Ο αλήτης ο καταλύτης

Ανησυχούσε ο Βασίλης Γιαννακόπουλος, σε προηγούμενο φύλλο για την παράταση στην απόσυρση των πετρελαιοκίνητων ταξί και με το δίκιο του. Πετρελαιοκίνητο ταξί που αποσύρεται στα 22 χρόνια είναι σαν αυτοκίνητο που αποσύρεται στα 200. Όσο και να το συντηρήσεις, ρυπαίνει ανεπανόρθωτα.
Tα υπόλοιπα όμως αυτοκίνητα; Τα καινούργια; Πού είναι μάλιστα και καταλυτικά; Μη μου πείτε ότι ρυπαίνουν κι αυτά υπερβολικά; Αν δούμε τις διαφημίσεις τους στο σημείο όπου αναφέρουν (υποχρεωτικά από τον ευρωπαϊκό νόμο) τις εκπομπές ρύπων θα νομίσουμε ότι ρυπαίνουν όσο κι ένα κεράκι. Να κάτι λίγο. Πολύ λιγότερο από ένα τζάκι.
Αν μπούμε στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Περιβάλλοντος όπου καταγράφονται ημερήσια οι ρύποι από τους διάφορους σταθμούς μέτρησης της Αττικής, θα δούμε τις τιμές των διαφόρων ρύπων που μετράνε οι Υπηρεσίες Περιβάλλοντος. Όζον (Ο3), Διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ2), Διοξείδιο του θείου (SO2), Μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και αιωρούμενα σωματίδια είναι οι ρύποι που μετρώνται σε καθημερινή βάση.
Υπάρχει ένας ρύπος που λέγεται ΒΕΝΖΟΛΙΟ. Είναι ρύπος – φάντασμα αφού η τιμή του δεν μετρείται. Κάτι σαν τους γνωστούς-άγνωστους των επεισοδίων. Όλοι τους ξέρουμε αλλά ποτέ δεν συλλαμβάνονται. Έτσι και το βενζόλιο. Υπάρχει στην ατμόσφαιρά μας κοντά είκοσι χρόνια αλλά δεν μετριέται. Κι ας είναι εξαιρετικά επικίνδυνος, σε οποιαδήποτε ποσότητα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Ευρωπαϊκή δεν έχει θεσπίσει κατώτατο όριο, κάτω από το οποίο δεν βλάπτεται η υγεία.
Το βενζόλιο είναι επικίνδυνο σε οποιαδήποτε συγκέντρωση. Προκαλεί λευχαιμία. Είναι όμως ύπουλο γιατί δρα μακροχρόνια κι όχι άμεσα. Επίσης δεν διαλύεται γρήγορα, αντέχει περισσότερες από δύο μέρες στην ατμόσφαιρα. Βέβαια η επικινδυνότητά του καθορίζεται για τον καθένα που το εισπνέει ανάλογα με το χρόνο έκθεσης σε αυτό και ανάλογα με τη συγκέντρωσή του. Ενδεικτικά να πούμε ότι έκθεση σε βενζόλιο υψηλής συγκέντρωσης για περισσότερες από οχτώ ώρες δίνει πιθανότητα λευχαιμίας 1:10.000 Για άτομο που εκτίθεται μία φορά όμως. Για εργαζόμενο σε κατάστημα δρόμου με πολύ κίνηση και μποτιλιάρισμα υπολογίστε …
Πού παράγεται το βενζόλιο; Στα διυλιστήρια, στα βενζινάδικα και ελευθερώνεται κατά τη μεταφόρτωση των καυσίμων. Εάν την ώρα που ανοίγετε την τάπα της βενζίνης του οχήματός σας ακούσετε ένα ελαφρύ σφύριγμα, ας έχετε υπόψιν ότι είναι βενζόλιο που διαφεύγει στην ατμόσφαιρα …
Κυρίως όμως παράγεται από τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Οι περισσότεροι οδηγοί καταλυτικών αυτοκινήτων νομίζουν ότι επειδή το όχημά τους δεν χρειάζεται «ζέσταμα», στιγμιαία αρχίζει να λειτουργεί κι ο καταλύτης. Αυτός όμως αρχίζει να λειτουργεί κανονικά μετά τα πρώτα δεκαπέντε – είκοσι λεπτά. Μέχρι τότε παράγεται άφθονο βενζόλιο. Επίσης αρκετό βενζόλιο παράγεται κι όταν η μηχανή είναι στο ρελαντί, πχ σε ένα μποτιλιάρισμα. Στους δρόμους με κίνηση, σταμάτα – ξεκίνα, πολλά φανάρια κλπ, το βενζόλιο που ελευθερώνεται είναι πολλαπλάσιο αυτού που μπορεί να μετρήσει οποιοσδήποτε κατασκευαστής ή απλός έλεγχος.
Θερμοκήπια βενζολίου είναι όλα τα υπόγεια γκαράζ αλλά και τα τούνελ των αυτοκινητοδρόμων. Γι’ αυτό και επιβάλλεται ο καθημερινός αερισμός αυτών των γκαράζ. Όταν είναι να ξεκινήσουμε, ας μην βάζουμε μπρος τη μηχανή πριν τακτοποιηθούμε μέσα στο αυτοκίνητο. Κι όταν επιστρέψουμε, ας μην βιαζόμαστε να κλείσουμε την πόρτα του γκαράζ. Ομοίως, τα τούνελ που είτε είναι μεγάλα είτε δεν είναι σε σημείο που φυσάνε αέρηδες, κατακρατούν για μεγάλο χρονικό διάστημα βενζόλιο σε υψηλές συγκεντρώσεις.
Η περιβαλλοντικά εγκληματική συμπεριφορά των νεοελλήνων οδηγών παρατηρείται στα γκαράζ των πλοίων. Ο νεοέλληνας μπορεί να αντέξει ταξίδι πολλών ωρών αλλά δεν μπορεί να περιμένει να δέσει το πλοίο. Ώρα πριν, έχει μπει στο αυτοκίνητο κι έχει ανάψει τη μηχανή. Οι άτυχοι που δεν μπορούν να μπουν στα δικά τους στριμωγμένα οχήματα και περιμένουν να ξεπαρκάρουν οι υπόλοιποι, εκτός από τη ζέστη που έχει το υπόγειο γκαράζ, αναπνέουν και όλες τις εξατμίσεις! Οι συνθήκες είναι αφόρητες και οι «έξυπνοι» που μπόρεσαν και μπήκαν μέσα, τί άλλο κάνουν; Ανοίγουν το air-condition (A/C) ώστε αυτοί να είναι στη δροσιά… Ζήσε κι άσε τους άλλους να πεθάνουν!
Προσπερνάμε τον «εαυτουλισμό» τους και πάμε στο πόσο έξυπνοι είναι. Η αυτόματη κίνηση του να ανοίξει κάποιος το A/C αμέσως μετά το άνοιγμα της μηχανής, ειδικά όταν οι θερμοκρασίες περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλές, είναι εξαιρετικά επικίνδυνη για την υγεία. Στο κλειστό αυτοκίνητο έχει διαρεύσει βενζόλιο, καθότι πολύ πτητικό. Ίσως θα έχουμε παρατηρήσει μία περίεργη οσμή το καλοκαίρι όταν μπαίνουμε στο αυτοκίνητο. Οι περισσότεροι νομίζουν ότι είναι η μυρωδιά των πλαστικών μερών του οχήματος, του ταμπλώ ή του συνθετικού δέρματος. Στην πραγματικότητα είναι του εγκλωβισμένου βενζολίου.
Σε ένα παρκαρισμένο αυτοκίνητο σε σκιά και σε θερμοκρασία μικρότερη από 16 βαθμούς Κελσίου μπορεί να συσσωρευτούν 400-800 mg βενζολίου. Αν πάλι το αυτοκίνητο είναι στον ήλιο και σε θερμοκρασία μεγαλύτερη από 16 βαθμούς Κελσίου, η στάθμη του βενζολίου μπορεί να φτάσει και τα 2.000-4.000 mg, επίπεδο που είναι 40 φορές μεγαλύτερο από το αναμενόμενο.
Μπαίνοντας λοιπόν, σε ένα αυτοκίνητο που είχε κλειστά τα παράθυρα, εισπνέουμε το βενζόλιο, μη γνωρίζοντας ότι η τοξίνη αυτή επηρεάζει τα νεφρά, το συκώτι και τον ιστό των οστών. Και είναι μια ουσία που παίρνει πολύ χρόνο και προσπάθεια για τον οργανισμό μας να την εξαλείψει. Για αυτό οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες από την Αμερική αναφέρουν πως μπαίνοντας σε ένα κλειστό αυτοκίνητο πρέπει πάντα να ανοίγουμε τα παράθυρα για λίγα λεπτά «προστατεύοντας» έτσι την υγεία μας.
Το βενζόλιο, όταν εισπνέεται σε μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει ζάλη, ταχυκαρδία, πονοκεφάλους, σύγχυση, αναισθησία, ακόμα και το θάνατο. Επίσης όταν βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις στα τρόφιμα μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό, ζάλη, ταχυκαρδία, τάση για εμετό, σπασμούς και το θάνατο. Μακροχρόνια έκθεση σε βενζόλιο έχει σημαντικές επιπτώσεις και στο αίμα. Καταστρέφει το μυελό των οστών και μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση αναιμίας. Επίσης μπορεί να προκαλέσει υπερβολική αιμορραγία και να μειώσει την ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος αυξάνοντας τις πιθανότητες μόλυνσης.
Μία λύση θα ήταν να είχαμε αυτοκίνητα με άριστους κινητήρες, άριστους καταλύτες και άριστης ποιότητας βενζίνη σε δρόμους με ήπια κυκλοφορία. Σε μια άλλη εποχή, σε μια άλλη χώρα ίσως …
Για τα μέσα μαζικής μεταφοράς και το πόσο αναγκαίο είναι να αναβαθμιστούν έχουμε μιλήσει; Για το ηλεκτρικά οχήματα ίσως;