Από το Καστελόριζο, στην εθνική κατάθλιψη

Πριν τρία χρόνια, με ένα δραματικό διάγγελμα από το γραφικό και συμβολικό Καστελόριζο, ο Γιώργος Παπανδρέου ανακοίνωσε την ένταξη της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης. Άνοιξε διάπλατα την πόρτα – όπως του είχε ζητηθεί από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες – να εγκατασταθεί το ΔΝΤ στην Ευρωζώνη και παρέδωσε την ελληνική οικονομία και κατ’ επέκταση την ίδια τη χώρα σε μια πρωτοφανή επιτροπεία.

Tα αποτελέσματα της τριετούς παραμονής της χώρας σε μνημόνια και μνημονιακές πολιτικές είναι προφανή. Η Ελλάδα διασύρθηκε. Υπήρξε πειραματόζωο, όπως εκ των υστέρων πολλοί – μεταξύ των οποίων και ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου – παραδέχθηκαν, και «ειδική περίπτωση». Ύφεση πάνω από 25% συνολικά, εσωτερική υποτίμηση 40%, δραματικές μειώσεις μισθών και συντάξεων, εξαφάνιση του κοινωνικού κράτους, δεκάδες χιλιάδες Έλληνες στο δρόμο της μετανάστευσης, όπως στις δεκαετίες του ‘50 και του ’60, ένας λαός εξοντωμένος και χωρίς μέλλον.
Η παντελής αποτυχία της κυβερνητικής τριανδρίας να επαναδιαπραγματευθεί το επαχθές Μνημόνιο, παρά τις περί του αντιθέτου δεσμεύσεις της κατά τις παραμονές των εκλογών, θα δοκιμάσουν οσονούπω τη συνοχή της, μόλις σε λίγες ημέρες, όταν αρχίσουν να ψηφίζονται τα νέα δυσβάστακτα οικονομικά μέτρα, τα οποία θα γονατίσουν εντελώς την ήδη υπό εξαφάνιση μεσαία τάξη της χώρας. Με τη βενζίνη στα ύψη, τα εκκαθαριστικά της εφορίας που δεν έχουν ιστορικό προηγούμενο, τα ασταμάτητα παράνομα χαράτσια των ακινήτων, τις κρυφές ή μη αυξήσεις στην ΔΕΗ, τις ερχόμενες αυξήσεις στα βασικά είδη διατροφής (γάλα, ψωμί, κρέατα κλπ.) συνεπεία της ανόδου των τιμών των πρώτων υλών, το πετρέλαιο θέρμανσης απαγορευτικό, αλλά και τη σχεδιαζόμενη άνοδο των τιμών στα εισιτήρια των μέσων μεταφοράς, ο λαός θα σηκώσει τα χέρια ψηλά. Η επισιτιστική κρίση θα γίνει εντονότερη, και τα συσσίτια της Εκκλησίας θα εγγράφουν καθημερινά νέους τροφίμους, χωρίς να γνωρίζει κανείς έως πότε η Εκκλησία θα έχει τη δυνατότητα να εκτελεί αυτό το κοινωνικό έργο το οποίο ανήκει στις αρμοδιότητες του κράτους. Αν βάλουμε στο καλάθι τις απολύσεις στο Δημόσιο και τα καθημερινά λουκέτα των επιχειρήσεων, η ανεργία θα χτυπήσει limit up. Η περίεργη επιμονή σε ένα υποτιθέμενο «σχέδιο σωτηρίας» το οποίο δεν βγαίνει και με ακρίβεια οδηγεί στην καταστροφή, έχει φέρει την χώρα στις πύλες του ολέθρου.
Ο κόσμος της εργασίας στα τρία χρόνια μνημονίων, δέχτηκε την πιο σφοδρή επίθεση που γνώρισε ποτέ, η επίθεση στους εργαζόμενους και στα συνδικάτα πήρε την μορφή χιονοστιβάδας και κατακτήσεις ενός αιώνα έχουν ανατραπεί. Το κεφάλαιο αξιοποιεί την κρίση και τα μνημόνια για την υλοποίηση των στρατηγικών του στόχων, την απορρύθμιση της εργασίας και την εξατομίκευση των εργασιακών σχέσεων, του κοινωνικού κράτους και του εργατικού δικαίου.
Ζήσαμε τις μεγάλες στιγμές της πλατείας Συντάγματος και όλων των αντιστάσεων στις πλατείες της χώρας, που κινητοποίησε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων, τους έφερε σε επαφή με το μαζικό κίνημα, πολιτικοποίησε την αγανάκτηση και την οργή και τη μετέτρεψε σε αίτημα ανατροπής της κυβέρνησης και άρνησης του μνημονίου.
Το πολιτικό προσωπικό παραπαίει και είναι παντελώς ανίκανο να διαχειριστεί τις τύχες της χώρας, οι δε πολίτες «απολαμβάνουν» τις οδυνηρές συνέπειες των αποτυχημένων πολιτικών τους επιλογών κατά τις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις. Οι μνήμες των γηραιότερων αναβιώνουν τους τραγικούς χειμώνες της Γερμανικής κατοχής, οι οποίοι επανέρχονται με νέο πρόσωπο αλλά τα ίδια οδυνηρά αποτελέσματα. Η χώρα εδώ και τρία χρόνια ζει τη βία μίας εκτεταμένης και σκόπιμης κοινωνικής καταστροφής. Τα τελευταία χρόνια, το μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής κοινωνίας βυθίστηκε στη φτώχεια, αντιμετώπισε την πρωτοφανή ληστεία των κόπων μίας ολόκληρης ζωής, θυμήθηκε τα πέτρινα χρόνια της μετανάστευσης. Αυτή τη φορά όχι του ανειδίκευτου εργατικού δυναμικού, αλλά του πιο μορφωμένου κομματιού της ελληνικής κοινωνίας.
Εάν επιχειρήσει κανείς ένα σύντομο απολογισμό της τριετίας του μνημονίου – κι ενώ όλοι λένε πως η περίοδος αυτή θα αργήσει πολύ να τελειώσει – εκείνο το οποίο θα επισημάνει είναι πως η σοβαρότερη συνέπεια είναι η απουσία προοπτικής, ελπίδας, αισιοδοξίας και προσδοκίας. Η κοινωνία βρέθηκε σε τρία χρόνια από το Καστελόριζο στην εθνική κατάθλιψη. Όπως για πολλά χρόνια είχε βρεθεί σε μια δανεική εθνική ευφορία, όταν η πολιτική και επιχειρηματική ελίτ διακινούσε εντυπώσεις μιας «ισχυρής» και ακλόνητης οικονομίας.
Τί μπορούμε να περιμένουμε από τούδε και εξής; Υπάρχει ελπίδα; Μετά τις τόσες θυσίες του λαού εξαιτίας της μόνιμης κυβερνητικής ανικανότητας ετών να «συλλάβει την φοροδιαφυγή» – παρά τις συνεχείς εκθέσεις ιδεών που ακούμε συχνά στα μέσα ενημέρωσης, θα υπάρξει φως στο βάθος του τούνελ; Υπάρχει τελικά πάτος στο βαρέλι;