Θα κολυμπάμε στο Σαρωνικό το επόμενο καλοκαίρι;

Αν ακούσουμε τον υπουργό Ναυτιλίας Π.Κουρουμπλή θα κολυμπάμε από τον φετινό Οκτώβριο. Αν ακούσουμε τους επιστήμονες, οι χειμερινοί κολυμβητές μάλλον πρέπει να κόψουν αλλού φέτος την πρωτοχρονιάτικη πίτα τους. Οι υπόλοιποι ας περιμένουμε τις μετρήσεις. Το να μην υπάρχει κηλίδα στην επιφάνεια του νερού ή πίσσα στην ακτή δεν καθιστά την παραλία κατάλληλη για κολύμβηση.

Ο πολύ κρίσιμος, αλλά άγνωστος τουλάχιστον για την ώρα, παράγοντας για την εξαγωγή συμπερασμάτων σε σχέση με τις επιπτώσεις είναι η ποσότητα του πετρελαίου που έχει χυθεί στη θάλασσα. Ο Επίκουρος Καθηγητής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, Στέφανος Νταϊλιάνης εξηγεί στο CNN Greece: «Με τον καιρό, πετρέλαιο και νερό θα γίνουν ένα. Επίσης θα υποστούν μια βιοχημική αποικοδόμηση με αποτέλεσμα να έχουμε μια συνεχόμενη διεργασία σε αυτές τις περιοχές. Ακόμη και να φαίνεται καθαρή μια περιοχή δεν μας εγγυάται κανείς ότι δεν θα εμφανιστούν με το πέρας του χρόνου, ακόμη και ετών, τέτοια κλάσματα πετρελαίου».

ΨΑΡΙΑ ΑΠΟ ΠΟΤΕ
ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΤΡΩΜΕ;
«Όλα τα αλιεύματα τα οποία μπορούν να έρθουν σε επαφή με τέτοιου είδους πετρελαϊκά κλάσματα – είτε ελαφριά είτε βαριά – υπάρχει πιθανότητα να βιοσυσσωρευτούν στους οργανισμούς, για παράδειγμα στα ψάρια. Αυτή η συσσώρευση συνήθως περιλαμβάνει υδρογονάνθρακες, κατά κύριο λόγο τους κορεσμένους και τους αρωματικούς. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχουν πάρα πολλές μελέτες που δείχνουν ότι τέτοιου είδους υδρογονάνθρακες, όπως είναι η βενζίνη, καθώς και διάφορες φαινόλες που μπορεί να υπάρχουν σε αυτά κλάσματα που θα καταποθούν από τα ψάρια, να περάσουν στον άνθρωπο και να προκαλέσουν διάφορα είδη τοξικότητας».
Κρίσιμο μέγεθος λοιπόν για την έκταση της καταστροφής στο οικοσύστημα, είναι η ποσότητα μαζούτ που χύθηκε στη θαλάσσα από το βυθισμένο δεξαμενόπλοιο. Για να καταλάβουμε την κρισιμότητά του ας δούμε τι προβλέπει η Νομοθεσία: Το κύριο εργαλείο για το σχεδιασμό είναι το Εθνικό Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης (National Contingency Plan, NCP), το οποίο θεσπίστηκε με το Προεδρικό Διάταγμα 11/2002 (ΦΕΚ 6/21.1.2002 Τεύχος Α΄) για την αντιμετώπιση των περιστατικών ρύπανσης του θαλασσίου περιβάλλοντος από πετρέλαιο και άλλες επιβλαβείς ουσίες». Σύμφωνα με αυτό προβλέπονται τρία επίπεδα κινητοποίησης ανάλογα με τη σοβαρότητα του περιστατικού ρύπανσης, η οποία συνδέεται με την ποσότητα του πετρελαίου που έχει διαρρεύσει. Μικρές ποσότητες έως 7 τόνους το πρώτο, 7-700 τόνους το δεύτερο και άνω των 700 τόνων το τρίτο επίπεδο.
Οι μέχρι πριν μία εβδομάδα μετρήσεις ανέβαζαν σε περισσότερους από 800 τους τόνους μαζούτ που εκτιμάται ότι χύθηκαν στη θάλασσα. Το Σχέδιο προβλέπει ότι εφαρμόζεται απευθείας το τρίτο επίπεδο κινητοποίησης που αφορά τις πιο μεγάλες καταστροφές. Τί έγινε στην πράξη; Αρχικά εφαρμόστηκε το σχέδιο «όσα πάνε κι όσα έρθουν», μετά το «έχει ο Θεός» κι όταν το πετρέλαιο απλώθηκε σε όλο το Σαρωνικό έτρεχαν να το μαζέψουν. Μαζεύεται;
Ας απαντήσει η Ένωση Ελλήνων Χημικών που είναι και θεσμοθετημένος σύμβουλος του κράτους για τέτοια ζητήματα.

ΤΟ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΤΗΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ ΤΩΝ
ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΚΗΛΙΔΩΝ
ΣΕ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ
«Η τύχη μιας πετρελαιοκηλίδας καθορίζεται από διάφορες φυσικές διεργασίες, όπως εξάτμιση, διάλυση, διασπορά, γαλακτωματοποίηση, βιοαποικοδόμηση, κατακάθιση, με αποτέλεσμα η σύστασή της να μεταβάλλεται με το χρόνο. Αρχικά, η πετρελαιοκηλίδα εξαπλώνεται ταχύτατα μέσω των κυμάτων και των θαλάσσιων ρευμάτων. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, εξατμίζονται τα πιο πτητικά συστατικά του πετρελαίου, ενώ τα υπόλοιπα συστατικά σχηματίζουν ένα λεπτό, «μονομοριακό» στρώμα πετρελαίου, το οποίο εμποδίζει τις φυσικές ανταλλαγές που συμβαίνουν μεταξύ νερού και ατμοσφαιρικού αέρα, οι οποίες είναι απαραίτητες για το βιολογικό κύκλο της θαλάσσιας ζωής. Τρεις μήνες περίπου μετά τη δημιουργία της πετρελαιοκηλίδας, το υπόλειμμα του πετρελαίου αποτελείται από ένα υδρόφοβο τμήμα, που συσσωματώνεται σε σβώλους, και ένα υδρόφιλο τμήμα, το οποίο προσλαμβάνει μεγάλες ποσότητες νερού και μετατρέπεται σε ένα παχύρρευστο γαλάκτωμα με τη μορφή ελαιώδους λάσπης. Οι σβώλοι κατακάθονται στο βυθό ή μεταφέρονται με τη βοήθεια ρευμάτων στις κοντινές ακτές μαζί με το γαλάκτωμα, όπου παραμένουν για λίγους μήνες σε ακτές με έντονα κύματα ή και για χρόνια σε ήρεμες ακτές.»
Εάν δηλαδή έχουμε φέτος μεγάλα κύματα στο Σαρωνικό θα ελπίζουμε. Όχι όμως και τα απάνεμα λιμανάκια. Εκεί θα χρειαστούν επιπλέον μελέτες την άνοιξη.

ΓΙΑ ΚΑΤΙ ΑΛΛΟ ΠΡΕΠΕΙ
ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΟΥΜΕ
ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ;
«Τα υδατοδιαλυτά συστατικά του αργού πετρελαίου και των διυλισμένων προϊόντων του, περιέχουν και ενώσεις που είναι τοξικές για ένα ευρύ φάσμα θαλασσίων οργανισμών. Τα αυγά, οι προνύμφες των ψαριών και τα νεαρά άτομα είναι γενικά πιο ευαίσθητα. Αν και οι άμεσες επιπτώσεις του πετρελαίου στις τροφικές αλυσίδες θεωρούνται συχνά μικρής κλίμακας, δεν αποκλείονται μακροχρόνιες επιπτώσεις καθώς και φαινόμενα βιοσυσσώρευσης κυρίως καρκινογόνων πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων από βενθικούς οργανισμούς που φιλτράρουν την τροφή τους (π.χ., µύδια, στρείδια).
»Επαναλαμβάνουμε ότι: οι επιπτώσεις (περιβαλλοντικές, οικολογικές, δημόσιας υγείας, οικονομικές) από την πετρελαιοκηλίδα που σχηματίσθηκε στον Σαρωνικό είναι δύσκολο να εκτιμηθούν, καθώς δεν είναι ακόμη γνωστές οι ποσότητες πετρελαίου που έχουν διαρρεύσει, ούτε η χημική του σύσταση, αλλά μπορεί να θεωρηθεί βέβαιη η αισθητική υποβάθμιση των ακτών οι οποίες έχουν ρυπανθεί, καθώς και η, ελπίζουμε, παροδική διατάραξη του οικοσυστήματος.»
Η ελπίδα πεθαίνει τελευταία. Το θέμα θα κριθεί την επόμενη άνοιξη. Τα περιβαλλοντικά συστήματα αυτορυθμίζονται με την πάροδο του χρόνου αλλά μετά από πόσο χρόνο; Οι παράγοντες που το επηρεάζουν δεν μπορούν να προβλεφθούν. Θα γίνουν όμως εκτεταμένες μετρήσεις και μελέτες σε όλο το Σαρωνικό ή το βραδυκίνητο ελληνικό κράτος θα κάνει κάποιες δειγματοληψίες νερού και θα ανακοινώσει περιχαρές «όλα καλά», όπως έγινε εκ των υστέρων σε προηγούμενες καταστροφές; Για το ελληνικό κράτος μιλάμε …
Αυτό που προκαλεί ανατριχίλα είναι όμως η σκέψη του τι θα συμβεί εάν έχουμε ατύχημα στο Ιόνιο ή το Κρητικό πέλαγος όταν θα αρχίσει να γίνεται η εξόρυξη υδρογονανθράκων, η οποία έχει ήδη παραχωρηθεί σε ξένες – κατά βάση – κοινοπραξίες. Κάποιο ατύχημα σε πλωτή εξέδρα ή κάποια διαρροή από σεισμικό ρήγμα, ένα από τα πολλά που υπάρχουν στις περιοχές αυτές. Έχει τέτοια εμπειρία ο κόλπος του Μεξικού από τις πετρελαιοπηγές και τις πετρελαιοβιομηχανίες του Τέξας που υπάρχουν εκεί. Κακή εμπειρία.
Δεν θέλετε να ξέρετε!