ΝΙΚΟΣ ΣΤ. ΜΑΝΩΛΙΔΗΣ, Φωτογράφος

«Η φωτογραφία έχει
περισσότερη σχέση
με τον χρόνο, παρά
με τον χώρο»

Ο Νίκος Στ. Μανωλίδης δηλώνει αυτοδίδακτος φωτογράφος, με ενδιαφέροντα σε όλο το φάσμα της φωτογραφίας (κοινωνική, αρχιτεκτονική, δρόμου, φύσης, τοπίου, πειραματική, style life, πορτραίτου). Κατάγεται από το Αίγιο και ζει στη Νέα Ιωνία Αττικής.
Απέσπασε το πρώτο βραβείο πανελλήνιου διαγωνισμού φωτογραφίας μεταξύ 500 συμμετοχών -με μια φωτογραφία η καθεμιά – που διενεργήθηκε το 1996 από τον Σύνδεσμο Ελλήνων Κατασκευαστών & Αντιπροσώπων Φωτογραφικών ειδών & συστημάτων Εικόνας (Σ.Ε.Κ.Α.Φ.).
Άρθρα, σχόλια, συνεντεύξεις του, έχουν φιλοξενηθεί σε εφημερίδες & περιοδικά. Φωτογραφίες του, έχουν γίνει αφίσες, εξώφυλλα περιοδικών, λευκωμάτων, βιβλίων, δημοσιεύθηκαν σε ημερολόγια (Samsung, συλλεκτικό Αγροτικό ημερολόγιο, κ.λπ.) και έχουν βραβευθεί σε πανελλήνιους διαγωνισμούς.

«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιό περιβάλλον μεγαλώσατε;
ΝΙΚΟΣ ΣΤ. ΜΑΝΩΛΙΔΗΣ: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Αίγιο, σε φτωχό Μικρασιάτικο και προσφυγικό περιβάλλον και σπούδασα στην Αθήνα Πολιτικές Επιστήμες. Ήταν η εποχή που δεν κλειδώναμε την πόρτα για να κοιμηθούμε το βράδυ…

«Π»: Είναι το κύριο επάγγελμά σας η φωτογραφία;
Ν.ΣΤ.Μ.: Όχι. Εργάστηκα για πολλά χρόνια στον ιδιωτικό και κυρίως στον δημόσιο τομέα. Τώρα είμαι συνταξιούχος και ποτέ δεν θα ξεχάσω την αγριότητα της παιδικής εργασίας σ΄ ένα νοσηρό αστικό σύστημα.

«Π»: Πώς ξεκίνησε η αγάπη σας με τη φωτογραφία;
Ν.ΣΤ.Μ.: Στα φοιτητικά μου χρόνια, μαζί με έναν συγκάτοικό μου, παρακινώντας ο ένας τον άλλον να ασχοληθούμε και με τη μαγεία της φωτογραφικής τέχνης. Είμαι αυτοδίδακτος, με βαθιά μελέτη της ιστορικής διαδρομής, αλλά και της αισθητικής του φωτογραφικού μέσου καλλιτεχνικής έκφρασης.

«Π»: Τι είναι η φωτογραφία για εσάς;
Ν.ΣΤ.Μ.: Υποθέτω ότι είναι η πιο σπουδαία από τις ερωτήσεις σας. Για μένα και όχι μόνον, η φωτογραφία είναι ένα από τα μέσα ανθρώπινης, ψυχικής, νοητικής, νοηματικής και καλλιτεχνικής έκφρασης. Ό,τι κάποιος δεν θέλει να το πει με πολλά μπλα – μπλα, το λέει μέσω της φόρμας και του περιεχομένου, με τις φωτογραφίες του. Αυτό ισχύει για την καλλιτεχνική φωτογραφία. Αυτή η φωτογραφία, με την στενή έννοια της, ανήκει στις καλές τέχνες και για πολλούς είναι οπτική ποίηση. Από την άλλη μεριά, έχουμε την εμπορική, διαφημιστική, μόδας κ.λπ. φωτογραφία.

«Π»: Έγχρωμο ή ασπρόμαυρο;
Ν.ΣΤ.Μ.: Θα μπορούσα να ανακαλέσω στη μνήμη μου κείμενα, άρθρα, αναλύσεις και έξυπνες με πείσμα απαντήσεις των ειδικών για το θέμα αυτό. Όμως, απαντώ απλά: Έχω κάνει και τα δύο και λειτουργούν εξίσου καλά. Παρ΄ όλη την αποδοχή του έργου μου και έχοντας συναίσθηση ότι δεν είμαι σπουδαίος φωτογράφος, τονίζω το γεγονός ότι το ίδιο έχουν κάνει σπουδαίοι ομότεχνοί μου και δάσκαλοι της φωτογραφίας (π.χ. ο Κωνσταντίνος Μάνος). Οι περαιτέρω αναλύσεις δεν ξέρω αν οδηγούν κάπου…

«Π»: Είναι τα θέματα ανεξάντλητα;
Ν.ΣΤ.Μ.: Και βέβαια είναι. Από τα πιο απλά, έως τα πιο σύνθετα. Ό,τι υπάρχει στον κόσμο είναι θέμα φωτογράφισης. Ακόμη και μια λακκούβα με λασπόνερα, που μέσα της καθρεπτίζεται οτιδήποτε, είναι θέμα…

«Π»: Τι περνά μέσα από το κλείστρο της μηχανής σας;
Ν.ΣΤ.Μ.: Την αποφασιστική στιγμή του «κλικ», μέσα από το κλείστρο της μηχανής μου περνάει ζωή και ύλη – ύλη και ζωή. Περνάει η καταγραφή της αποκλειστικά στιγμιαίας πραγματικότητας (γιατί αυτή αλλάζει με τη ροή του χρόνου), που μεταμορφώνεται σε φωτογραφική πραγματικότητα. Είναι πολύ ωραίο το συναίσθημα αυτό, ότι δηλαδή ήσουν εκεί αυτή τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Γι΄ αυτό και η φωτογραφία έχει περισσότερη σχέση με τον χρόνο, παρά με τον χώρο.

«Π»: Είναι παρεξηγημένη μορφή τέχνης η φωτογραφία, τελικά;
Ν.ΣΤ.Μ.: Ναι. Είναι, όταν δεν υπάρχει η σωστή γνώση. Ο ποιητής Λαμαρτίνος, στην εποχή του, που αρχικά την κατηγορούσε και την καταδίκαζε, όταν αντιλήφθηκε το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα και την γοητεία των φωτογραφιών του γλύπτη Άνταμ Σαλομόν, ο οποίος με τη σωστή εφαρμογή του φωτός προσέδιδε μια πλαστικότητα και μια ρευστότητα στις φωτογραφίες του, άλλαξε γνώμη, που τελικά τον οδήγησε σε μια πραγματική μεταστροφή, γράφοντας ότι η φωτογραφία είναι ο φωτογράφος και ότι δεν είναι επάγγελμα, αλλά τέχνη….

«Π»: Κάνετε φωτογραφία δρόμου; Πόσο δύσκολο είναι αυτό;
Ν.ΣΤ.Μ.: Ναι, κάνω. Και είναι το αγαπημένο μου είδος φωτογράφισης. Υπάρχουν, όντως, μεγάλες δυσκολίες, κυρίως στην αντιμετώπισή μου από τους φωτογραφιζόμενους, παρά τη θέλησή τους. Γι΄ αυτό, χρειάζεται υπομονή, προσοχή και εφαρμογή τεχνασμάτων.

«Π»: Φιλμ ή ψηφιακές ευκολίες;
Ν.ΣΤ.Μ.: Από τη στιγμή που επιτυγχάνεται το επιθυμητό αποτέλεσμα, και τα δύο είναι θεμιτά. Εγώ, πάντως, φωτογραφίζω με φιλμ έγχρωμο ή ασπρόμαυρο και λιγότερο με το κινητό μου τηλέφωνο.

«Π»: Ποια η φωτογραφική σας μηχανή;
Ν.ΣΤ.Μ.: Χρησιμοποιώ κυρίως μια REFLEX MANUAL CONTAX 167 MT.

«Π»: Πορτρέτο;
Ν.ΣΤ.Μ.: Ναι. Ανεπιτήδευτο, χωρίς γκλαμουριές, σε φυσικό περιβάλλον και φωτισμό, προσπαθώντας να αποτυπωθεί και η ψυχική διάθεση του φωτογραφιζόμενου, όσο αυτό είναι δυνατόν.

«Π»: Φωτισμός – σκίαση: τέχνη ή τεχνική;
Ν.ΣΤ.Μ.: Το φως, η σκίαση ή και τα δύο μαζί = φωτοσκίαση στο εξωτερικό περιβάλλον είναι εκεί έξω και μας περιμένουν να τα εκμεταλλευτούμε δημιουργικά και να κάνουμε χρήση της αποφασιστικής στιγμής. Η εφαρμογή ιδιαίτερων τεχνικών ανήκει στην επαγγελματική δουλειά και στα STUDIO.

«Π»: Επεξεργάζεστε τις φωτογραφίες σας; Πού; Πώς;
Ν.ΣΤ.Μ.: Ναι. Παλαιότερα είχα και την μαγεία του σκοτεινού θαλάμου και την επιμέλεια όλων των παραμέτρων του τελικού αποτελέσματος, δηλαδή λήψη, εμφάνιση αρνητικού, εκτύπωση, λεκάνες χημικών, στέγνωμα και τελικά τυχόν κροπάρισμα. Μετέπειτα και μετά από μελέτη, συμφώνησα με την άποψη ότι η καθ΄ αυτή δημιουργική δουλειά για καλλιτεχνική έκφραση είναι η λήψη. Όλα τα άλλα είναι δουλειές τεχνικών σε φωτογραφικά εργαστήρια, που μπορούν να γίνουν κάτω από τις οδηγίες και υποδείξεις του φωτογράφου. Έτσι και έκανα, απελευθερώνοντας τον χρόνο μου. ΄Ολες οι φωτογραφίες μου είναι ανεπιτήδευτες, γνήσιες, χωρίς επεμβάσεις και παρεμβάσεις, χωρίς συμπληρώσεις ή αφαιρέσεις και κυρίως χωρίς γκλαμουριές, που τόσο απεχθάνομαι…

«Π»: Ποιος ο αγαπημένος σας φωτογράφος;
Ν.ΣΤ.Μ.: Αρκετοί, αλλά μιας και μιλάμε για έναν, είναι ο Andre Kertesz, που χρησιμοποίησε τη φωτογραφική του μηχανή σαν σημειωματάριο της καθημερινότητας.

«Π»: Ποια φωτο άλλου φωτογράφου θα θέλατε να είναι δική σας;
Ν.ΣΤ.Μ.: Του ίδιου φωτογράφου που προανέφερα, του Andre Kertesz: Μια αφαιρετική και συνάμα μινιμαλιστική φωτογραφία, δηλαδή το μισό πιάτο, με ακουμπισμένο πάνω του ένα πιρούνι και η σκιά και των δύο.

«Π»: Ποιες ευκολίες έχουμε σήμερα, που δεν υπήρχαν χθες;
Ν.ΣΤ.Μ.: Μετά την ψηφιοποίηση των πάντων, συνακόλουθα έχουμε τις μέγιστες ευκολίες και στην φωτογραφική τέχνη. Έχει περιοριστεί το ενδιαφέρον για σκοτεινούς θαλάμους, χημικούς εμφανιστές, χαρτιά, εκτυπωτές κ.λπ. Η εφαρμογή τους είναι περιορισμένη και μόνο από τους νοσταλγούς της πάλαι ποτέ μαγείας, γιατί τα πάντα γίνονται ψηφιακά στο δωμάτιό μας και στον υπολογιστή μας. Δεν διανύουμε πλέον αποστάσεις μέχρι το φωτογραφικό εργαστήριο. Όλα, πλέον, μετά από γνώση, είναι εύκολα και απλά.

«Π»: Ποιά θεωρείτε δύσκολη φωτογράφιση;
Ν.ΣΤ.Μ.: Έχω την αίσθηση, αν όχι τη βεβαιότητα, ότι δυσκολίες έχει η φωτογραφία δρόμου και πορτρέτου και από τα λίγα που έχω πει παραπάνω, βγαίνει αβίαστα αυτό το συμπέρασμα. Κι αυτό, γιατί, στη μεν φωτογραφία δρόμου πάντα υπάρχει ο κίνδυνος να γίνεις αντιληπτός, στη δε φωτογραφία πορτρέτου πρέπει, εκτός από τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, να συλλάβεις και να αποδώσεις και την ψυχική και εσωτερική διάθεση του φωτογραφιζόμενου.

«Π»: Καλή φωτογραφική μηχανή σημαίνει και καλή φωτογραφία;
Ν.ΣΤ.Μ.: Την καλή φωτογραφία δεν την κάνει ο καλός ή άριστος φωτογραφικός εξοπλισμός. Ο καλός εξοπλισμός έχει βοηθητικό μόνο ρόλο στο καλό αποτέλεσμα, που μπορεί να επιτευχθεί και χωρίς αυτόν. Εκ πείρας σας τονίζω, ότι αυτό που μετράει είναι η αγάπη και η βαθιά μελέτη της ιστορικής διαδρομής και της αισθητικής του φωτογραφικού μέσου ως μέσου καλλιτεχνικής έκφρασης και όχι οι υπέρμετρες εντρυφήσεις σε τεχνικές και τεχνολογικές μεθόδους και εφαρμογές, που είναι απαραίτητες σε άκρως επαγγελματικές εργασίες.

«Π»: Βραβευτήκατε για τη δουλειά σας; Μιλήστε μας γι΄ αυτή την βράβευση. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;
Ν.ΣΤ.Μ.: Ναι. Έλαβα το πρώτο βραβείο το έτος 1996, σε Πανελλήνιο Διαγωνισμό Φωτογραφίας του Σ.Ε.Κ.Α.Φ., με ελεύθερο θέμα και με πεντακόσιες (500) συμμετοχές, από μια φωτογραφία ο κάθε διαγωνιζόμενος.
Η φωτογραφία μου ήταν από ένα εργαστήρι ψησίματος ξηρών καρπών στην Ξάνθη, με έναν ή δύο εργάτες και λευκούς καπνούς.
Το βραβείο ήταν φωτογραφικά είδη, αξίας ενός εκατομμυρίου δραχμών. Ακολούθησαν και άλλα βραβεία, διακρίσεις, δημοσιεύσεις και αναρτήσεις φωτογραφιών μου.
Σχέδια για το μέλλον, καλώς ή κακώς, δεν κάνω.