Τι μας κάνει Ευτυχισμένους;

Γράφει η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΜΑΓΓΑΝΑ, Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια
katmangana@gmail.com

ΤΙ ΜΑΣ ΚΑΝΕΙ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΥΣ?

Είµαστε το µόνο είδος στη φύση εφοδιασµένο µε νου και σκέψη, υπαρξιακές αγω νίες διότι, αντίθετα από τα άλλα είδη, συνειδητοποιούµε
την µοίρα µας και τον κύκλο της ζωής. Μια από αυτές τις αγωνιώδεις αναζητήσεις είναι εκείνη της ευτυ χίας.  ∆ιανοητές, φιλόσοφοι, ποιητές, φωτισµένοι επιστήµονες αιώνες τώρα, στοχάζονται προσπαθώντας να ορίσουν ένα κοινό πλαίσιο για το τι µπορεί να κάνει τον άνθρωπο ευτυχισµένο. Αν ρωτήσετε
τους γύρω σας, θα πουν ότι θέλουν «πάνω απ’ όλα» να είναι υγιείς, να έχουν οικονοµική άνεση και να ζήσουν πολλά χρόνια. Είναι οι πιο συνηθισµένες απαντήσεις. Μαζί µε την κλασική «τα παιδιά είναι η µεγαλύτερη ευτυχία».
Κι όµως, τίποτε από αυτά µόνο του, αποκοµµένο από µια ολότητα ζωής µε νόηµα, δεν κάνει τον άνθρωπο ευτυχισµένο.

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΕΛΕΤΑ ΤΗΝ ΕΥΤΥΧΙΑ

 Ένας καθηγητής ψυχολογίας στο
Χάρβαρντ, ο Ντάνιελ Γκίλµπερτ, εµπνευσµένος από µια φιλική κουβέντα, σύµφωνα µε την ιστορία, µελέτησε σε έρευνα 20 ετών τα µυστικά της ευτυχίας, τα οποία
προσπάθησε να τεκµηριώσει επιστηµονικά. Αφού άκουσε προσεκτικά τις υποκειµενικές εµπειρίες ανθρώπων, συγκέντρωσε τα δεδοµένα και έκανε την
αναγωγή τους σύµφωνα µε τους κανόνες της επιστήµης, η έρευνά του κατέληξε στα εξής αποτελέσµατα:
καταρχάς, δεν υπάρχει ένα και µοναδικό µυστικό ευτυχίας, ούτε υπάρχουν πράγµατα ή καταστάσεις που µαγικά και ξαφνικά θα σε κάνουν πιο ευτυχισµένο. Συνήθως η ευτυχία έρχεται µετά από γόνιµες και κουραστικές διαδροµές, από στάσεις ζωής που αντέχουν στο χρόνο, µε δουλειά και υποµονή.

Υπάρχει όµως µια κοινή µεταβλητή στα αποτελέσµατα, που αφορά σε όλους: η σηµαντικότερη πηγή ευτυχίας για τον άνθρωπο, είναι οι καλές ανθρώπινες σχέσεις,
κοινωνικές, οικογενειακές και φιλικές.  Μεταβλητή που βαραίνει περισσότερο κιαπό τα χρήµατα, ακόµα και από την υγεία!

ΛΑΝΘΑΣΜΕΝΕΣ ΕΥΤΥΧΙΕΣ!

Μια πολύ ενδιαφέρουσα πτυχή που καταδεικνύει η έρευνα του καθηγητή Γκίλµπερτ, είναι πώς
ο εγκέφαλός µας ευθύνεται για τις λανθασµένες προβλέψεις µας σχετικά µε το τι
µας κάνει ευτυχισµένους. Η φαντασία µας, ερµηνεύοντας µια πληροφορία, πχ. πώς θα είµαι παντρεµένη ή πώς θα είναι η νέα δουλειά, φτιάχνει µια εικόνα του
γεγονότος και σκεφτόµαστε αν θα είναι καλά ή χάλια. Ο Γκίλµπερτ ονοµάζει την διαδικασία «νοητική προσοµοίωση του µέλλοντος».

 Το ζήτηµα είναι ότι στη διαδικασία αυτή γίνονται συχνά λάθη, όταν δεν είµαστε ώριµοι αρκετά ή όταν αγνοούµε σηµαντικά δεδοµένα, για παράδειγµα. Επικεντρωνόµαστε σε ένα γεγονός, πχ. στην γαµήλια τελετή και το φόρεµα, αφήνοντας κατά µέρος πολλές και λειτουργικές λεπτοµέρειες µετά το αρχικό στάδιο του γεγονότος και όσων θα ακολουθήσουν.

 Φανταζόµαστε δηλαδή το µέλλον ως µια στιγµή, αντί να το βλέπουµε στην πορεία του και στην ολότητά του. Άλλη αιτία που µπερδευόµαστε σε
καταστάσεις που δεν µας κάνουν και πολύ ευτυχισµένους τελικά, είναι η επίδραση
της κουλτούρας του περιβάλλοντός µας (οικογένεια, σχολείο, τηλεόραση, social
media κλπ). Όλοι αυτοί οι θεσµοί και οι άνθρωποι έχουν µια θεωρία ή ακόµα και µια ψευδή εικόνα για το τι φέρνει την ευτυχία. Κι όσο λιγότερο σταθερά δοµηµένο
είναι το Εγώ µας, όσο πιο θολές είναι οι προσωπικές µας επιθυµίες και οι προσανατολισµοί µας, τόσο πιο εύκολα µπορεί να µπούµε σε µια κατάσταση που νοµίζουµε ότι θα µας δώσει την περιβόητη ευτυχία και ικανοποίηση από την ζωή µας. Αφήνοντάς µας µετά πιο «διψασµένους» από πριν.

ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΙ∆ΙΑ; ΜΑΣ ΚΑΝΟΥΝ ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΟΥΣ;
 Οι µετρήσεις έδειξαν ότι τα παιδιά δεν παίζουν τόσο σηµαντικό
ρόλο στην αίσθηση ευτυχίας. Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, όσο περισσότερα παιδιά είχε
κανείς τόσο πιο ευτυχισµένος θα ήταν από την ζωή του, δεν θα πάθαινε ποτέ κατάθλιψη, όσοι είχαν παιδιά θα καταγράφονταν ως πιο ευτυχισµένοι από εκεί- νους
που δεν απέκτησαν…

Πράγµα όµως που δεν συµβαίνει και δεν τεκµηριώθηκε στην
έρευνα. Παρόµοια αποτελέσµατα είχαν και οικονοµικές και κοινωνιολογικές
µετρήσεις. Μην απορείτε. Και µην συγχέετε το νόηµα που δίνουν όσα ζούµε στην
ζωή µε το αίσθηµα της ευτυχίας, που µπορεί να είναι και διακοπτόµενο ή το ζη τούµενο, µετά από µια περιπέτεια ζωής, µια απώλεια, µια µεγάλη αλλαγή που
πρέπει να διαχειριστούµε. Τα παιδιά δίνουν πλούσιο νόηµα στην ζωή αλλά και
τεράστια ευθύνη.

Ανασύρουν παλιές προβληµατικές που δεν έχουν τακτοποιηθεί, φόβους και ανασφάλειες, αποκαλύπτουν ρήγµατα στην συν- τροφική σχέση.
Χρειάζονται µεγάλη αφοσίωση τα πρώτα χρόνια της ζωής τους και ανακατατάσσουν την καθηµερινότητα για πάντα.

ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΟΜΩΣ;

Σίγουρα το χρήµα, η οικονοµική
άνεση µπορεί να αγοράσει λίγες ή περισσότερες εικονικές στιγµές ευτυχίας. Σύµφωνα και µε τα αποτελέσµατα της έρευνας έχει µεγάλη διαφορά η µέτρηση όταν
κανείς ανεβαίνει από την φτώχεια στην µεσαία τάξη. ∆ια φορά αναµενόµενη, εφόσον καλύπτονται σταθερότερα βασικές ανάγκες της επιβίωσης που αναφέρονται
στα ένστικτα του ανθρώπου και µε έναν πρακτικό τρόπο επιλύεται η αγωνία τους.

Όµως η διαφορά είναι σηµαντικά µικρότερη από την µεσαία στην ανώτερη και
αµελητέα όταν κάποιος είναι πάρα πολύ πλούσιος.
«Αποδεικνύεται και επιστηµονικά, λέει ο Γκίλµπερτ, ότι δεν χρειάζεται κανείς να έχει πάρα πολλά
χρήµατα για να ζήσει ευτυχισµένος».

 Εύρηµα που έρχεται σε πλήρη αρµονία µε τον Φρόιντ, που υποστήριζε ότι τα χρήµατα δεν θα µπορέσουν ποτέ να κάνουν κάποιον
πραγµατικά ευτυχισµένο. Γιατί η ανάγκη να έχει κανείς πολλά χρήµατα πηγάζει από ανεκπλήρωτη παιδική επιθυµία κι όταν είµαστε παιδιά αγνοούµε το χρήµα. Και η
ικανοποίηση αυτής της παιδικής επιθυµίας δεν αγοράζεται µε χρήµα, όσο κι να διαθέτει κανείς.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΝΟΙΩΘΟΥΜΕ ΠΙΟ ΕΥΤΥΧΕΙΣ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ;

Παρόλο που
αναγνωρίζεται ότι δεν υπάρχουν µυστικά ευτυχίας, η έρευνα δίνει και ορισµένες
πρακτικές κατευθύνσεις που µπορούν να αυξήσουν το αίσθηµα της ευτυχίας µας,όπως περισσότερο και ποιοτικότερο ύπνο, επένδυση χρόνου στις κοινωνικές
σχέσεις, διαλογισµός, ασκήσεις ευγνωµοσύνης (δηλαδή να καταγράφουµε όσο πιο συχνά µπορούµε τα θετικά πράγµατα που έχουµε στην ζωή µας). Μας βοηθούν να
παραµένουµε και πιο νηφάλιοι σε δύσκολες περιόδους, οι οποίες είναι αναπόφευκτες στην ανθρώπινη ζωή. Η ευτυχία της ανθρώπινης ύπαρξης θα συνεχίσει
να αποτελεί πηγή αναζητήσεων και προβληµατισµού και µετά από αυτή την επιστηµονικά εµπεριστατωµένη έρευνα. Ίσως ένας σοβαρός λόγος να είναι πως
κανείς µας δεν επέλεξε συνειδητά να γεννηθεί και να κάνει την διαδροµή της ζωής του. Είµαστε τυχαία αποτελέσµατα της φυσικής κίνησης των πραγµάτων και
χρειάζεται να βρούµε κίνητρο για να ζήσουµε καλύτερα αυτή την διαδροµή. Το «ευ» µπροστά στο τυχαίο, την τύχη (ευτυχία), µοιάζει να λύνει πολλά προ- βλήµατα,
χωρίς πολύ κόπο αν είναι δυνατόν…!

Το κίνητρο όµως είναι δυνατό και εύστοχο όταν προέρχεται από µέσα µας, από µια ζωντανή ψυχική πραγµατικότητα την οποία
πρέπει να φροντίζουµε και να τροφοδοτούµε συνεχώς µε φως. Για να µπορούµε να συναντούµε το «ευ» πιο συχνά στο δρόµο µας. Στα εύκολα, αλλά και, µερικές φορές, στα δύσκολα, γιατί όχι;