Περί ελαιολάδου….και πάλι ο λόγος

Κάθε χρόνο τέτοια εποχή, όταν πλησιάζουν οι μέρες για το μάζεμα της ελιάς σκέφτομαι τα ίδια πράγματα. Πώς ένα τόσο αξιόλογο σε διατροφική αξία αγροτικό προϊόν, όπως είναι το ελαιόλαδο, δεν έχουμε κατορθώσει μέχρι τώρα ως χώρα, αφενός να το κάνουμε ευρύτερα γνωστό και αφετέρου να πιστώνονται επιτέλους την υπεραξία του οι ίδιοι οι παραγωγοί, οι ελαιοκαλλιεργητές.
Η εφημερίδα «Τα Νέα» στις 20 Οκτωβρίου είχαν ένα πλούσιο αφιέρωμα στο ελαιόλαδο. Από αυτό σας παραθέτω ένα απόσπασμα από το άρθρο του αναπληρωτή καθηγητή στο ΕΚΠΑ Προκόπη Μαγιάτη, ο οποίος μιλά για τα ευεργετικά χαρακτηριστικά του ελαιολάδου στην υγεία.

Το ελαιόλαδο αποτελεί τη βάση της μεσογειακής διατροφής που είναι πλέον διεθνώς αποδεκτή ως η πιο σημαντική ασπίδα προστασίας της υγείας. Κορυφαία πανεπιστήμια όπως η Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ θεωρούν πλέον το ελαιόλαδο ως βασικό συστατικό του επονομομαζόμενου «πιάτου υγιεινής διατροφής». Σε αντίθεση με τις παλαιότερες δίαιτες μειωμένων λιπαρών, η σύγχρονη τάση είναι «ναι» στο υγιεινό λίπος και κυρίως «ναι» στο ελαιόλαδο. «Οχι» στο κορεσμένο ζωικό λίπος και τα τρανς λιπαρά.
Η ευεργετική επίδραση του ελαιολάδου στην υγεία είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Ο σπουδαίος αρχαίος ΈΛληνας γιατρός, βοτανολόγος, Διοσκουρίδης, περιέγραφε με εκπληκτικές λεπτομέρειες την ωφέλεια του ελαιολάδου στην υγεία εδώ και 2.000 χρόνια, προτείνοντάς το μάλιστα για χρήσεις που σήμερα γνωρίζουμε ότι σχετίζονται με την αντιμετώπιση της φλεγμονής.
Στη χώρα μας η καθημερινή χρήση του ελαιολάδου είναι σχεδόν αυτονόητη καθώς οι Έλληνες αποτελούν το λαό με την μεγαλύτερη κατά κεφαλήν κατανάλωση ελαιολάδου στον κόσμο. Το γεγονός αυτό μας κάνει λίγο δύσκολο να δούμε το ελαιόλαδο σαν κάτι διαφορετικό από ένα καθημερινό είδος της διατροφής μας. Είναι πολύ ευκολότερο να πείσεις κάποιον στην Ελλάδα ότι τα πολυδιαφημισμένα ιχθυέλαια ή οι φυτοστερόλες για επάλειψη είναι σημαντικά για την προστασία της υγείας παρά ότι το ελαιόλαδο είναι επισήμως αναγνωρισμένο τρόφιμο με ισχυρισμό υγείας που μπορεί να πωλείται ακόμα και στα φαρμακεία σε κάψουλες ως συμπληρωμα διατροφής.

ΟΙ ΙΣΧΥΡΙΣΜΟΙ ΥΓΕΙΑΣ
Είναι λοιπόν το ελαιόλαδο ένα απλό τρόφιμο ή μήπως είναι φάρμακο; Τι ακριβώς ισχύει σήμερα με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία;
Η απάντηση είναι πολύ ξεκάθαρη και απλή και βασίζεται στη μεγάλη αλλαγή που έφερε ο ευρωπαϊκός κανονισμός 432/2012 σχετικά με τους ισχυρισμούς υγείας που μπορεί να φέρει στη συσκευασία του ένα τρόφιμο ανάλογα με τα συστατικά του. Σύμφωνα με αυτόν τον κανονισμό, τον ελαιόλαδο μπορεί να φέρει τους εξής τρεις ισχυρισμούς υγείας:
1. Η αντικατάσταση κορεσμένων λιπαρών από ακόρεστα λιπαρά στη διατορφή συμβάλλει στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων χοληστερόλης στο αίμα. Το ελαϊκό οξύ ανήκει στα ακόρεστα λιπαρά.
2. Η βιταμίνη Ε συμβάλει στην προστασία των κυττάρων από το οξειδωτικό στρες.
3. Οι πολυφαινόλες ελαιολάδου συμβάλουν στην προστασία των λιπιδίων του αίματος από το οξειδωτικό στρες.
Ο τρίτος ισχυρισμός ισχύει μόνο με την προϋποθεση ότι το λάδι περιέχει τουλάχιστον 5 μιλιγκράμ υδροξυτυροσόλης και παραγώγων της (σύμπλεγμα ελαιοευρωπαΐνης και τυροσόλης) ανά 20 γραμμάρια ελαιολάδου.
Το ελαιόλαδο λοιπόν δεν είναι ένα απλό τρόφιμο αλλά ένα τρόφιμο που υπό προϋποθέσεις μπορεί να φέρει έως και τρεις ισχυρισμούς υγείας στην ετικέτα του. Ειδικά όμως ο τρίτος ισχυρισμός υγείας είναι ο σημαντικότερος καθώς είναι αποκλειστικό χαρακτηριστικό του ελαιολάδου και ιδίως του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου αφού οι συγκεκριμένες ουσίες δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο τρόφιμο.
Όσο κι αν κάποιοι επιμένουν να υποβαθμίζουν το ελαιόλαδο σε ένα απλό φαγητό, η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική. Ήδη πολλές εταιρείες στην Ελλάδα έχουν κυκλοφορήσει ελαιόλαδο που στην ετικέτα τους αναγράφουν τον ισχυρισμό υγείας για τις πολυφαινόλες και αυξάνουν το μερίδιό τους στην αγορά και μάλιστα με πολύ υψηλότερες τιμές.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Εντυπωσιακά ευρήματα από μελέτες κυρίως σε αμερικανικά πανεπιστήμια έχουν δείξει ότι το ελληνικό ελαιόλαδο που είναι πλούσιο σε μια φαινόλη που ονομάζεται ελαιοκανθάλη, αλλά και η ίδια η καθαρή ουσία ελαιοκανθάλη, μπορούν σε πειραματόζωα να σταματήσουν την εξέλιξη της νόσου Αλτζχάιμερ και μάλιστα με έναν πολύ εξειδικευμένο μηχανισμό δράσης. Συμβαίνει άραγε κάτι παρόμοιο και στους ανθρώπους;
Το ερώτημα αυτό προσπαθεί να απαντήσει η πρώτη μεγάλης κλίμακας κλινική μελέτη με τη χρήση αγουρέλαιου Χαλκιδικής, που είναι σε εξέλιξη εδώ και ένα χρόνο περίπου στην Ελλάδα από την Ελληνική Εταιρεία Αλτζχάιμερ και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το τμήμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Εξίσου εντυπωσιακά ευρήματα έχουν προκύψει πάλι από αμερικανικά ιδρύματα σχετικά με την ικανότητα της ουσίας ελαιοκανθάλης να σκοτώνει καρκινικά κύτταρα σε ασυνήθιστα μικρό χρονικό διάστημα και πάλι με πολύ εξειδικευμένο μηχανισμό δράσης. Και σε αυτή την περίπτωση βρίσκεται σε εξέλιξη μια αρχική κλινική μελέτη στην Ελλάδα, σε ανθρώπους, με τη χρήση ελαιολάδου πλούσιου σε ελαιοκανθάλη.