Γιατί δεν κρατάει ο έρωτας;γράφει η Κατερίνα Μαγγανά

Γράφει η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ,Ψυχολόγος Μsc Ψυχοθεραπεύτρια katmangana@gmail.com

Ξεκινά µε τις καλύτερες προθέσεις, τα πιο παθιασµένα και ορµητικά συναισθήµατα. Όλος ο κόσµος είναι εκεί. Για πόσο; Εξαρτάται κατά περίπτωση, συνήθως όχι για πολύ! Που είναι το λάθος; Σε εµάς, στον άλλο, στους δυο µαζί,
σε αυτό που δεν µπο- ρεί να χτιστεί; Και πως θα το καταλά- βουµε, µήπως και το διορθώσουµε αυτό που πάει στραβά, για να µην σκάνε όλα σαν φούσκα και µας αφήνουν απαρηγόρητους;

ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

Για τους ερευνητές νευροεπιστήµονες όλα στον έρωτα είναι ζήτηµα βιολογίας: ορμονικά, ακουστικά, οπτικά, οσφρητικά
σήµατα µας «δείχνουν» τον ερωτικό σύντροφο που επιλέγουµε. Τότε γιατί οι περισσότεροι έρωτές µας δεν είναι επιτυχείς;
Αν τα σήµατα του εγκεφάλου και της βιολογικής µας κατασκευής είναι αλάθητα, γιατί κάνουµε τόσα συναισθηµατικά
λάθη; Αυτά τα οργανικά-βιολογικά σήµατα δεν αµφι- σβητούνται καταρχάς. Ας δούµε όµως για τι είδους σήµατα µιλάµε, ποια είναι η προέλευσή τους, τα µνηµονικά τους ίχνη.

Κι επιπλέον, πως και πόσο εγγράφεται µέσα σε αυτά η ψυχική λειτουργία, το συναίσθηµα και η επιθυµία; Και πώς έχουν διαµορφωθεί
συναίσθηµα, επιθυµία, ψυχική ζωή; Αποκτούµε την ορµονική µας αποσκευή από τα γονίδιά µας και την δυναµική των αισθήσεών µας από τις πρώτες κιόλας αισθήσεις στην ενδοµήτρια ζωή, από τη σχέση µε τη µητέρα. Τα πρώτα χρόνια της ζωής µας,
που η λεκτική δεξιότητα δεν είναι κατεκτηµένη, οι φόβοι και τα αισθήµατα εκφράζονται µε το σώµα και τις αισθήσεις του. Καθιστώντας την σχέση µε την µητέρα, αλλά και µε τον πατέρα, καθοριστική για την µετέπειτα συναισθηµατική
ωρίµανση και τις ενήλικες επιλογές στο ερωτικό πεδίο. Μπαίνοντας λοιπόν στην καρδιά του ζητήµατος, ας λάβουµε υπόψη µας ότι στην αρχή µιας ερωτικής σχέσης οι πρωταγωνιστές µοιάζουν δυο, αλλά στο έργο παίζουν έξι: οι δυο µας και οι τέσσερεις γονείς µας! Ακόµα κι αν ο ένας από τους δυο είναι «φάν- τασµα» στην παιδική ηλικία!

«ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΠΕΡΙΜΕΝΩ…!»

Η Α. είναι απογοητευµένη από την ερωτική της ζωή και τον, εδώ και 3 χρόνια, σύντροφό της. Θα επιθυµούσε έναν
άντρα υπερήρωα, που θα την προστατεύει από όλους τους κακούς, τους κινδύνους, τις κακοτοπιές της ζωής… Αλλά και έναν άντρα µητρικό, που θα την περιποιείται, θα την προσέχει, θα είναι τρυφερός. Έναν άντρα που δεν θα έχει κακές πλευρές. Κι εκείνη; Τι θα κάνει; Στην ερώτηση αυτή η απάντηση είναι ασαφής, «θα τον αγαπάω κι εγώ», «θα είµαι δίπλα του…». Θολά τοπία.

Πρώτος ο Φρόιντ µίλησε για την ερωτική επιλογή ως παράγοντα υψηλής ασυνείδητης επεξεργασίας. Το ερωτικό αντικείµενο µας υπάρχει ήδη µέσα στο ασυνείδητο. « Όταν βρίσκουµε το αγαπηµένο εξω- τερικό αντικείµενο ουσιαστικά είναι σα να το
ξαναβρίσκουµε». Κι ο Μαρσέλ Προυστ έγραψε ότι πρώτα φανταζόµαστε και µετά συναντάµε τον έρωτα… Η ερωτική συνάντηση χτίζεται πάνω στις φαντασιώσεις µας,τις ελλείψεις µας, τις προβολές και τις µεταβιβάσεις µας, στις ασυνείδητες επιθυµίες επανόρθωσης, συµπλήρωσης, λύτρωσης. Η Α., όπως όλοι µας, όταν γνώρισε τον τωρινό σύντροφό της, ερωτεύτηκε τον «πιο υπέροχο τύπο» του κόσµου.

Η εξιδανίκευση, ο θεµέλιος λίθος του έρωτα, υπάρχει σε κάθε ερωτική συνάντηση. Ο έρωτας δεν νοείται χωρίς αρχικά µια µορφή υπερεπένδυσης του συντρόφου, δεν νοείται χωρίς της ευφορία που µας κατακλύζει και ακυρώνει για λίγο την αγωνία
που παραµονεύει για τη δηµιουργία της σχέσης. Η εξιδανί- κευση, εφόσον δεν είναι παθολογική και απαντάται στα αναµενόµενα στάδια ενός ερωτικού συσχετισµού, είναι µια δυναµική που κάνει να θριαµβεύσει η ενόρµηση της ζωής, της
ευχαρίστησης και της ένωσης ενάντια στο θάνατο, τον πόνο και το αποχωρισµό.Στις ερωτικές προτάσεις ο διαχωρισµός µεταξύ Εγώ και του σηµαντικού άλλου τείνει να σβήσει. Εσύ κι εγώ γινόµαστε ένα! Όταν όµως υποχωρεί, φυσιολογικά, η εξιδανίκευση του πρώτου καιρού, αλλά δεν έχουµε την ψυχική συγκρότηση να αποδεχτούµε τα ελλείµµατα και τις αδύναµες πλευρές του συντρόφου µας, η επό-
µενη µέρα είναι απογοητευτική. Κι εκεί αρχίζουν τα προβλήµατα. Όταν δεν αποδεχόµαστε την αναγνώριση ότι έχει κι αυτός, όπως κι εµείς, τα στραβά του, ότι ο καθένας χρειάζεται προσωπικό και ψυχικό χώρο, επέρχονται πολλαπλές συνέπειες: παθολογική ζήλεια, θυελλώδεις καβγάδες, ακόµα και βία. Όλες οι απωθηµένες, µη ικανοποιηµένες ανάγκες από τον πρώτο νοσταλγικό «έρωτα» µε την
µητέρα επανέρχονται στο προσκήνιο…

ΕΡΩΤΕΥΟΜΑΣΤΕ ΑΠΟ… ΜΩΡΑ!

Η πρώτη
ανθρώπινη επαφή του βρέφους, οι πρώτες ανταλλαγές συναισθηµατικής φύσης, το
πρώτο νόηµα της ζωής αποδίδεται µε την µητέρα. Η οποία είχε κι εκείνη µια
µητέρα, έχει έναν σύν- τροφο κι οι δυο τους µια σχέση µε τα ιδιαίτερα χα-
ρακτηριστικά της. Οργανώνονται τότε τα πρώτα ψυχικά σχήµατα µελλοντικών των
µελλοντικών ερωτικών και σεξουαλικών µας σχέσεων.

Πώς ήταν η µητέρα µας;
Εµπεριέχουσα, τρυφερή, διαθέσιµη, άδεια, υπερδιεγερµένη, καταθλιπτική, απούσα;
Πως «αναγνωρίσαµε» τον πατέρα µας; Αν, για παρά- δειγµα, ο πρώτος χρόνος της
ζωής είναι στερηµένος από χάδια, αγκαλιές, ζεστασιά, σωµατική και βλεµµατική
επαφή, τότε στην ενήλικη ζωή είναι έν- τονη η ανάγκη να βρεθεί ο/η σύντροφος
που θα αν- τικαταστήσει την µαµά που έλειψε, την βελτιωµένη έκδοσή της.

Πράγµα
αδύνατον, εξού και οι παράφοροι, παθιασµένοι έρωτες που κρατούν λίγο, οι
απογοητεύσεις που θυµίζουν τις πρώιµες παιδικές απελπισίες. Επιθυµούµε
επαναληπτικά αυτό που δεν µπορούµε να έχουµε: εκείνους τους σηµαντικούς
ανθρώπους που µας δένουν µε το παρελθόν, για να µας δώσουν όσα δεν µας έδωσαν,
να επανορθώσουν για όσα µας πλήγωσαν.

Κι επειδή αυτή η προσµονή δεν
εκπληρώνεται ποτέ και ο άλλος πάντα «προδίδει» (αφού, επί της ουσίας, ρίχνουµε
την µατιά µας σε ανθρώπους µε τα ίδια εκείνα ελλείµµατα), η ρήξη είναι
αναπόφευκτη. Πολύ σηµαντικό κοµµάτι είναι και η σχέση των δυο γονέων, το
περιβάλλον που ζουν. Τι γί- νεται µε το ζευγάρι; Εξακολουθούν να επιθυ- µούν ο
ένας τον άλλο, ή βολεύτηκαν σε άλλους ρόλους , όπως γονεϊκούς (π.χ. όταν µεταξύ
τους φωνάζονται «µαµά», «µπαµπά»), υποστη- ρίζουν τη σχέση τους; Τι ακούν και
τι βιώνουν τα παιδιά στο πλαίσιο της οικογένειας; Ότι οι άντρες είναι εγωιστικά
γουρούνια; Ότι εκµε- ταλλεύονται τις γυναίκες, ότι είναι άχρηστοι…;

Ότι οι
γυναίκες είναι αδύναµες, λιγότερο έξυπνες και υποτιµηµένες κοινωνικά; Ή τα
αντίθετα από τα παραπάνω; Έχει το παιδί την αίσθηση ότι οι γονείς αγαπιούνται,
επιθυµεί και σέβεται ο ένας τον άλλο, ότι είναι προϊόν της αγάπης τους και της
ολο- κλήρωσής τους; Μαθαίνει ότι οι συνηθισµένες τους διαφωνίες δεν φέρνουν την
καταστροφή, διαρκούν λίγο, επιλύονται ανθρώπινα, για να καταλάβουν ότι η
επιθετικότητα δεν είναι πάντα επικίνδυνη, ότι η αγάπη µπορεί να είναι πιο
ισχυρή από το µίσος;

ΣΠΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΦΑΥΛΟ ΚΥΚΛΟ

Είναι προφανές ότι δεν µπορούµε
να ταιριάξουµε µε κάποιον ωριµότερο συναισθηµατικά και ψυχικά από εµάς. ∆εν θα
συντονιστούµε. Κι αυτό δεν έχει να κάνει µε τις ικανότητές µας και την ευφυΐα
µας σε άλλους τοµείς, π.χ τον εργασιακό, στον οποίο µπορεί και να διαπρέπουµε.
Η επανάληψη κακών επιλογών ερωτικών συν- τρόφων, ατυχών σχέσεων, µπορεί να
είναι πολύ αποκαλυπτική για το τι παιχνίδια παίζονται σε ασυνείδητο επίπεδο.

Η καριέρα, η επιθυµία αυτοπραγµάτωσης καθώς και το περίφηµο timing,
διαµορφώνουν πολλές φορές και την «άτυχη» όπως θα εκτιµήσουµε αργότερα επιλογή:
ήταν ο σωστός άνθρωπος, αλλά όχι η κατάλληλη στιγµή… Γιατί άραγε; Μήπως επειδή
στο βάθος παραµονεύει πάντα µια ψυχική ιστορία παλιά και βαθιά, που δεν έχει
τακτοποιηθεί, δεν έχει επουλώσει τις πληγές της; Ο άντρας ή η γυναίκα της ζωής
µας δεν χάνε- ται επειδή ξαφνικά ανακαλύπτουµε καθηµερινές λε πτοµέρειες που
δεν µας αρέσουν.

Προφανώς δεν ήταν ποτέ εκεί, προφανώς δεν υπάρχει. Χρειάζεται
πολύ µεγάλη παρατηρητικότητα, ψυχική δουλειά, επιµονή και θέληση να σπάσει ο
φαύλος κύκλος της επανάληψης, να επαναπροσδιοριστούν εσωτερι- κευµένα µοντέλα,
συνειδητές και ασυνείδητες επιθυµίες ώστε η επιλογή του ανθρώπου που θα
ερωτευτούµε να είναι ώριµη, ισορροπηµένη και χωρίς δραµατικές εξάρσεις.

Σύµφωνα
µε τον υπαρξιακό ψυχολόγο, Καρλ Ρότζερς : «Υπάρχουν τρεις πυλώνες µιας
ζωντανής ερωτικής συναισθηµατικής σχέσης: ο ένας είναι να υπάρχουν συναισθήµατα
ερωτικού πάθους. Ο άλλος είναι να υπάρχουν συναισθήµατα συντροφι- κότητας,
τρυφερής αγάπης κι ο τρίτος να υπάρχουν συναισθήµατα εκτίµησης.»

Ο
«πραγµατικός» έρωτας είναι αυτή η διέλευση µέσα από τις φάσεις του πολύχρωµου
πρίσµατος της εξέλιξης των συναισθηµάτων, της ωρίµανσης του ανθρώπου και
µεστώνει σταδιακά.

Αρχίζει ο ένας να ερωτεύεται τον άλλο µε το χρόνο που του
αφιερώνει και τον γνωρίζει. Αντιλαµβάνοµαι, δη- λαδή, ότι ο άλλος είναι κάτι
εξαιρετικό για µένα, γιατί µε έπεισε και τον έπεισα γι’ αυτό. Όταν ευτυ χήσει
έτσι ο έρωτας κρατάει, είναι λειτουργικός για την ζωή του ανθρώπου, τον θρέφει
αντί να τον µα- ραζώνει. Ας τον αναζητήσουµε λοιπόν ωριµότερα και πιο
υποµονετικά!