ΑΡΕΤΗ & ΙΩΑΝΝΑ ΣΠΑΝΟΜΑΡΚΟΥ, Μουσικοσυνθέτριες – Στιχουργοί

“«Η έμπνευση είναι μια στιγμή θεϊκή»”

Η Ιωάννα και η Αρετή Σπανομάρκου είναι μουσικοσυνθέτριες και στιχουργοί. Ξεκίνησαν να συνθέτουν από πάρα πολύ νεαρή ηλικία, αναπτύσσοντας σταδιακά ένα ιδιαίτερα αναγνωρίσιμο μουσικό και στιχουργικό ύφος. Έχουν κυκλοφορήσει συνολικά πέντε albums από την FM Records, εκ των οποίων τα τρία είναι σε δική τους σύνθεση αλλά και στίχο. Όπως πάντα, τα έργα τους είναι γεμάτα ελληνικά χρώματα, σε έναν ταιριαστό συνδυασμό έντεχνης, λαϊκής, παραδοσιακής, ρεμπέτικης, σύγχρονης αλλά και κλασικής μουσικής, καθιστώντας τις συνθέσεις τους αναγνωρίσιμες με το ιδιαίτερο στυλ τους, με το οποίο γεννιέται ένα καινούριο είδος, το νέο – λαϊκό τραγούδι.

Έχοντας φέρει περισσότερες από πέντε σημαντικότατες διεθνείς διακρίσεις με τις συνθέσεις τους, οι αδελφές Σπανομάρκου θεωρούνται από τις πιο αξιόλογες νέες εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής μουσικής. Παράλληλα, παρότι στη δισκογραφία τους έχουν συνεργαστεί και με πολύ γνωστούς καταξιωμένους τραγουδιστές, επιδιώκουν πάντα να συστήνουν στο κοινό και νέους ερμηνευτές, νέες φωνές που εκφράζουν με ιδιαίτερο λαϊκότροπο λυρισμό τις εμπνεύσεις τους, ενώ μάλιστα επιλέγουν και ταλαντούχους νεότερους δεξιοτέχνες μουσικούς, αναδεικνύοντας μέσα από τη δράση τους αυτή, τη νέα γενιά καλλιτεχνών. Τα τελευταία χρόνια δίνουν επίσης έναν έντονο αγώνα για να στηριχθεί και να επιστρέψει το μπουζούκι στην εγχώρια αλλά και την διεθνή δισκογραφία αλλά και στα ραδιοφωνικά προγράμματα. Πέρα από την πλούσια συνθετική και στιχουργική τους δραστηριότητα, οι αδελφές Σπανομάρκου, έχουν κάνει και εξαιρετικές παραγωγές και σκηνοθεσίες βιντεοκλίπ, σε δικά τους τραγούδια, όπως το «Ακόμα Μια Μέρα», «Το Τραγούδι του Χρεωμένου», «Μπάλος Μαστίχα», αλλά και άλλων καλλιτεχνών, όπως τα «Σαν Καημοι της Μικρασίας», «Να Έμενε Ένα Πετούμενο», και «Αυτή η Γή Έχει Φωνή» σε συνεργασία με τον Χρήστο Παπαδόπουλο.

«ΠΑΛΜΟΣ»: Σε ποιο περιβάλλον μεγαλώσατε;

ΙΩΑΝΝΑ & ΑΡΕΤΗ ΣΠΑΝΟΜΑΡΚΟΥ: Μεγαλώσαμε στον Προμπονά, σε μια απλή ήσυχη γειτονιά. Μια λαϊκή αστική γειτονιά, κοντά στα λουλουδάδικα, και δίπλα στο παλιό κτήριο της Columbia. Όσον αφορά το οικογενειακό μας περιβάλλον, αντίθετα από ότι αρκετοί φαντάζονται, οι γονείς μας δεν είναι μουσικοί, αλλά όμως από πάντα αγαπούσαν το καλό τραγούδι, ακούγανε ραδιόφωνο, αγοράζανε cd και κασέτες, και μαζί με τους θείους μας, έφεραν στα αυτιά μας διάφορες μελωδίες. Σε πολύ μικρή ηλικία, μας πήγαν σε έναν εξαιρετικό δάσκαλο, τον Μιχάλη Πετεβή, για να πάρουμε μουσική παιδεία, καθώς πίστευαν ότι θα ήταν μια δημιουργική ενασχόληση. Ίσως βέβαια επειδή και οι ίδιοι να ονειρεύονταν ότι θα ήθελαν να ήξεραν να παίζουν, καθώς τρέφουν μεγάλη αγάπη για την μουσική. Εμείς επιλέξαμε το αρμόνιο, στην πορεία είδαν ότι είχαμε και κλίση, και το προχωρήσαμε. Μετά από περίπου 10 χρόνια σπουδών, πήραμε και οι 2 το πτυχίο από το Ωδείο του Φιλιππου Νάκα, και οι 2 με άριστα παμψηφεί. Φυσικά τότε ουτε εκείνοι, ουτε εμείς φανταζόμασταν όλα οσα θα επακολουθούσαν.

 
«Π»: Πείτε μας πώς δυο μικρά κορίτσια, μπαίνουν δυναμικά στον χώρο του Ελληνικού τραγουδιού.

Ι.&Α.ΣΠ.: Εμείς γράφαμε μουσική, συνθέταμε, από μικρή ηλικία, σχεδόν από τα 6. Σιγά σιγά το εξελίσσαμε και κάποια στιγμή ωρίμασαν και συσσωρεύτηκαν αρκετά κομμάτια. Οργανώναμε μικρές συναυλίες, συμμετείχαμε σε γιορτές και τα παίζαμε τα τραγούδια μας μεταξύ άλλων κομματιων, και είδαμε ότι άρεσαν στον κοσμο. Όταν γυρίσαμε μάλιστα από φοιτήτριες, όπου τελειώσαμε και οι δυο οικονομικά, συνεχίσαμε να γράφουμε μουσική πιο εντατικά και παθιασμένα. Μάλιστα όταν τα ολοκληρώναμε τα χορεύαμε κιόλας, το αισθανόμασταν δηλαδή ότι έχουν παλμό. Αποφασίσαμε, λοιπόν, ότι θα έπρεπε να κυκλοφορήσουν δισκογραφικά, γιατί λέγαμε πως είναι κρίμα να μην τα ακούν και να τα χορεύουν κι άλλοι. Όπως όλοι οι συνθέτες, έτσι κι εμείς, ονειρευόμασταν τα κομμάτια μας να φτάσουν σε περισσότερα αυτιά, και να αισθανθεί και ο κόσμος αυτό που νιώθαμε. Όσον αφορά τώρα το είδος της μουσικής, εντάξει, αν και γράφουμε διάφορα είδη μουσικής, κυρίως κλίνουμε στο να συνθέτουμε λαϊκά και έντεχνα κομμάτια. Αυτό μας βγηκε φυσικά, λόγω των αγαπημένων μας ακουσμάτων από το ρεμπέτικο, το παραδοσιακό, τραγούδι
.
«Π»: Το ορχηστρικό συρτάκι με τίτλο ΑΜΕΘΥΣΤΟΣ έφτασε στον τελικό στον παγκόσμιο διαγωνισμό μουσικής σύνθεσης. Τι είναι αυτή η τιμητική διάκριση για εσάς;

Ι.&Α.ΣΠ.: Για εμάς είναι μια μεγάλη επιτυχία, που μέσα μας θεωρούμε πως δεν είναι μόνο δική μας, αλλά όλων των Ελλήνων. Παρότι ήταν καθαρά ένας διαγωνισμός εστιασμένος στην σύνθεση, καθώς λόγω της σύνθεσης του βραβεύτηκε. Η διακρισή του ήταν τιμή και χαρά για εμάς, διότι ήταν ένα καθαρά ελληνικό τραγούδι, με πολλά ελληνικά στοιχεία και χρώματα. Χαιρόμαστε περισσότερο που κέρδισε το τραγούδι αυτό σε μια εποχή το 2012, που το μπουζούκι είχε εγκαταλειφθεί για δεκαετίες, είχε εξοστρακιστεί εντελώς από την δισκογραφία. Μετά από αυτή τη διάκριση, είδαμε πως κι αλλοι συνθέτες επηρρεάστηκαν και πήραν το θάρρος να ξαναχρησιμοποιήσουν το μπουζούκι, και έτσι ξανασυστήθηκε στη νεολαία, ενώ κάποιες μπάντες άρχισαν να το χρησιμοποιούν δειλά δειλά και σε διασκευές. Είναι ένα κρυφό καμάρι αυτό που έχουμε, γιατί είχαμε καημό να επαναφέρουμε το μπουζούκι και τελικώς είχε αποτέλεσμα. Μετά από εκείνη την βράβευση στο International Songwriting Competition, ακολούθησαν άλλες πέντε διεθνείς διακρίσεις, ενώ πρόσφατα κερδίσαμε το Χρυσό μετάλλιο, και την ανώτατη διάκριση best of show σε έναν πολύ αναγνωρισμένο διαγωνισμό, τα Global Music Awards στην Καλιφόρνια, με τον τελευταίο μας δίσκο «ΕΛΛΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΡΑΤΟΥΜΕΝΗ» που περιέχει κοινωνικά και πολιτικά τραγούδια σε δική μας μουσική και στίχους. Αυτό αποδεικνύει για άλλη μια φορά, ότι οι ξένοι αγαπούν πάρα πολύ την ελληνική μουσική, και επιβραβεύουν την προσπάθεια της αναβίωσης του ελληνικού τραγουδιού. Μας έδωσε κουράγιο μια τέτοια αναγνώριση, για να συνεχίσουμε να γράφουμε, παρότι στον ελλαδικό χώρο, υπάρχει η δυσκολία να διαδοθεί γρήγορα το συγκεκριμένο έργο λόγω της κρίσης και των συστημικών μέσων που κυριαρχούν στον χώρο της μουσικής, και επιβάλλουν το δικό τους star system. Ευτυχώς ο κόσμος το έχει ανακαλύψει και το έχει αγκαλιάσει, και συγκινούμαστε πολύ όταν έρχονται και μας λένε ότι το τάδε τραγούδι τους αντιπροσωπεύει και το συγκρίνουν με κάτι που βιώνουν οι ίδιοι, ή ότι τους βοήθησε σε μια δύσκολη στιγμή, ότι τους έδωσε ελπίδα. Είναι ένας δίσκος βαθιά συναισθηματικός και συμβολικός, εμπνευσμένος από την ζωή.

«Π»: Περιγράψτε μας μια στιγμή δημιουργίας ενός έργου σας, τι σας εμπνέει;

Ι.&Α.ΣΠ.: Τα πάντα! Μπορεί να είναι ένα περιστατικό, που έζησες σήμερα περπατώντας στον δρόμο, είδες ένα σκηνικό. Πχ. Ένα ζευγάρι να μιλάει, μια γιαγιά να κουβαλάει τα ψώνια, έναν άνθρωπο να βγαίνει στον δρόμο με ένα σκυλί, οι ιστορίες ενός ταξιτζή ή κάτι που άκουσες στις ειδήσεις. Όσον αφορά αυτή καθαυτή την στιγμή της δημιουργίας ενός έργου, ορισμένες φορές η έμπνευση για μια σύνθεση σου έρχεται ξαφνικά και μονοκόμματη, σχεδόν έτοιμη, πολλές φορές και με τον στίχο ταυτόχρονα.
Όπως έχουμε δηλώσει και στο παρελθόν, δεν υπάρχει κάποια συνταγή για την δημιουργία. Είναι σημαντικό εκείνη τη στιγμή είτε να το καταγράψεις στο μυαλό σου, είτε στο χαρτί ή απευθείας στο όργανο έτσι ώστε να το εξελίξεις, αλλά η κεντρική ιδέα έχει ήδη σχηματιστεί μέσα σου, πρέπει να προλάβεις να την αποτυπώσεις, και ύστερα να την τελειοποιήσεις. Γενικά όμως ο δημιουργός πάντα ξέρει μέσα του, ποιο τραγούδι είναι πάρα πολύ καλό και ποιο τραγούδι θέλει ακόμα λίγη δουλειά, ότι δεν είναι έτοιμο. Οπότε, και φυσικά συμβουλευόμαστε η μια την άλλη, για το τελικό στάδιο, για το πότε έχει φτάσει στο τέλος η δημιουργία, στο αν δηλαδή είναι ολοκληρωμένο, είτε χρειάζεται λίγο παραπάνω παίδεμα. Η έμπνευση είναι μια θεϊκή στιγμή, είναι συγκλονιστικό το συναίσθημα. Γιατί εκείνη την ώρα διακατέχεσαι από αισθήματα χαρμόσυνα αλλά και έξαψη. Γεμίζεις χαρά, νιώθεις πλήρης, αλλά και εξουθενωμένος αφού ολοκληρώσεις τη σύνθεση, γιατί έχεις δώσει όλο σου το είναι. Μια έκσταση θα λέγαμε.

«Π»: Τι είναι αυτό που σας έκανε ν’ αγαπήσετε το Ελληνικό Λαϊκό τραγούδι;

Ι.&Α.ΣΠ.: Όπως όλοι οι Έλληνες, το έχουμε μέσα μας. Ακούμε τον ήχο του και αυθόρμητα μας ελκύει. Δηλαδή, δεν είναι κάτι που μάθαμε να μας αρέσει, όπως κάνουν τώρα με τις πολλαπλές επαναλήψεις στα playlist των ραδιοφώνων μέχρι να το συνηθίσει το αυτί σου. Η ελληνική μουσική έχει κάτι που σε τραβάει, με την πρώτη φορά που θα την ακούσεις. Κι άπαξ και την ακούσεις, τελείωσε, έχεις γίνει πλέον θαυμαστής της. Κι επίσης, έγκειται και στα βιώματα του καθενός. Είχαμε ιδιαίτερη λατρεία στο λαϊκό τραγούδι, διότι αποτελεί το πακέτο: θα σε σηκώσει να χορέψεις, θα τραγουδήσεις, θα διασκεδάσεις, θα «ταξιδέψεις», θα αισθανθείς, θα μοιραστείς τη σκέψη σου, και γι’αυτό μας έχει κερδίσει. Ακόμα ένας άλλος λόγος που γράφουμε αυτό το είδος της μουσικής, είναι πως μας αρέσει να χρησιμοποιούμε παραδοσιακά όργανα.

«Π»: Ποιά στοιχεία έχει η μία που δεν έχει η άλλη; Τσακώνεστε ;

Ι.&Α.ΣΠ.: Δεν τσακωνόμαστε, διαφωνούμε και συζητάμε. Η συζήτηση πάντα είναι δημιουργική, και μπορούμε να πούμε κιόλας ότι αν δεν συζητάμε για τα προβλήματα, δεν βρίσκουμε τρόπο να τα λύσουμε η κάθε μια μόνη της. Πιστεύουμε ότι με τη συζήτηση, συντελείται ένας δημιουργικός διάλογος, με τον οποίο λύνονται όλα. Κάτι που μας βοηθάει και στο να μοιράσουμε κάποιες υποχρεώσεις, κάποιες δουλειές που κάνουμε. Γιατί η ευθύνη μας δεν τελειώνει απλά όταν γράψουμε την μουσική. Επιμελούμαστε οι ίδιες και συντονίζουμε όλη την πορεία της παραγωγής του δίσκου. Και γι’αυτό πολλές φορές, χωρίζουμε τα καθήκοντα, ενώ άλλα τα αναλαμβάνουμε από κοινού.

«Π»: Ποια θεωρείτε σημαντική στιγμή στην πορεία σας;

Ι.&Α.ΣΠ.: Σημαντική στιγμή ήταν τα Global Music Awards. Σημαντική στιγμή ήταν η πρώτη φορά που ακούσαμε τα τραγούδια μας ηχογραφημένα. Σημαντική στιγμή ήταν όταν μας είπε ο διευθυντής της δισκογραφικής που είμαστε τώρα, ο κ.Νίκος Κούρτης ότι θέλει να μας πάρει στην Fm Records, η οποία ήταν και μια πάρα πολύ συγκινητική στιγμή. Σημαντική στιγμή ήταν όταν πρωτοκυκλοφορήσαμε τον πρώτο δίσκο μας με τίτλο «ΕΝΑ», που από την αγωνία μας είχαμε πάει οι ίδιες να συσκευάσουμε τα cd, γιατί θέλαμε να είμαστε εκεί την ώρα που γίνονταν, είχαμε πολύ μεγάλο άγχος και αγωνία για την κυκλοφορία του. Σημαντική στιγμή ήταν όταν είχαμε παρουσιάσεις των δίσκων μας, και ήταν η πρώτη φορά που ακουστήκαν τα νέα τραγούδια μας στον κόσμο όλα μαζί και δεν ξέραμε πως θα τα δει ο κόσμος, εάν θα τα αγκαλιάσουν κλπ, καθώς και τα πρόσωπα των ανθρώπων που μας συγκίνησαν πολύ. Σημαντική στιγμή και μοιραία, ήταν όταν γνωρίσαμε τον Γιώργο τον Ξενοκώστα, ήταν κάτι καρμικό, γιατί πολύ απλά με το που τον είδαμε και αυτός, κολλήσαμε, συνεργαστήκαμε και τώρα είμαστε και φίλοι.

«Π»: Η επικοινωνία σας με το κοινό;

Ι.&Α.ΣΠ.: Έχουμε μια πάρα πολύ καλή επικοινωνία με το κοινό, αφενός μεν γιατί γράφουμε και λαϊκά τραγούδια τα οποία απευθύνονται σε όλους, αλλά αφετέρου δε και γιατί μας αρέσει να επικοινωνούμε οι ίδιες με τον κόσμο, να αλληλεπιδρούμε. Δεν αποφύγαμε ποτέ την επικοινωνία, ούτε βάλαμε άλλους να διαχειρίζονται την επικοινωνια μας, ούτε καν στα social media κατι που θα μας κρατούσε απόμακρες, ούτε και κρυφτήκαμε μέσα στα καμαρίνια όπως κάνουν πολλοί. Ακόμα και στα μηνύματα στο facebook απαντάμε εμείς οι ίδιες. Θεωρούμε απόλυτα σημαντικό το να επικοινωνείς με τον κόσμο, διότι έχεις συν τοις άλλοις και μια άμεση ιδέα τι γνώμη έχουν για σένα, για τα τραγούδια σου και γενικώς λαμβάνεις και μια κριτική, το οποίο είναι θετικό.

«Π»: Δισκογραφία;

Ι.&Α.ΣΠ.: Η δισκογραφία είναι ένα εντελώς απαραίτητο πράγμα για ένα καλλιτέχνη. Είναι η αποτύπωση του ποιος είσαι και τι κάνεις. Το live είναι ένα άλλο ξεχωριστό πράγμα, το οποίο το χρειάζεται ο καλλιτέχνης γιατί πρέπει να «υπάρχει», να κινείται, να αλληλεπιδρά και ζωντανά με τον κόσμο, αλλά πρέπει και να ζει, γιατί υπάρχει και το βιοποριστικό θέμα. Yπάρχει όμως και η δισκογραφία, η οποία δείχνει εάν είσαι καλλιτέχνης ή όχι. Κάποιοι θεωρούν πως το τραγούδι μπορεί να ανεβαίνει απλώς στο youtube, χωρίς να χρειάζεται να δισκογραφηθεί. Έτσι όμως δεν είναι κάτι επίσημο καταγεγραμμένο στους διεθνείς καταλόγους. Έχει σημασία όμως η επίσημη καταγραφή. Το αντιμετωπίζεις με σοβαρότητα το έργο σου ,και δεν πάει στον αέρα. Εμείς έχουμε αρκετή δισκογραφία, τόσο με δικά μας τραγούδια όσο και από live ηχογραφήσεις με την ορχήστρα μας «Ορχήστρα Α&Ι Σπανομάρκου», με τραγούδια επανεκτελέσεις άλλων συνθετών, και συνεχίζουμε, γιατί όπως είπαμε η δισκογραφία είναι κάτι πολύ σημαντικό. Και ακριβώς επειδή έχει πεθάνει η δισκογραφία όπως την ξέραμε παλιά, εμείς έχουμε σαν στόχο να την συντηρήσουμε, διότι πχ εάν κλείσει το ρεύμα δεν πρέπει να είναι όλα στο internet, πρέπει να είναι και χειροπιαστά, για να μπορείς να αποθηκεύσεις και κάτι.

«Π»: Η νέα γενιά θα βρεί την μιλιά και τον ήχο της;

Ι.&Α.ΣΠ.: Η νέα γενιά φυσικά και έχει και μιλιά και έχει και τον ήχο της, Τον αφήνουν όμως να ακουστεί; Εδώ είναι το ερώτημα. Βλέπουμε μια κλίση της νεολαίας να γυρίζει πίσω στο παλαιό, και δυστυχώς δεν εισακούγεται από τους διάφορους μαναντζαραίους των πολυεθνικών η επιλογή τους αυτή, διότι θέλουν εκείνοι για δικά τους συμφέροντα και λόγους να προωθήσουν άλλα ήθη και ήχους. Επίσης, ενώ τα παλαιότερα χρόνια κάθε γενιά έβγαζε και τον δικό της ήχο, είτε αυτό λεγόταν ποπ, είτε λεγόταν ροκ, grunge, punk, funk, hip-hop, house, trance κλπ τώρα δυστυχώς τις νέες γενιές δεν τις αφήνουν γιατί όταν πηγαίνουν οι καλλιτέχνες – οι οποίοι δημιουργούν πάντα τα ρεύματα – στις δισκογραφικές με μια δική τους νέα πρόταση και τους διώχνουν ή τους αφήνουν στον «πάγκο», γιατί προτιμούν τις έτοιμες, δοκιμασμένες συνταγές, αυτό με τη σειρά του, αποτρέπει την εξέλιξη της μουσικής και την ελευθερία του καλλιτέχνη. Και ο καλλιτέχνης προκειμένου να εκφραστεί, οδηγείται στο youtube, στο αχανές internet, όπου και τελικά δυσκολεύεται να ακουστεί. Γενικώς, άποψή μας είναι ότι πλέον οι ζυμώσεις και η επανάσταση γίνεται στα στέκια της νεολαίας, στα τσιπουράδικα, εκεί που συναντιούνται για να διασκεδάσουν οικονομικά, και παράλληλα συζητούν.

«Π»: Μελλοντικά σχέδια;

Ι.&Α.ΣΠ.: Τώρα ετοιμάζουμε μια νέα μελωδία για την επετειακή συλλογή που θα κυκλοφορήσει σύντομα η δισκογραφική μας η FM Records αφιερωμένη στα 30 χρόνια πορείας της. Ανάμεσα σε κορυφαίους Ελληνες συνθέτες, θα συμμετέχουμε κι εμείς με ένα νέο ορχηστρικό τραγούδι, κάτι που μας τιμά ιδιαιτέρως. Eτοιμάζουμε επίσης νέες συνθέσεις στις οποίες θα τραγουδήσει ο Γιώργος ο Ράπτης, αυτή τη φορά σε ένα διαφορετικό project που θα γίνει με διάφορους στιχουργούς, και τέλος, ετοιμάζουμε και τον επόμενο δίσκο-τόμο όπως θα λέγαμε, τον επόμενο λαϊκό δίσκο μας, ο οποίος θα γίνει λίγο μετέπειτα, επομένως έχουμε πάρα πολύ δουλειά. Παράλληλα κάνουμε και τις συναυλίες με την ορχήστρα μας, με διάφορα αφιερώματα, ενώ παρουσιάζουμε πάλι τα τραγούδια μας από τον δίσκο «Ελλάς Πολιτική Κρατούμενη», και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, πέραν της Αθήνας, με αφετηρία την πόλη της Λειβαδιάς, στην οποία μας έχουν καλέσει και θα πάμε σύντομα, και συνεχίζουμε ακάθεκτες. Και ακριβώς επειδή αυτός ο δίσκος έχει να κάνει με την κοινωνία, και εκφράζει πολύ κόσμο αυτή την περίοδο, και λόγω της κρίσης που μαστίζει όλους μας σήμερα, μας ζητάνε ολοένα και περισσότερο να παρουσιαστεί το άλμπουμ μας αυτό ζωντανά σε ακόμα πιο πολλές πόλεις, κάτι που μας συγκινεί πολύ και θα το κάνουμε με χαρά.