πρόσβαση στο αγαθό της Παιδείας, ανεξαίρετα σε όλους του πολίτες.
Στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Την Προσωπική, Κοινωνική και Πολιτική Ελευθερία. Κατά τη χουντική περίοδο απαγορευόταν ή έμπαιναν σοβαρά εμπόδια στην άσκηση των δικαιωμάτων αυτών. Ξεκινώντας από την αναστολή της λειτουργίας του Συντάγματος, την ανεργία, το κριτήριο των κοινωνικών φρονημάτων στην αναζήτηση εργασίας και την έκδοση διαφόρων αδειών, πιστοποιητικών κλπ. από τις δημόσιες Υπηρεσίες, την καθόλου αυτονόητη πρόσβαση στην αμφιβόλου ποιότητας Παιδεία κλπ.κλπ., οι απαγορεύσεις και οι στερήσεις περίσσευαν. Γιατί πόσο ελεύθερος και αυτεξούσιος είναι κανείς όταν για οποιονδήποτε λόγο στερείται το δικαίωμα στην εργασία και συνεπώς το μέσο προς εξασφάλιση των στοιχειωδών της επιβίωσης; Πόσο ελεύθερος μπορεί να αισθάνεται όταν για την επιβίωσή του βρίσκεται στη διάθεση των ελεημόνων αισθημάτων του πλησίον ή της κοινωνικής αλληλεγγύης;
Πόσο ελεύθεροι είμαστε όταν υπό διάφορες συνθήκες εμποδίζεται ή περιορίζεται η πολιτική και κοινωνική δραστηριότητα μας, ποδηγετούνται οι επιλογές μας, λογοκρίνονται η και εξ ανάγκης αυτολογοκρίνονται οι πολιτικές, φιλοσοφικές κλπ απόψεις μας; Όταν νοθεύονται και αποπροσανατολίζονται οι επιθυμίες και οι προτιμήσεις μας και δεν μπορούμε να λειτουργούμε μέσα σε μια κοινωνία όπως θέλουμε και επιλέγουμε χωρίς εξυπακούεται να προκαλούμε προβλήματα και να βλάπτουμε τους συνανθρώπους μας; Και πόσο εθνικά ελεύθεροι είμαστε ως κοινωνικό σύνολο και άτομα όταν μέσα στο πλαίσιο των διακρατικών σχέσεων δημιουργούνται σχέσεις εξάρτησης, παραβιάζονται οι κανόνες ισοτιμίας, μας επιβάλλονται και συναινούμε σε όρους που τραυματίζουν την εθνική μας αξιοπρέπεια και τελικά βγαίνουμε λιγότερο ίσοι μεταξύ ίσων εταίρων και συνεργατών;
Το σύνθημα «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» το πυροδότησαν οι συνθήκες ανελευθερίας και τρομοκρατίας που επέβαλλε η στρατιωτική δικτατορία στο λαό μας. Όμως αιτίες και συνθήκες στερητικές του αισθήματος της ελευθερίας ατομικής, κοινωνικής, πολιτικής δεν παύουν να υπάρχουν συνεχώς ακόμα και υπό καθεστώς δημοκρατικού πολιτεύματος. Εξ αυτού εξάλλου και η διαχρονικότητα και το εξαιρετικά επίκαιρο του συνθήματος του «ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ» στις μέρες μας.